Nýja dagblaðið - 14.11.1933, Blaðsíða 2

a
N Ý J A
DAOBLAÐIB
^ Glímufélagið Ármann
Æiingatafla 1933—1934.
I Austurbœjarskólanum:
1. flokkur karla á þriðjudögum og laugardögum kl. 8—9.
2. flokkur kvenna á fimmtudögum kl. 8—9 og sunnudögum kl. 3—4.
Drengir 13—15 ára á sunnudögum kl. 11—12 árdegis.
I flmleikasal Menntaskólans.
Kl. Mánudag Þriðjudag Miðvikudag Fimmtudag Föstudag Laugardag
7—8 Telpur 13—15 ára Drengir 13—15 ára Telpur 13—15 ára
8—9 1. fl. kvenna (úrval) Róður og frjálsar íþróttir Islenzk glíma fullorðnir Róður og frjálsar íþróttir 1. fi. kvenna (úrval) Íslenzkglíma (drengir)
9-10 3. fl. kvenna (byrjendur) 2. fl, karla íslenzk glíma (drengir) 2. íi. karla 3. fl. kvenna (byrjendur) Islenzk glíma (fullorðnir)
Biarni Björnsson
Kvö ldskemtun
ferðinni annað „siðleysi kunn-
ingskaparins", sem er sýnu
verra en hitt.
„Sjálfstæðis“-mál.
I kvöld kl. 9 í Iönó.
Til styrktar Kvennadeild Slysavarnafél.
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó í dag eftir kl. 1
og kosta kr. 1,E0 og 2.00. Simi 3191
Vel aí stað faríð!
Nýtt frumvarp nýrra þing-
manna.
Tveir nýju þingmennirnir,
Jón Pálmason og Gísli Sveins-
son hafa lagt fyrir Alþingi
frumvarp til laga um breyt-
ingu á lögum nr. 78, 19. júní
1933 um kreppulánasjóð.
Breytingarnar, sem þeir vilja
gera á kreppulánasjóðslögun-
um, eru tvær.
1. Að kreppulánasjóður verði
„sérstök deild í Búnaðarbanka
Islands, sem nefnist Kreppu-
lánasjóður“ (samkv. 1. gr.
frv.) og „stjóm Búnaðarbank-
ans annast stjórn sjóðsins án
endurgjalds" (samkv. 6. gr.
frv.).
2. Að lánbeiðendum um
kreppulán verði skipað í tvær
sveitir eftir því, hvort þeir
eiga fyrir skuldum eða eiga
ekki fyrir skuldum samkvæmt
skattaframtali (sem er þeirra
eigið framtal) og mati héraðs-
nefnda, (sem byggja mat sitt
á þeirra eigin framtali).
Þeir, sem telja sig eiga
fyrir skuldum, eiga að sleppa
við það, að lýst sé eftir skuld-
u,m þeirra í Lögbirtingi. Hina
á að auglýsa.
Ur „landi
kunningsskaparins“
Fyrra atriðið er raunar ekk-
ért annað en smáskrýtin mynd
úr ísfenzku þjóðlífi. Jón Pálma-
son er að gera sína tilraun til
að koma frænda sínum og
fomvini og væntanlegum keppi-
naut við næstu alþingiskosn-
ingar,' Jóni í Stóradal, frá
starfi sínu við Kreppulánasjóð.
Þetta minnir helzt á ástaræfin-
týri, sem var gefið út hér í
Pteykjavík fyrir mörgum árum
og hét „Listamenn, vinir og
keppinautar". Jón Pálmason er
ekkert að tvínóna við það að
láta nafna sinn finna, að hann '
er þó kominn á Alþing. Það má I
glöggt heyra undiróminn I
fyrsta frumvarpsins: Hér er !
ég, Jón Pálmason, bóndi á !
Akri, og nú ætla ég að fara j
að laga svolítið til í íslenzkri
pólitík, og þá ætla ég að byrja
á þér, Jón frændi!
Því að enginn þarf að
halda, að Jón á Akri geri sér J
ekki Ijóst, að allsherjarupp- 1
gerð á skuldamálum bænda
kostar Búnaðarbankann geysi- 1
aukning á vinnukrafti. Og hon- 1
um getur heldur ekki verið það 1
alvara, að amast við því, að 1
sterkgreindum bónda, sem bú- !
ið hefir við meðal kjör ís- 1
lenzkra bænda, sé falið að 1
hafa yfirumsjón með kreppu-
ráðstöfunum. En fyrst að sá
bóndi er Jón í Stóradal verða 1
aðrir fletir uppi á málinu. En !
Jón blessaður Pálmason kann 1
ekki svo vel að gera sig bama-
legan, að því verði trúað, að
hann sé bara barn í þessum
leik. Hitt má vel vera, að Gísli
Sveinsson sé það.
Annars er eitt atriði alvar-
legt í þessu máli. Menn töluðu
hér um árið um „siðleysi
kunningsskaparins". Menn áttu
við „þá miskunn, sem heitir
skálkaskjó.l“. En hér er líka á
Um hitt atriðið er það að
segja, að það er hreint og ó-
mengað „sjálfstæðis“-mál.
Tilgangur Kreppulánasjóðs-
laganna með að auglýsa eftir
kröfum á hendur lánbeiðenda
um kreppulán, er sá, að ganga
til hreins um uppgerð á skuld-
um þeirra. Þær kröfur sem
ekki koma fram á hæfilegum
tíma eftir auglýsinguna falla
úr gildi, en um hinar allar á að
semja. Þessi lög eiga að ganga
eins yfir alla, en það á ekki
að draga menn í tvær sveitir.
En þetta finnst „sjálfstæð-
is“-hetjunum óþolandi. Þeim
finnst það fyrst og fremst ó-
þolandi, að auglýst sé eftir
skuldum hjá þeim, sem vilja
telja sig eiga fyrir skuldum,
og svo finnst þeim það raunar
ekki viðeigandi, að þessa aug-
lýsingu beri ekki að skoða sem
einskonar brennimark. Jón á
Akri hélt því fram í ræðu í
gær, að það væri ósvinna að
trúa ekki framtali þeirra, sem
teldu sig eiga fyrir skuldum.
En um leið og hann vill, að
hinir, sem ekki teljast eiga
fyrir skuldum, verði auglýstir,
felst í því ásökun á hendur fá-
tækari bændanna, að þeirra
framtali sé ekki jafnvel trú-
andi. Sjálfstæðismenn vilja
nefnilega aldrei öðru trúa, en
skuldasöfnun og fátækt sé sök
einstaklinganna, sem skuldugir
eru og fátækir, stafi af ráð-
deildarleysi þeirra og ó-
mennsku. Og slíkir menn
finnst þeim eiga hirtinguna
skilið, „siðferðilega eða and-
lega auðmýkingu“, sem hinir,
þessir „sjálfstæðu“ eigi ekki
að fá. Fyrir þeim er kreppu-
löggjöfin ekki þjóðfélagsleg
leiðrétting á fjármálaöfgum
undanfarinna ára, heldur ölí
musa, sem er rétt að mönnum'
á þann hátt, að þeir verða þá
að finna til þess að þeir þiggja
hana,
einkum, ef þeir
eru fátækir.
Annars mega Framsóknar-
menn vera þakklátir fyrir, að
þetta htla frumvarp hefir kom-
Q5ófmcnntir - íþróttir - listir

Kristjáa Magnússon
og Morgunblaðið.
Ég hefi verið að bíða eftir
því, að ég sæi í einhverju af
blöðunum svargrein við skrif-
um Morgunblaðsins 3. þ. m.
um málverkasýningu Kristjáns
Magnússonar. En þar sem ég
hefi ekki orðið hennar var, en
hinsvegar orðið var við óhug
bæði listamanna og listelskra
manna til þessara skrifa, þá
get ég ekki stillt mig um að
andmæla jafn óvingjarnlegum,
óviturlegum og hættulegum
skrifum.
Höfundurinn Orri, sem flest-
ir munu vita að er Jón Þor-
leifsson, einn af okkur málur-
unum, kemst svo að orði:
„Kristján Magnússon byrjaði
að mála hér heima, landslag,
og þræddi þá alþekkt mótiv
annara og útþynnti þau. Það
var þá auðséð, á því hvernig
hann fór með viðfangsefnin, að i
þarna var í uppsiglingu hrein- 1
dýrkaður „publikum“ málari“.
Er þetta „publikum“ meint
sem niðrunarorð. í lok greinar-
innar segir hann ennfremur:
„Sönn list leitar ekki eftir hé-
gómalegum eltingaleik við það,
sem lágsigldir kaupendur (let-
urbr. mín) kunna að krefjast“. !
— Það er alveg vonlaust, að J
ætla sér að ala upp og bæta
smekk manna með því að gefa
þeim svona kinnhesta. Fólk
firrtist við það og hættir að j
koma á málverkasýningar og
kaupa málverk. Hinn sorglegi
árangur af slíkum skrifum
sem þessum, er Morgunblaðið
hefir æði oft beitt sér fyrir, er
líka sá, að áhugi manna fyrir
listum hefir þorrið stórkost-
lega. Er það fullkomið örvænt-
ingarefni fyrir þá listamenn,
sem elska þjóðina og óska þess
heitast af öllu að fá að mennta
hana og auka hróður hennar á |
þessu sviði. Minni kurteisi má
fólk ekki sýna málurunum en
að koma á sýningar þeirra, en
þá verða þeir líka að sýna fólk-
inu kurteisi í staðinn.
Orri segir, að K. M. hafi
þrætt alþekkt mótiv annara og
útþynnt þau, er hann byrjaði
að mála hér heima. Þetta er
fyrst og fremst alls ekki rétt,
því K. M. valdi sér þá vetrar-
motiv aðallega, en þau máttu
þá heita ónumið viðfangsefni
hér. Situr það sízt á Jóni
Þorleifssyni að tala í svona
tón, þar sem allir vita, að hann
gerði ekki annað um langt
skeið, en að þræða motiv Ás-
gríms Jónssonar og útþynna
þau, svo ekki sé fastar að orði
kveðið.
1 sambandi við eftirlíkingar
eftir náttúrunni, sem Orri
minnist á í grein sinni vil ég
benda á, að það bendir engan-
veginn á frjálsbornari anda,
eða listrænni getu, að stæla
eftir öðrum, heldur en að líkja
eftir náttúrunni, sem er allra
móðir og allra uppruni. Þegar
ég las greinina, datt mér í hug
málari, sem sér sína eigin hæfi-
leika, þroskamöguleika og
„markaðshorfur" hlaupnar í
baklás og sér ofsjónum á eftir
hinum jafningjum sínum, sem
eru enn ungir í anda og skilja
hvar þeir eru fæddir og til
hvérs.
Nú er kominn tími. til, að
hér komi til sögunnar listdóm-
ari, sem er víðsýnn gáfumaður,
með hæfileika og vilja til þess
að skilja listamennina — ekki
einn þeirra, heldur alla, og
leiðbeina fólki kurteislega. En
það er gjörsamlega óhafandi,
að dæmt sé af úlfúð um jafn
göfugt málefni og málaralistin
er.
Freymóður Jóhannsson
málari.
Leikritum Shake-
speares breytt í
barnasögur, sem
veriö er að snúa
á íslenzku.
William Shakespeare er eins
og kunnugt er frægasta skáld
Englendinga. En nú eru meira
en þrjár aldir síðan hann dó,
og leikrit hans eru a. m. k.
eins fjarlæg nútímakynslóð-
inni á Englandi að móti og öll-
um búningi og Islendingasög-
urnar eru nútíma íslendingi.
En Englendingar vilja allt til
vinna að láta ekki slitna sam-
band þjóðarinnar við þenna
forna skáldjöfur hennar. Og til
að nútímakynslóðin geti þegar |
á barnsaldrinuni eignast það
sálufélag við hann, sem hún
hefir þroska til, hefir efni leik-
rita hans verið túlkað fyrir
böm í söguformi. Að vísu verð-
ur ekki mikið eftir af skrúði
leikritabúningsins. Sjálft
handbragð skáldsins er að
mestu horfið, en eftir er þó dá-
lítið af súrdeiginu, er sýrði
brauðið, og gaf því hinn sér-
staka ljúffenga keim.
Nú er verið að þýða þessar
barnasögur á íslenzku og gefa
þær út. Þýðinguna annast ung-
frú Lára Pétursdóttir. Af
fyrsta bindinu, sem út er kom-
ið, verður ekki annað séð, en
að það hafi vel tekizt, og hér
sé um að ræða góða lesbóh
handa íslenzkum börnum.
ið fram. Það sýnir svo áþreif-
anlega, hversu lítinn skilning
Sjálfstæðisflokkurinn — jafn-
vel greindari menn flokksins
— hafa á félagsmálum okkar
tíma, og hvers má af flokkn-
um vænta, ef hann kemst í þá
aðstöðu að fylgja hiklaust
fram sinni stefnu, „Sjálfstæð-
is“-stefnunni. A.
Jörð. Tímarit. Útgefandi
sr. Bjöm O. Bjömsson.
Af þessu tímariti eru nú
komnir þrír árgangar. Rit-
stjórinn er óvenjulega áhuga-
samur maður og tillögugóður
Því er hér hiklaust með tíma-
riti þessu mælt, þó að meðferð
efnisins sé ekki eins skemmti-
! leg og efnið er gott.