Nýja dagblaðið - 15.12.1933, Blaðsíða 2

2
If Ý J A
DAGBLABIB
V erðlækkun!
Hveiti kg’. á 36 og 38 aura.
Do. í 10 lbs. pokum á 1.75.
Bökunaregg á 12 aura stk.
Suðuegg ísl. á 17 aura stk.
Kartöflumjöl á 50 aura kg.
Ger pr. x/2 kg. 1.50.
Nýir ávextir:
Epli delicious fancy kg. á 1.50
— Do. extra faney kg. 1.70
ódýrara í heilum kössum.
Appelsínur:
stórar og góðar á 20, 25
og 30 aura.
Góðar vörur. -
| V í n b e r
I . stór og góð.
|
Sýróp í dósum kg. og 1 kg.
Spil, margar tegundir.
i Hillupappír (enskur) í rúllum.
|
Ilmvötn og hárvötn.
| '
Hreinlætisvörur, mikið úrval.
Munið eftir
Brauðgerð kaupfélagsins.
Sanngjarnt verð.
Eanpfélag Reyktavíknr
Bankastræti 2. Sími 1245.
Er þetta sattP
Já, það er vissulega satt, að frá okkar lága verði
geíum við 10°/0 til jóla (af öllu nema tóbaki). Við
teljum ekkert upp og stillum litlu út, en lítið bara
inn fyrir hurðina, þá munuð þið verða ánægð.
Komið. Símið. Sent.
Verzlnnin G-eislinn
Laugavegi 81 Sími 2988
EIEKENNISHÚFUR
tyrir bæjarfógeta, sýslumenn, hreppstjóra,
lögregluþjóaa, hafnsögumenn, bílstjóra
höfum við fyrirliggjandi.
Sendið okkur mál og verður húfan yður send
gegn póstkröfu.
Allt tilheyrandi einkennisfatnaði.
Andersen & Lanth
Austurstræti 6 — Box 543
Jólatrés-
skemmtuu
Nokkrar Framsóknarflokkskonur hafa unnið að því
og undirbúið að haldin verður jólatrésskemmtun
fyrir böm í húsi Oddfellowfélagsins þriðjudaginn
2. janúar næstkomandi.
Væntanlegir þátttakendur — fyrir börn sín eða
annara — geri svo vel að skrifa nöfn sín á lista er
liggja á afgr. Nýja dagblaðsins í Austurstræti 12
og í Kaupfélagi Reykjavíkur, Bankastræti 2, fyrir
20. þ. m., — og tilfæri tölu bama,
Gert er ráð fyrir þátttöku fullorðins fólks síðari
hluta kvöldsins.
Síðar verður auglýst verð og afhending aðgöngu-
miða, o. fl.
Framkvæmdanefndin.
Útvarpið
i þiónnstu
nazismaus.
Þeir, sem hlustuðu á ræðu-
stúf Jóhanns Jósefssonar 10. þ.
m. og- ekki eru kunnugir póli-
tísku hugarfari í hans flokki
yfirleitt, hefir sennilega rekið
allmjög í rogastanz. Þeir hafa
efalítið búizt við dálítið öðru úr
þeirri átt. Flokkur Jóhanns
hefir sem sé haldið því fram
— raunar ekki mjög sannfær-
andi — en af þrálátri elju og
stöðugum tilburðum, að hann
einn, íhaldsflokkurinn, berðist
hér fyrir hinu sanna þingræði
og víðfeðmu pólitísku stjóm-
frelsi. Og þótt aðrar skoðanir
hafi eigi ósjaldan gægst fram
í greinum hinna fákænni og
óklárari manna flokksins, hef-
ir a. m. k. verið reynt að dylja
þær ofbeldisskoðanir fyrir kjós-
endunum út um land.
En svo allt í einu hefir sig upp
í útvarpinu rödd harðstjómar-
dýrkandans, einvaldssinnans,
nazistans, og ætlar að telja
landsins lýð trú um ágæti ein-
veldisins, einveldis, sem brýtur
hverja frjálslynda hugsjón á
bak, treður á helgustu réttind-
um allra siðaðra manna, bann-
ar skoðanafrelsi, rit- og prent-
írelsi, tortímir í hlakkandi
heimsku snjöllum andans verð-
mætum mestu vitmanna Þýzka-
lands, flæmir þá sjálfa í út-
legð eða á höggstokkinn og-
hverfur í einu orði sagf til
réttarfars, sem á sér engin
dæmi í siðaðra manna sögu
síðustu 200 ár. Og þessi litli
„prédikant“ Hitlers hér úti á
íslandi er einn af þingmönnum
„Sjálfstæðisflokksins“, flokks-
ins, sem þykist elska þingræði
og frelsi (sbr. m. a. grein rit-
stj. Mbl., er blaðið var 20
ára).
Ég hafði aldrei gert mér
sérlegar vonir uro þingræðis-
ást Jóhanns, en að hann flytti
í útvarpið svo einhliða, væmna
rauprollu um ágæti og afrek
þeirrar stjómar, sem hefir
unnið sér til ódulinnar and-
styggðar, jafnvel hjá hinum
íhaldssömustu stjómmálamönn-
um, það hefði ég svarið fyrir
að óreyndu. Islendingar kann-
ast við einveldi og harðstjórn.
Saga þeirra er um sorglega
langt bil saga smánaðrar,
þjáðrar þjóðar milli dómara og
böðuls. Það er fullkomið dóm-
greindarleysi hjá þessum full-
trúa ísl. íhaldsins á skoðunum
landa sinna og slök ályktun-
argáfa, ef hann heldur, að þeir
gíni við ofbeldis-„agitation“,
sem er þá flutt jafneinhliða
og óklóklega og tala Jóhanns.
öll þau merkustu blöð, sem
hingað berast frá Norðurlönd-
um og Vestur-Evrópu flytja
hinar skelfilegustu lýsingar af
þýzku stjómarfari. Þau ganga
— án tillits til flokkafylgis —
nær um allt gegn fullyrðingum
nazistans íslenzka, fulltrúans í
þingflokknum, sem segist elska
frelsið og þingræðið um alla
hluti fram.
Og hvað gerir útvarpsráðið ?
<35ófmetratir - íþróttir - íistit
Leikfélagið.
Svar
til Mörtu Kalman
irá Har. Björr ssyni
(Daghlaðiö Vísir neitaði greinar-
höf. nm birtingu þessarar grein-
ar).
Eins og kunnugt er, bar frú
Guðrún Lárusdóttir fram í þing
inu tillögu þess efnis, að
Alþingi heimilaði að veita Leik-
félagi Reykjavíkur, Leikfélagi
Akureyrar og Leikfélagi Isa-
fjarðar undanþágu frá að
gréiða skemmtanaskatt svo
lengi sem skattur þessi rynni
í ríkissjóð en ekki í leikhús-
sjóð.
Af því sem ég hefi heyrt af
umræðum um tillögu þessa í
þinginu, skilst mér, að einn
þingmaður hafi drepið á það,
að ef þetta næði fram að ganga
vildi hann að Alþingi gerði það
að skilyrði fyrir undanþágu
þessari, að maður sem hefði
þekkingu á leikhúsmálum þessa
lands og rekstri leikfélaganna,
yrði settur sem eftirlitsmaður
(Censor) á fjárhagslega og list-
ræna starfsemi félaganna og
hafi þá þingm. í þessu sam-
bandi nefnt rnig og orðið það
á, að láta falla einhver viður-
kenningarorð um mig sem
leikhússmann. Þessi ummæli
hafa auðsjáanlega komið hart
við hjartað á núverandi stjórn
L. R. því skömmu síðar arkar
Marta Kalman fram á ritvöll-
inn í Vísi með reikning, er hún
býr til yfir nokkurn hluta af
viðskiptum L. R. síðustu 3 ár.
(Og er frúin auðsjáanlega
smeyk við það, að kritiskur
eftirlitsmaður yrði settur á L.
R.) til þess að sanna að þessi
H. B. leikari og samverkamað-
ur sé einskis góðs trausts mak-
legur í þessu efni. Þetta
skýrslubrot verður í framsetn-
ingu frúarínnar vafasamt og
mjög villandi, svo ekki séu
notuð stærri orð. Má t. d.
nefna, að frúin tilfærir ekki
þær eignir, sem ábyrgðar-
mannafélagið skilaði af sér s.
I. sumar, og sem eru mikils
virði fyrir starfandi félag (um
7000 kr. samkvæmt efnahags-
reikningi félagsins). Sjóðsinni-
stæðu nefnir hún heldur ekki,
um 1000 kr. o. s. frv.
Þegar L. R. leitaði sam-
vinnu, og hreinnar og beinnar
hjálpar hjá mér og mínum ný-
stofnaða leikflokki 1930, var
L. R. vegna ýmislegrar óstjórn-
ar, mótgangs og óreglu á síð-
ustu árum (ekki síðustu 30
árum eins og frúin segir) al-
gjörlega óstarfhæft vegna
sökkvandi skulda, sem lítil
trygging var fyrir, svo ekki
virtist liggja annað fyrír en
Formaður þess lýsti van-
þóknun sinni og þess á erindi
H. K. Laxness, því, er hann
flutti í rússneska útvarpið á
sínum tíma. Skal sú yfirlýsing
hvorki lofuð né löstuð. En hafi
hlutleysi útvarpsins þá verið
Framh. á S. síðu.
gjaldþrot. Svona var ástandið,
þrátt fyrir ágætt árferði og
þann hæsta fjárstyrk, sem fél.
hafði notið að þessu (12000
kr. árlega). Nú var okkur öll-
um það ljóst, að skuld þessi
varð ekki greidd með leikstarf-
semi einni. Það varð því að
fara aðra leið til að útvega
peninga félaginu til viðreisnar.
Þessar leiðir treystu þáver-
andi forráðamenn L. R. sér
ekki til að finna, enda þeim
ófærar þær leiðir, sem fundnar
urðu. Ef nokkur leið hefði
verið. fyrir þessa menn að
bjarga félaginu hefðu þeir
áreiðanlega ekki leitað til mín
og míns leikflokks. Jæja, —
árangurinn af þessari bónorðs-
för L. R. varð þó sá, að í sam-
ráði við þann ráðherra (J. J.),
sem þá hafði með leikhúsmálin
að gera, voru fundar leiðir
fyrir félagið út úr ógöngunum.
Út í það skal ekki nánar farið
í þetta sinn, en ástæður L. R.
1930 voru hrein undantekning
í allri starfsemi þess. Leiðir
þær, sem fara þurfti^ til að
reisa það við, hlutu því líka
verða undantekning frá því
venjulega — hverjar þær voru
hlýtur að verða minna atriði —
en hitt skal tekið fram, að
þegar rætt er um þetta mál,
er það og hlýtur alltaf að
verða aðalatriðið, að 1930 tók
leikflokkur minn og ábyrgðar-
mannafélagið við L. R. eftir
öll góðærin með 23000 kr.
skuld, en skilar því aftur eftir
3 kiæppuár með 10000 kr.
skuld, og með miklum verð-
mætum eignum auk nýtízku
leiksviðsútbúnaðar. Auk þess
var kostað miklu fé, bæði til að
innrétta málarasal og geymslu
í þjóðleikhúsinu auk annara
framkvæmda, sem ættu að
koma leikstarfseminni að liði í
framtíðinni. Engiiin getur því
í alvöru lagt það að jöfnu, að
taka við Leikfélaginu í haust
sem leið eða 1930. Þess má og
geta, að ef L. R. hefði notið
sama fjárstyrks og það hafði
í góðærinu, þá mundi félagið
hafa átt eignir sínar skuldlaus-
ar síðastliðið vor.
Hvernig sem samningar
ábyi’gðarmannafélagsins við
skuldheimtumenn L. R. voru,
kemur ekki þessu máli við. En
svo mikið vit ætti jafnvel
Marta Kalman að hafa á fjár-
málum, að þegar menn taka
að sér að greiða skuldir ör-
magna fyrirtækis, er það und-
ir verzlunarviti og samninga-
lipurð þeirra komið hve góð-
um samningum þeir geta náð:
afsláttum á skuldum, greiðslu-
skilmálum o. s. frv. Svo það
atriði ættu þeir sem til skuld-
anna stofnuðu, sízt að nota
sem ákæru á hjálparmenn sína.
En það lítur óneitanlega dá-
lítið skringilega út, þegar það
fólk, sem stofnaði til þessarar
óreiðu og vandræða fer að
belgja sig upp, eftir á, þegar
búið er að draga það upp úr
díkinu og segir að þetta hafi
enginn vandi verið. — En slík
ummæli skipta auðvitað engu
máli.