Nýja dagblaðið - 01.05.1934, Síða 3

n ♦ a a
DAGBLABI»
3
Fjáraflaplan
Lárusar jóhannessonar
Kosningarógsmál íhaldsmanna írá i iyrrasnmar
á hendnr Gudbrandi Magnússyri er nú að engn
orðiö og hlýtnr að snúast gegn þeim sjálium.
NÝJADAGBLAÐIÐ
ÍTtgefandi: „Blaöaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjarnargötu 39 Sími 4245.
Ritst j ómarskri f stof ur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 2,00 á mánuöi.
í lausasölu 10 aura oint.
PrentsmiÖjan Acta.
I dómsalnum
Það er vafalaust, að ekkert
mál, sem komið hefir fyrir
hæstarétt í langan tíma, hefir
vakið jafn mikla eftirtekt og
mál það, sem Lárus Jóhannes-
son hafði höfðað á hehdur Á-
fengisverzlun ríkisins.
Forsaga þess máls hefir ver-
ið rakin það ítarlega hér í blað-
inu, að þar þarf litlu við að
bæta. Málsflutningur í hæsta-
rétti fór fram fyrra mánudag
og þriðjudag, og var þá jafnan
fullskipað það takmarkaða
húsrými, sem áheyrendum er
ætlað.
Dómur í málinu var kveðinn
upp í gær kl. 10 fyrir hádegi.
Áður en dómsalurinn var opn-
aður, hafði safnazt saman þar
á ganginum hópur af mönnum,
sem voru komnir þangað til að
heyra dómsúrslitin.
Báðir málafærslumennirnir,
Pétur Magnússon og Lárus Jó-
hannesson, voru mættir þarna
og í fylgd með Lárusi, Jó-
hannes fyrrum bæjarfógeti,
Eggert Claessen, Jón Kjartans-
son og einhverjir fleiri. Meðal
annara, sem þama voru staddir
var Þorsteinn Gíslason ritstj.,
Magnús Stefánsson verkstjóri,
Guðm. Kr. Guðmundsson skrif-
stofustjóri, Kristján Jónsson
frá Garðsstöðum, Gissur Berg-
steinsson fulltrúi, Árni Bene-
diktsson bókari, Sigurvin Ein-
arsson kennari, Garðar Þor-
steinsson vara-vara-borgarstj.,
Sveinbjöm Jónsson hæstarétt-
annálaflutningsm., Pétur Jak-
obsson málfærslumaður, Tómas
Jónsson lögfr. o. fl.
1 slíkum málum eru forsend-
ur réttarins oft ekki lesnar
upp, aðeins dómsúrskurðurinn
einn. 1 þetta sinn voru dóms-
forsendumar þó einnig lesnar.
Eitt málsskjalið, sem Lárus
Jóhannesson lagði fram í
hæstarétti í máli sínu við Á-
fengisverzlunina var svolátandi
vottorð frá P. L. Mogensen:
„Að gefnu tilefni, skal ég
lýsa því yfir, að meðan ég var
forstjóri Áfengisverzlunar rík-
isins, taldi ég engan vafa á
því, að Áfengisverzlunin væri
bundin við álagningarákvæði
7. gr. einkasölulaganna, að því
er snertir svonefnd spánarvín,
þannig að hámarks álagning á
þau mætti vera 75% af verði
þeirra komið í hús að meðtöld-
um tolli, og hagaði ég álagn-
ingunni eftir því.
Þetta álit mitt kom heim við
álit dómsmálaráðuneytisins,
sem Áfengisverzlunin heyrði
undir“.
Það var alveg vafalaust, að
málshöfðun -Lárusar Jóhannes-
sonar í fyrra gegn Áfengis-
verzlun ríkisin s vakti nokkuð
almenna andúð í landinu. Til
þess var stofnað á þann hátt
að óviðkunnanlegt mátti telj-
ast, svo að ekki sé meira sagt.
Skýrslur áfengisverzlunarinnar
um vínsöluna fékk Lárus í sín-
ar hendur með lúalegu móti,
þannig, að Pétur Zophóníasson
fyrv. stórtemplar var látinn
biðja um skýrslurnar í ,,vís-
indalegum tilgangi“, til að
safna hagfræðilegum upplýs-
ingum um vínneyzlu. Pétur lét
svo Lárus hafa skýrslurnar —
leyfislaust — en Lárus hélt
starfsfólk til að afrita þær á
laun.
Um vinnubrögð Lárusar og
samninga að öðru leyti fer
ýmsum sögum. En talið er, að
Lárus hafi tekið að sér kröfur
einstakra viðskiptavina Áfeng-
isverzlunarinnar „upp á hlut“,
þannig að þeir og Lárus skiptu
á milli sín því, sem innheimt-
ist, ef málið ynnist. Ennfremur
er talið, að ýmsir kunningjar
Lárusar hafi lagt „áhættufé“ í
fyrirtækið með þeim skilmál-
um, að þeir fengi framlagið
tvöfallt, þrefallt og í einstöku
tilfelli allt að fimmfalt aftur,
ef Lárus ynni, en að endur-
greiðsla aftur á móti yrði með
mjög vægum skilmálum, ef mál-
ið tapaðist.
Tiltæki eins og þetta, að
gera tilraunir til að hafa fé af
ríkissjóði á þennan hátt, er í
sjálfu sér alveg fordæmalaust
og furðuleg hugmynd. Og
hvernig svo sem málið hefði
farið, þá er það víst, að al-
menningsálitið myndi alltaf
hafa talið slíka endurgreiðslu'
óviðkunnanlega og rangláta. Og
það því fremur sem fé það,
sem um var að ræða hafði
ríkissjóði áskotnast eingöngu
með því að taka upp bætt fyr-
irkomulag á verzluninni, en
ekki með því að hækka verð,
enda aldrei áður komið nein
kvörtun um það frá kaupend-
unum, að verðið væri hærra en
það mætti vera.
Það er líka á allra vitorði,
að jafnframt því að vera fjár-
öflunaraðferð hjá Lárusi Jó-
hannessyni, var málið öðrum
þræði af pólitískum rótum
runnið. Um það báru gleggstan
vott ræður þær, er Lárus
flutti í hæstarétti, sem voru
fullar af persónulegum árásum
á forstjóra Áfengisverzlunar-
innar og fyrverandi ríkis-
stjórn.
En fyrir réttinum lá skýrsla
Björns E. Ámasonar, löggilts
endurskoðanda, sem sannaði,að
þegar árið 1925 var álagning
Mogensens 105,88%.
íhaldsmenn hafa líka alveg á
sérstakan hátt gerzt samá-
byrgir með Lárusi um þessa
fjáröflunarherferð hans á
hendur ríkissjóðnum. Þeir
gerðu hann að frambjóðanda
sínum á Seyðisfirði rétt um
sama leyti og málið var að
hefjast. Blöð íhaldsins réðust
á Guðbrand Magnússon með
hroðalegasta munnsöfnuði um
sömu mundir, nefndu hann
„rummung“ og öðrum þvílíkum
viðurnefnum. Og það kom ó-
tvírætt fram í ýmsum kjör-
dæmum í fyrra, að frambjóð-
endur íhaldsflokksins töldu
þetta eitt af sínum glæsileg-
ustu kosninganúmerum.
Það er því ekki Lárus Jó-
hannesson einn, sem hefir beð-
ið ósigur við úrskurð dómstól-
anna. Ihaldsflokkurinn, e. t. v.
að fáum mönnum undantekn-
um, hefir þar orðið jafn hart
úti og Lárus.
Afleiðingin af þessum málar
ferlum á því ekki að verða sú
ein, að Lárus Jóhannesson
hætti við að bjóða sig fram á
Seyðisfirði. Hún á að falla
eins og skuggi á þann flokk í
heild, sem gerir slík mál að
sínum málum — og hún mun
líka gera það að einhverju
leyti, þegar kjósendurnir
kveða upp sinn dóm.
ísverðirnir i
Atlantshafi
12. apríl síðastliðixm voru
liðin 22 ár síðan Titanic rakst
á ísjaka á siglingaleiðinni milli
Englands og Ameríku og fórst,
og 1498 menn týndu lífinu. Síð-
an hefir ekkert skip farizt af
árekstri á jaka, og er það sök-
um þeirrar miklu gæzlu, er
höfð hefir verið á ísjökum á
siglingaleiðum milli Norður-
Ameríku og Evrópu.
Á vorin, þegar fer að hlýna
í veðri, koma þessi risavöxnu
ísbjörg siglandi norðan úr höf-
um og rekur þau inn á sigl-
ingaleiðir skipanna. Talið er að
í meðal ári nái um 300 jakar
suður á siglingaleiðina, þó síð-
astliðið ár ræki varla nokkum
jaka svo langt suðui.
Því er spáð af ísvörðunum að
um 630 ísjaka reki suður á
skipaleiðir á þessu vori og
sumri. Eru flestöll.milliálfuskip
farin að sigla suðlægari leið nú,
er fram á vorið kemur, til að
forðast hættuna.
Ameríkumenn hafa 2—3 skip
á þessum stöðum, sem kort-
leggja jakana, og hafa á þeim
tölu, og er afstöðu þeirra
hættulegustu jafnan útvarpað
með tveggja klst. fresti. Ef
einstaka jaka skyldi reka að
því er þykir of langt suður á
bóginn, þá fylgir honum jafn-
an eftirlitsskip og skýtur hann
sundur með fallbyssum ef þess
er nóklcur kostur. Kostnaður
við þessa gæzlu er oft um 180
—140 þús. dollara á ári, og
borga Bretar sem næst Vs þess
kostnaðar.
Látið fagmann laga
garðinn yðar
það borgar sig. Hefi einnig
rósir, tré og margskonar blóm.
Hringið í síma 2216.
Jón Arnfinnason
garðyrkjumaður.
AVOM
eru viðurkennd með beztu dekk-
um heimsins. Sérlega þægileg
í keyrslu. Aðeins bezta tegund
seld. Nýkomin. Verðið lækkað.
Flestar stærðir fyrirliggjandi.
Aðalumboðsmaður:
F. OLAFSSON
Austurstræti 14. Sími: 2248.
Símanúmer
á lækningastofu minni er
3020
Jónaa Bvelnsson, læknir
'mv/L/V/m
*
iðjan GEFJUN
Aknreyrl
framleiðir beztu innlendu fataefni, sem völ er á. A saumastofu Gefjun-
ar í Reykjavík er saumaður allskonar karlmannafatnaður og frakkar
eftir nýjustu tízku. Drengjaföt og telpukápur eru afgreiddar með mjög
stuttum fyrirvara. Avallt fyrirliggjandi allar stærðir af drengjafötum
og pokabuxum.
Ge^junar band og lopar er unnið úr valinni fyrsta flokks norð-
lenzkri vorull. Allar tegundir fyrirliggjandi. Verðið hvergi lægra.
Hvítt band einfalt kr. 2,90 pr. V, kg.
tvinnað — 3,75 71 77 77
Blágrátt band þrinnaö — 3,90 71 77 77
— — tvinnaö — 3,75 77 77 77
Rauðk. — — — 3,75 77 77 77
Grátt — þrinnað — 3,55 77 77 77
Mórautt — — — 3,55 77 77 77
Sauðsv. — — — 3,55 77 77 77
Svart, litað band — — 4,65 77 77 77
Nærfatalopar — 1,65 77 77 77
Sokkalopar . . — 1,50 71 77 77
Sjóvettlingalopar • • • • — 1,25 77 77 77
Verzlið við Gefjuni, með því gerið þór beztu og hagkvæmustu inn-
kaupin um leið og þór styrkið innl. iðnað.
Tökum ull í skiptum fyrir vörur.
Vörur sendar gegn póstkröfu um land allt, beint frá verksíniðjunni eða
útsölunni í Reykjavík. G E F J U N, Laugaveg 10, sími 2888.
/VfZ/I/fZ/

mVflírVfVh