Nýja dagblaðið - 14.12.1933, Qupperneq 3

N Ý J A
DAGBLABIÐ
3
NYJÁ DAGBLAÐIÐ
Útgefanrii: „Blaðpútgáfan h/f‘
Ritstjóri:
Dr. phil. Jtorkell Jóhanneason.
Rit stj ómarsk rifstofur:
I augav. 10. Símar: 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Sími 2323.
Framkv.stj óri:
Vigfús Guðmundsson.
Áskriftagj. kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Nfád!
Ritstjórar Morgunblaðsins
eru ákaflega fegnir og hróðug-
ir yfir því að vera sloppnir við
rannsókn út af rógmælgi sinni
um Nýja dagblaðið. Það virðist
vera í samningunum við M.
G. að Mbl. reyni að telja fólki
trú um, að rógsmálið sé venju-
legt meiðyrðamál, og M. G.
hafi þessvegna ekki framið
réttarfarslegt hneyksli í þetta
sinn.
En náttúrlega vita það allir,
sem kunnuger eru rekstri mála,
að með lögum nr. 84 frá 1933
„um varnir gegn óréttmætum
verzlunarháttum" var máls-
meðferð, út af rógmælgi um
atvinnufyrirtæki, breytt úr
einkamálameðferð í opinbera
málsmeðferð. í þessu taldi
verzlunarráðið, sem undirbjó
þessa löggjöf, atvinnufyrirtæki
hafa fengið miklu öruggari
vernd en áður var, því þessi
málsmeðferð er miklu hraðari
og áhrifameiri.
Meiðyrði um einstaklinga
voru hinsvegar látin fara eftir
hinum eldri reglum meiðyrða-
málalöggj af arinnar.
Annars virðist Nýja dag-
blaðinu ekki ástæða fyrir rit-
stjóra Mbl. að vera sérstaklega
hróðuga yfir þessari „náðun“.
Það var svo sem vitanlegt, að
maður eins og M. G. sem „náð-
aði“ sakamann eins og Björn
Gíslason og felldi niður rann-
sókn í stærsta fjársvikamáli
aldarinnar, íslandsbankamál-
inu*, mundi ekki neita hinum
bágstöddu ritstjórum Mbl. um
náðun, er þeir koma til hans í
öngum sínum.
Ritstjóramir hafa varið of
dyggilega hvert einasta
hneykslismál M. G. til þess að
til mála kæmi, að slíkri bæn
af þeirra hálfu yrði neitað.
Nýja dagbl. kemur það
ekkert á óvart, þó að slíkur úr-
skurðui' hafi komið frá Magn-
úsi Guðmundssyni. Hann er
ekkert annað en staðfesting á
því, að málið hafi verið of
hættulegt fyrir þá kærðu til
þess að vogandi væri að láta
það komá fyrir dómstólana.
Það er hægt að mælast til of
mikils af hæstarétti.
Nýja dagblaðið óskar rit-
stjórunum til hamingju í hin-
um nýja féagsskap, — banka-
stjóranna í íslandsbanka og
Björns Gíslasonar.
* Eggert Claessen á nú að fram-
kvæma hin nýju kosningalög. -
Hann var kosinn af íhaldsmönn-
um í landkjörstjórn.
Eiga útsvörin enn að hækka?
Við hverju er að búast?
Eftir Eystein Jónsson alþm.
I 4.—6. tbl. Nýja dagblaðs-
ins ritaði ég nokkuð um af-
komu bæjarsjóðs Reykjavíkur
undanfarin ár. Var þar gerð
grein fyrir eftirfarandi stað-
reyndum um fjármálastjórn í-
haldsins hér í bænum:
1. Bein útgjöld bæjarsjóðs
hafa farið hækkandi ár frá ári
og eru samkv. áætlun fyrir yf-
irstandandi ár um 3.2 millj. kr.
og hálaunagreiðslur bæjarins
og fyrirtækja hans eru frek-
legri en hjá nokkrum öðrum
opinberum stofnunum.
2. Útsvörin hafa á sama
tíma farið stöðugt hækkandi
og það gífurlega. Til saman-
burðar er það, að ef reka hefði
átt samskonar skattapólitík
fyrir ríkissjóð, hefði þurft að
hækka alla skatta og tolla um
ca. 68% miðað við árið 1930
og tekjuáætlun yfirstandandi
árs.
3. Þrátt fyrir hina gífur-
legu skattahækkun
heíir bæjarsjóður verið rek-
inn með halla undaníarin
5 ár, og er afleiðinyin af
því sú. að skuldir bæjar-
sjóðs hafa aukist um 113%
á þessum árum, eða rúm-
lega tvöfaldast.
Eru hér einungis þær skuld-
ir teknar með, sem bæjarbúar
verða að standa straum af með
útsvörum sínum, m. ö. o.
skuldir vegna eyðslu og ó-
arðgæfra framkvæmda.
Almennt er nú beðið með ó-
þreyju eftir fjárhagsáætlun
fyrir 1934. Gjaldendur spyrja:
Hækka útsvörin enn ? Al-
mennt er búizt við hinu versta.
Mönnum er það ljóst, að af-
leiðingar fjármálastjórnar í-
haldsins undanfarið hljóta að
koma fram í auknum byrðum
á gjaldendum. Spurningin er
aðeins hvort sú leið verður
tekin að létta af bæjarsjóði
beinum útgjöldum með sparn-
aði og öðrum ráðstöfunum, t.
d. til aukningar atvinnu í bæn-
um.
Loksins munu augu manna
vera að opnast fyrir því, að
af íhaldinu er ekki við góðu að
búast í þessu efni og margt
bendir til þess að ráðsmennska
íhaldsins í fjármálum bæjarins
eiyi þó eftir að koma enn
greinilegar fram en orðið er.
Skuldasöfnun undanfarinna
, ára hefir í för með sér stöðugt
hækkandi vaxta- og afborg-
anagreiðslur.
Lögreglukostnaðurinn fer
, stöðugt í vöxt og nú hefir í-
baldið í hyggju að stofna til
j varalögreglu, sem að áliti
þeirra, er bezt þekkja til,
mun kosta í reyndinni um 300
þús. kr. á ári.
! Fátækraframfærið mun vera
meira nú í ár en áður og er
ekki við öðru að búast en
framhaldi í sömu átt á meðan
ekkert er gert af hálfu bæjar-
stjórnar til þess að auka
framleiðslustarfsemi þá, sem
allt annað í þessum bæ byggist
á.
Þær einu fréttir, sem menn
hafa af launamálum bæjarins
nýlega, eru þær, að fyrverandi
borgarstjóri Knud Zimsen fái
10 þús. kr. eftirlaun á ári.
Sýnast því eigi stefnuhvörf í
launamálunum hjá bæjar-
st j órnaríhaldinu.
Öll þessi atriði benda í þá
átt, að búast megi við hækk-
un útsvara.
Með fullum rétti geta íbúar
Reykjavíkur hinsvegar heimt-
að skattalækkun. Hvernig
gengur íhaldinu að verða við
slíkri kröfu?
íhaldsmenn heimta skatta-
lækkanir af þeim, sem með
fjármál ríkisins fara. Hlýtur
þessi krafa því að vera mjög
sanngjörn frá þeirra sjónar-
miði. Bráðum sézt einu sinni
enn hvemig bæjarstjórnarí-
haldinu tekst(!) að uppfylla
þær kröfur, sem það gerir
sjálft til annara.
Það er nú fullljóst og er að
verða almennt viðurkennt, að
skattakækkunar- og eyðslu-
stefna íhaldsins eyðileggur
bæinn fyr en varir.
Bæjarstjórnin í Reykjavík
verður að hafa forgöngu í
því, að stofnað verði til aukn-
ingar framleiðslu og iðnaðar í
bænum á samvinnugrundvelli
og létta útgjöldum af bænum
og auka gjaldgetu manna með
þeim ráðstöfunum.
Allir þeir, sem sjá þá hættu,
sem yfir bænum vofir undir
stjórn íhaldsins, og vilja vinna
að viðreisn bæjarins á sam-
vinnugrundvelli, kjósa lista
Framsóknarflokksins við bæj-
arst j órnarkosningarnar.
Hangikjöt til jólanna
Sauðakjöt af Hólsfjöllum.
Dilkakjöt úr Dölum, at Ströndum
og irá Kópaskeri.
Fyrirliggjandi hjá
Samb. ísl. samvinnufélaga
Sími 1080.
Dömsmálaráðherrann þagði.
Jón á Akri tók Jakob Möller alyarlega
og kom íhaldinu í bobba.
Þegar Jakob Möller komst í
vandræði á dögunum út af um-
ræðunum um lögregluna og
óeirðirnar 9. nóv. í fyrra lýsti
hann því yfir í gremju sinni á
Alþingi, að lögreglustjórinn í
Reykjavík hefði, að yfirlögðu
ráði staðið í sambandi við
kommúnista og hjálpað þeim
til að koma óeirðunum af stað.
Var ekki hægt að skilja um-
mæli hans öðruvísi en svo, að
hér hefði verið um byltingar-
tilraun að ræða af hálfu lög-
reglustjórans í Reykjavík!
En það ótrúlega skeður, að
slík óskapafregn virðist ekki
hafa allra minnstu áhrif á hið
háa Alþingi. Enginn fann
ástæðu til að minnast á það
einu orði, þó að þama væri
verið að bera fram á sjálfu lög-
gjafarþinginu, þá alvarlegustu
ákæru, sem unnt er að bera
fram gegn embættismanni, sem
sérstaklega á að vaka yfir því,
að vernda lög og reglur þjóð-
félagsins. Dómsmálaráðherr-
ann þagði og virtist ekki heyra
þessi stórtíðindi.
Hver var ástæða slíks fá-
lætis? Ástæðan var sú, að Ja-
kob Möller var ekki tekinn al-
varlega. Meginhluti þingheims
vissi, að þetta voru aðeins
barnaleg ósannindi, og reynd-
ir þingmenn fara ekki að
gera veður út af því, þó að
Jakob Möller segi ósatt.
En meðal hinna nýkjörnu
íhaldsmanna var a. m. k. ein
einföld sál, sem tók Jakob al-
varlega. Það var Jón á Akri.
Hann hélt, að Jakob segði
satt. Og Jóni ofbauð. Hann
reis upp næst, þegar málið var
til umræðu og sagði það skýrt
og skorinort sem sína skoðun,
að úr því að lögreglustjórinn
hefði framið svona óskaplegan
glæp, yrði að reka hann strax
úr embætti. Og ef þetta væri
ekki gert, þá yrði Magnús Guð-
mundsson alveg tafarlaust, að
fara úr ríkisstjórninni, því að
það væri algerlega ósæmilegt
gagnvart kjósendum í Austur-
Húnavatnssýslu að láta þann
mann vera dómsmálaráðherra,
sem léti lögreglustjórann í
Reykjavík gera byltingartil-
raun svona alveg óátalið. Jón
var sýnilega dauðhræddur um,
að Jakob hlyti að hafa sagt
M. G. frá þessari vitneskju
strax, og eiginlega væri þá
Magnús búinn að hilma yfir
glæp undirmanns síns meira
en ár!
En Magnús- þagði enn, og
íhaldið þagði allt nema Jón á
Akri.
| Þingmaður úr öðrum flokki
reis þá upp og benti á það, að
annaðhvort væri M. G. hér að
hlífa lögreglustjóranum eða að
hann og aðrir íhaldsmenn álitu
Jakob Möller svo ómerkan, að
ekki væri eyðandi fyrirhöfn í
það að láta kalla liann fyrir
rétt og staðfesta framburð
sinn. En við þessu þagði M. G.
einnig og allur íhaldsflokkur-
inn þagði — og þá þagði Jón
á Akri líka.
Alstaðar erlendis myndi slík
ákæra, sem Jakob Möller bar
fram á slíkum stað gegn lög-
reg'lustjóranum í Reykjavík,
hafa vakið heimsathygli.
En þingmenn Jakobs í þing-
salnum — allir nema einn —
látast ekki heyra þau. Flokks-
maður hans, dómsmálaráðherr-
ann, heyrir þau ekki! Frétta-
ritarar íhaldsblaðanna í þing-
inu þegja um þau í blöðunum.
Er það af hlífð við Hermann
Jónasson, að íhaldsþingmenn-
irnir og íhaldsblöðin þegja?
Eða er það til þess, að dóms-
málaráðherrann geti frekar
komizt hjá að láta Jakob gefa
skýrslu fyrir dómstólunum?
Jón á Akri skildi þetta ekki.
Hann er nýr þingmaður. Hann
þekkir ekki Jakob Möller. Hann
er einföld sál. En hann á samt
heimting á svari frá flokks-
bróður sínum, dómsmálaráð-
herranum af konungsnáð.
Bökunareéé
Verðið lækkað
Matardeildin, Hafnarstræti 5.
Matarbúðin, Laugavegi 42. Kjötbúðin, Týsgötu 1.
Kjötbúðin, Hverfisgötu 74. Kjötbúðin, Ljósvallagötu 10.
FREYMÓÐUR JÓHANNSSON
p a 1ÓLASÝNINGU
á málverkum í dag í Braunsverzlun (uppi, áður Café
Vífill) kl. 10 árd. og verður sýningin opin daglega
kl. 10 árdegis til kl. 9 síödegis.