Nýja dagblaðið - 17.11.1933, Qupperneq 3

!t Ý J A
D AGBLA9I9
3
NÝJA DAGHLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h/f“
Ritstjóri:
Dr. phil. porkell Jólmnnesson.
Ritstjórnarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar: 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Framkv.stjóri:
Vigfús Guðmundsson.
Áskriítagj. kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Óreiða
Fyrir tæpum 25 árum gerð-
ust þau tíðindi hér í Reykja-
vík, að gæzlustjórn Lands-
bankans var vikið frá fyrir-
varalaust og bankastjórinn
Tryggvi Gunnarsson settur frá
um stundarsakir. Nefnd var
skipuð til þess að rannsaka
hag bankans og mikið veður
af þvi gert, að ýms af lánum
hans væri miður tryggð en
skyldi. Rannsóknin var víst í
strangasta lagi og niðurstaða
hennar var sú, að um 400 þús.
kr. í sjálfskuldarábyrgðum og
víxlum væri ekki fulltryggt,
jafnvel vonlaust um greiðslu.
Þess er hér að gæta, að bank-
inn hafði, er hér var komið,
starfað nærri aldarfjórðung,
undir stjórn sama manns,
Tryggva Gunnarssonar, frá því
hann byrjaði fyrst 1886, og
mjög litlu eða sem engu tapað
á lánum sínum allan þaxm
tíma. Nú kom bankarannsókn-
in eins og þruma úr heiðskýru
lofti. Og á því herrans ári 1909
þótti hér koma í ljós svo megn
óreiða, að ekki hlýddi annað
en setja nýja stjórn yfir bank-
ann. Þess er rétt að geta, að
það var þegar dregið í efa, að
tap bankans væri nokkuð nærri
400 þús. kr., enda mun sú upp-
hæð hvergi nærri hafa tapazt
öll, kannske ekki nema sárlít-
ill hluti af henni.
Tuttugu árum síðar en þetta
gerðist varð mikið þjark um
það á Alþingi hvort Islands-
banki skyldi gerður upp eða
ekki, eftir að hafa tapað um
25 millj. kr. Heill stjómmála-
flokkur gerði það þá að sínu
máli, að sú bankastjóm, sem
bar eigi lítinn hluta af ábyrgð
þessarar fjárstjómar, fengi
að halda áfram rekstri banka-
stofnunarinnar upp á ábyrgð
ríkisins. Að vísu lánaðist að
koma í veg fyrir það. En exm
hefir ekki fengizt réttaxrann-
sókn í þessu afskaplega fjár-
sukksmáli og fæst sennilega
aldrei.
Jafnframt þessu hefir Lands-
bankinn orðið að afskrifa og
gefa eftir af sínu lánafé alls
um 12 millj. króna og þykir
varla umtalsvert.
Þetta hefir viðhorfið breyzt
síðan 1909. En á því leikur
enginn efi, að mest þessi fjár-
málaói-eiða hefir síazt gegnum
óheilbi’igða lánastarfsemi bank-
anna og sjúkan atvinnu- og
verzlunarx-ekstur manna, er
urðu þessara lána aðnjótandi.
Með eftirgjöfum lána og svik-
samlegum gjaldþrotum hefir
viðskiptasiðferði þjóðarinnar
stórlega spillzt.
Frá Alþingi í gær.
Framh. af 2. síðu.
4260 atkv. meiri liluti með af-
náminu. — —
1 þessu máli hefir þjóðai’-
viljinn komið alveg skýrt fi’am,
og telja flutningsmenn þessa
frv. skylt að hlíta honum þeg-
ar í stað.
Um efni frv. þarf ekki að
fjölyrða. Það miðar að því að
nema úr gildi bann það, sem á-
fengislöggjöfin leggur við iim-
tlutningi vissra tegunda á-
fengra drykkja. — Hinsvegar
er ætlazt til, að allar þær
hömlur, sem lagðar hafa verið
á innflutning, sölu og veitingu
hinna svokölluðu „léttu“ vína,
gildi og uin hina stei’kari
di’ykki.
Flm. frv. er fullljóst, að nú-
gildandi áfengislöggjöf er á
ýmsan hátt gölluð og þarf því
endiu’skoðunar við. Munu þeir
síðar á þessu þingí bera fram
tillögur um, að hafizt y verði
banda um þá endurskoðun.“ —
Breyting á ábúð-
arlögum.
Eysteinn Jónsson flytur frv.
um svohljóðandi breyting á á-
búðarlögum frá síðasta þingi:
Aftan við 1. málsgr. 9. gr.
laganna bætist: Þetta á þó ekki
við um jarðir banka og annara
lánsstofnana, enda þótt þær
séu til sölu.
í gi’einai’gerð segir svo: „Al-
menna reglan í ábúðarlögunum
er sú, að jarðir skuli byggðar
til lífstíðar. 1 9. gr. laganna
er þó allvíðtæk undantekning
frá þessu. Verður eigi annað
séð en að samkv. henni sé m.
Frá bæjarstjórnarfundi
Framh. af 1. síðu.
í sambandi við það var bent
á, að eignir bæjarins væru á
efnahagsreikningi víða metnar
algerlega út í hött og færðar
með sama verði ár eftir ár,
án þess, að tekið væri tillit til
fyrningar, og þannig gefnar
villandi hugmyndir um efna-
hag bæjarins.
Þessar færslur á efnahags-
reikningi voru m. a. nefndar:
Götur 1 milj. 275 þús.
Pólarnir 150 þús. (fasteigna-
mat i’úml. 94 þús.).
Réttur bæjarins til erfða-
festulanda 600 þús. kr.
Vatnsréttindi í Soginu hjá
Bíldsfelli 30 þús. kr.
Þvottalaugamar 166 þús.
íþróttavölluxinn 56 þús.
Heybirgðir bæjarins 6 þús.
(sama ár eftir ár!) o. fl.
Arðbærum og óarðbærum
eignum blandað saman og
fæi’ðar upp og ofan með
kostnaðar- eða kaupverði.
Þá var og vakin athygli á
því, að skuldir bæjarsjóðs
hefðu á árinu 1932 aukizt um
425 þús. kr. eða 15%.
Borgarstjóri viðurkenndi, að
reikningsfærslunni væxi í ýmsu
ábótavant, en það væri þeirra
sök, sem stjómað hefðu á
undan sér, en Pétur Halldórs-
son sagði, að breytingar á
reikningsfæralunni væru dýrar
a. lánsstofnunum heimilt að
leigja jarðir sínar til skamms
tíma.
Svo sem kunnugt er, hefir
verið allmikið að gert af hálfu
Alþingis til þess að létta
skuldabyrði bænda og gera
þeim kleift að búa áfram á
jörðum sínum þrátt fyrir verð-
fall afui’ða þeixra. Hinsvegar
er það og vitað, að jafnframt
því, að byi-jað er að fram-
kvæma ráðstafanir Alþingis til
stoðar bændimum, hefir að
sumum þeiri-a verið gengið af
lánsstofnunum og jarðir af
þeim teknar upp í skuldir. A.
m. k. sumar lánsstofnanir hafa
haft þá reglu, að leigja jarðir,
sem þær taka upp í skuldir, til
I 1 árs í senn, vegna þess að
j jarðirnar eru haíðar á boðstól-
! um. Oft er það að vísu svo, að
! þeir, sem jarðirnar eru teknar
af, fá þær leigðar. En öllum
hlýtur að vera ljóst, að með
þeirn ábúðai’skilmálum, sem á
heíir vei’ið drepið, er öryggi
þessara manna lítið, og auk
þess eru þessir ábúðarskilmál-
ar jörðunum sjálfum skaðleg-
ir. Sýnist ekki úr vegi, að
lánsstofnanirnar séu skyldaðar
til að leigja jarðir sínar eftir
almennri reglu ábúðarlaganna.
Verður að gera ráð fyrir því,
að þeir, sem átt hafa jarðira-
ar, sitji fyrir ábúðinni“.
Sundhöllin í
Reykjavík.
Jónas Jónsson flytur þáltill.
um að ríkið leggi fram áður
ákveðnar 100 þús. kr. til sund-
hallarinnar í Reykjavík, enda
sé henni lokið fyrir 1. okt.
næstkomanda. Verður þeixrar
till. getið sérstaklega síðar.
og vafasamt að þær borguðu
sig, þótt til bóta kynnu að
vera.
Einn bæjarfulltrúanna vakti
athygli á því, að álagningin á
rafmagnið hér í bænum væri
100%, miðað við kostnaðar-
verð, og þóttu þau tíðindi
furðu sæta.
Kl. 8 var fundi frestað til
kl. 9i/2. Þá var m. a. eftir
kosning niðurjöfnunarnefndar,
2. umr. um varalögreglu og
„tilkynning og tillögur út af
setningu lögregluþjóna á fundi
bæjarstjórnar 28. okt.“ (þann-
ig orðað í dagskrá).
Þetta gerðist á fund-
inum ettir kl. 9 V,:
Kosnir voru í niðurjöfnunar-
nef nd:
Af A-lista: Sigurður Jónas-
son og Ingimar Jónsson.
Af B-lista: Sigurbjörn Þor-
kellsson og Gunnar Viðar.
| Tillaga borgarstjóra um
stofnun allt að 100 manna
varalögreglu var endanlega
samþykkt með 8:6 atkv.
Borgarstjóri las upp kafia
úr bréfi Hermanns Jónassonar
lögreglustjóra, viðvíkjandi
setning-u manna 1 hinar nýju
lögregluþjónastöður. I sam-
Framh. á 4. síðu.
Skuggamynd úr
bæjarlífinu.
Framh. af 1. síðu.
inn fari að hátta. Þegar sjó-
maðurinn hefir legið góða
stund í rúminu fer hann að
hafa orð á því við húsráðanda
hvað muni hafa orðið um
stúlkuna, Eru þeir þá orðnir
tveir eftir í herberginu. Hús-
ráðandi ráðleggur að hann at-
hugi hvorf þau séu ekki utan
við dyraar. Þau eru ekki þar.
Þá er runnið það af sjómann-
inum að hann fer að athuga
veski sitt. Eru honum þá
horfnar 185 krónur. Fer sjó-
maður nú að spyrjast fyrir um
þetta fólk. Fær hann * nú að
vita nafn stúlkunnar og enn-
fremur það, að hún eigi hvergi
heimili, en sé oft með stall-
systrum sínum, sem hafist við
niður á Lindargötu. Karlmann
inn kvaðst húsráðandi ekki
þekkja. Klæða þeir sig nú báð-
ir, sjómaður og húsráðandi og
fara niður á Lindargötu. Þeg-
ar þar kemur, hafa þeir gegn-
um hurð tal af stúlkum nokkr-
um, sem þar búa. Þær afsaka,
að þær geti ekki opnað. Félag-
ar þeirra séu að útvega áfengi
og hafi lokað þær inni á með-
an. Ekki höfðu þau sem að
var leitað komið þangað.
Hjá lögreglunni.
Þýfinu skilað.
Nú er haldið niður á lög-
reglustöð. Skýrsla tekin og
kveðst lögreglan mundu at-
Jruga málið. En lögreglan hefir
fengið að vita það, að sjómað-
urinn muni ætla sér að gista
hjá trésmiðnum um nóttina.
Þegar nokkuð er liðið á nótt
koma boð um það, að þeir
komi niður á lögreglustöð. Þeir
þangað.
— Er þetta fólkið? Já, þetta
er sama fólkið.
En stúlkan og maðurinn
kváðust aldrei hafa séð sjó-
manninn fyr.
Þó kemur þar, að karlmað-
urinn játar á sig meðsekt um
stuldinn. Finnst hjá hon-
um 30 krónur. En stúlkan ját-
aði ekki fyr en komið var upp
í fangahús og að afstaðinni
ítarlegri leit höfðu fundist hjá
henni 120 krónur.
Voru sjómanninum afhentar
hvorutveggju fjárhæðirnar.
Hjúin gengu í gildr-
una.
Lögreglan hafði brugðið við
er hún fékk skýrslu um mál
þetta, og leitað víðsvegar
um bæinn þar sem stúlkunnar
mundi helzt von, en árang-
urslaust.
En síðar um nóttina kemur
fólk í bíl að lögreglustöðinni,
sendir bílstjórann inn til að
biðja um aðstoð lögreglunnar
til þess að „dirka“ upp hurðar-
læsingu á tilteknu húsi á
Lindargötunni. Sá lögreglan að
hér bar vel í veiði. — Fólkið
var að koma ofan frá Geit-
hálsi.
(Samkvæmt heimild lögregl-
unnar).
Fyrír 1 krónu
Alum. eggskerar...........1,00
Alum. smjördósir..........1,00
Teppabankarar ............1,00
Mjólkurmál, % ltr........1,00
Gler í hitaflöskur........1,00
Fataburstar, sterkir . . . . 1,00
3 klósettrúllur (1500 blöð) 1,00
4 eldspýtnabúnt (40 st.) 1,00
50 þvottaklemmur, goim . 1,00
Þvottasnúrur, 20 mtr. . . 1,00
2 kveikir í olíuvélar . . . . 1,00
3 góifklútar, góðir . . . . 1,00
Kökuform............ .. 1,00
Sápuþeytarar..............1,00
Flautukatlar, blikk . . . . 1,00
4 borðþurkur.............1,00
Diska- og könnu-bretti . . 1,00
Myndarammar...............1,00
4 vatnsglös...............1,00
Rafmagnsperur.............1,00
2 borðhnífar.............1,00
4 matskeiðar, alnn . . .. 1,00
3 vartappar..............1,00
2 matardiskar.............1,00
2 bollapör...............1,00
3 s.ápustykki •..........1,00
1 bóndós.................1,00
2 brúsar fægilög.........1,00
Niðursuðuglös.............1,00
Skaftpottar . . .... . . 1,00
Leirskálar................1,00
Emaill. skálar............1,00
Siguröur Kjartansson
Laugavegi 41.
Ooðafoss
ter annað kvöld
kl. 6 í hradierd
vestur og norður,
og kemur hingad
aftur. Aukahötn:
Fatrekstjörður.
Oullloss
fer annað kvöld
kl. 8 um Vestm.-
eyjar, beint til
Kaupm.hatnar.
Hafnarstræti 18
Slmar 3027 & 2127
Allur útbúnaður til
gufuvéla og
Kex, innl. og erl., margar teg.
Vínber,
Delicius epli,
Appelsínur,
Skápa- og hillupappír, í rúllum,
Saltfiskur, vel þurkaður.
Spaðsaltað kjöt úr Stranda-
sýslu, mjög gott, í y2 og 1/!
tn. örfáar tunnur óseldai’.
Kaupféiag Reykjavikur
Sími 1245.