Nýja dagblaðið - 12.05.1934, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
8
NYJA dagblaðið
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f."
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjarnargötu 39 Sími 4245.
Ritstjómarskrifstofur:
Laugav. 10. Simar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Vegawinnukaupið
Það varð að þjóðfrægu máli
í haust sem leið, er tveir þing-
menn úr bændakjördæmum
brutust úr hópi Framsóknar-
manna yfir til íhaldsins út af
því, að í ráði var að semja um
vegavinnukaupið í landinu, al-
veg eins og kaupmenn og tog-
araeigendur hafa samið um
verkakaup, sem þeim kom við,
um mörg undanfarin ár.
Hér var að vísu um yfir-
varpsástæðu að ræða frá hálfu
þessara manna. Sjálfir eru þeir
mjög frekir um kaup við rík-
issjóð. Annar þeirra skammtar
sér 20 kr. á dag, ef hvíldardag-
ar eru meðtaldir. Hinn hefir
ríkissjóðsgreiðslur fyrir fimm
vinnutegundir samtímis. En
þessum mönnum fannst alveg
óhæfilegt að geta ekki haldið
verkamönnum í sveit á 5 kr.
dagkaupi við erfiða og hættu-
lega vinnu fyrir ríkissjóð.
Hin sanna ástæða til þess að
hinir kaupfreku menn Jón og
Hannes yfirgáfu Framsóknar-
flokkinn, var samt ekki ástin
á lága kaupinu til handa vega-
vinnumönnum, heldur löngun
þeirra að komast úr ábyrgum
umbótaflokki og geta rekið
„einkaverzlun11 sína án tillits
til almennra hagsbóta. Vega-
vinnumálið var aldrei annað en
yfirskyn.
Falsið í þessum hugsunar-
hætti Jóns og Hannesar er
orðið augljóst af viðhorfi
bændanna sjálfra, þeirra, sem
vinna vega- og brúavinnu, en
lifa ekki af bitlingum.
Jón í Stóradal og félagar
hans hafa í þessu máli beðið
hvern ósigurinn af öðrum.
Skömmu eftir áramót var sam-
þykkt á almennum bændafund-
um í Rangárvalla- og Ámes-
sýslu öflug mótmælatillaga frá
Sigurþór í Kollabæ, þar sem
þess var krafizt, að sveitamenn
fengju sama kaup og bæja-
menn fyrir sömu vinnu á sama
-stað. Félagar Jóns í Stóradal
stóðu hnípnir og úrræðalausir
á báðum fundunum. Enginn
lagði þeim liðsyrði. Bændur á
Suðurlandi eiga heiðurinn fyr-
ir að hafa fyrstir risið á móti
árás hinna kaupháu bæjar-
manna á mannréttindi sveita-
manna. Hvergi á landinu -hefir
nokkur fundur skipaður bænd-
um fengist til að lýsa ánægju
yfir kenningu Jóns í Stóradal
og spekúlanta kaupstaðanna,
um að bændur skyldu vinna
sömu vinnu á sama stað fyrir
lægra kaup en bæjamenn.
Næsti áfellisdómurinn var
kaupskýrsla Geirs Zoéga sjálfs,
tekin af einum af endurskoð-
Á Miðnesjum hafa verið
starfræktir tveir bamaskólar
síðustu áratugi — í Sandgerði
og á Hvalsnesi, og sinn kenn-
arinn við hvom þeirra. Þeir
eru byggðir eins og margir
sveitaskólar hér á landi, með
einni kennslustofu og gangi
íyrir öðrum enda, sem nær þó
ekki um þvert húsið, því kola-
geymsla og áhaldageymsla eru
í öðrum enda hans. Skólar
þessir voru upphaflega byggðir
handa 12 bömum hvor, en
verið gert ráð fyrir nokkurri
fjölgun. Nú hefir tala skóla-
skyldra barna (10 til 14 ára)
í Sandgerði meir en fjórfald-
azt frá því sem áðu^ var, en
fækkað á Hvalsnesi. Síðastlið-
inn vetur voru 50 skólaskyld
böi'n í Sandgerði, en 8 á Hvals-
nesi og fækkar þar niður í 6
næsta vetur. Kennarinn á
Hvalsnesi varð að kenna annan
daginn í Sandgerði í vetur og
hjóla á milli, en það er klukku-
stundargangur. Af þessu má
sjá, að ekki er orðið neitt starf
fyrir kennara á Hvalsnesi.
Barnafjöldinn í Sandgerði ger-
ir nú kröfu til krafta hans ó-
skiptra. Þar hefir einn kenn-
ari kennt 37 bömum síðustu
árin og hefir því ekki verið um
að ræða nema hálfan skóla —
þrjár stundir annan daginn, en
2 hinn. En í Sandgerði er til
aðeins ein kennslustofa í skóla,
sem ekki er kennsluhæfur eins
og liann er. Ástandið er því
þannig, að Miðnesingar sjá nú,
að ekki má lengur svo búið
standa og hefir því verið haf-
izt handa til þess að koma í
framkvæmd skólabyggingu á
þessu ári, og hefir fræðslu-
málastjóri verið þess mjög
hvetjandi, því að hann veit
ekki síður en Miðnesingar
sjálfir, hvar skórinn kreppir í
skólamálum Miðnesinga. Það er
orðið svo glöggt eftirlit með
fræðslu- og skólamálum lands-
ins, að fræðslumálastjóri veit
gjörst hvar skórinn kreppir
mest að, og hvar helzt þurfi
aðgjörða við, svo ekki hljótist
alvarlegt tjón af. Það er
fyrirsjáaniegt, að það verður
lítt hægt að uppfylla kröfur
íræðslulaganna — sízt betur
en verið liefir — fáist ekki
greitt úr þessu vandamáli.
Jafnframt því, að byggður
verður skóli, þarf að færa
skólaskylduna niður í 8 ára
aldur. Skólinn hefir starfað
sex mánuði, en til þess að nota
sem bezt krafta kennaranna,
má lengja skólatímann og hafa
vorskóla íyrir smábömin. Und-
irbúningsleysi hefir gert þenn-
an hálfa sex mánaða skóla enn-
þá afkastaminni, en annars.
Það er margt sem mælir með
því, að ráðandi menn — bæði
um menntamál og fjármál —
leggist nú á eina sveif með
Miðnesingum til þess að koma
því í framkvæmd, sem hefði
átt fyr að vera, en þolir nú enga
bið. Það er fyrst og fremst
skylda þjóðfélagsins, að hjálpa
þegnum sínum til þess að upp-
íylla þau lög, sem það setur
þeim. Kunnugir vita það, að
sárafáir Miðnesingar njóta
annarar fræðslu en barna-
fræðslunnar og ætti því að
vanda til hennar betur en ver-
ið hefir. I Sandgerði berast á
land auðæfi hafsins í tuga-
þúsunda skippundatali árlega
af fiski. Ríkissjóður fær þar
af sínar löglegu tekjur; en
hvað greiðir hann svo til
Framh. á 4. aíðu.
K
HIÐ G0ÐA 0G ÓDYRA
IH0LLENZKAI
reyktobak)
ÍICHIÍ
sem kostar aðeins
kr. 6.90 pr. enskt pd.
Hálf-punds dósin kostar
kr. 3.45.
Sunnudagsmatur
Norðlenzkt dilkakjöt og' hangikjöt af Hólsfjöllum.
Nautakjöt í buff og steik.
Allskonar grænmeti.
Miðdegispylsur og vínarpylsui-, Skinke- og spegepylsur
og allskonar áleggspylsur.
Kiötverzl. Herðubreið
(við íshúsið Herðubreið)
Frikirkjuveg 7. Simi 45 65
Norður á Holtsvörðuheiðu
verða ferðir sunnudaginn 13., þriðjudaginn 15. og fimmtu-
daginn 17. maí. Burtfarartiími kl; 8 árdegis. Aðeins nýjar og
traustar 1. flokks bifreiðar verða í förum.
Pá.11 Sigurðsson
Bifreiðastöð íslands.
Sími 1540.
ATHS. 1 síðustu ferð reyndist færð norður ágæt.
endum landsreikninganna, frá
Þverárbrúnni í Rangárvalla-
sýslu sumarið 1932. Þar voru
heilir hópar af sveitamönnum,
sem unnu fyrir kr. 6,50 á dag
sömu vinnu og aðkomumenn
fengu fyrir tvöfalt hærra kaup
eða jafnvel allt að þreföldu
kaupi. Úr þeim heimildum
verða birt dæmi með nöfnum
einstakra verkamanna úr sveit
og bæ til að sýna og sanna
áþreifanlega bændaánauð Jóns
í Stóradal og Þorst. Briem.
Þriðja nýungin í þessum efn-
um gerðist norður í Mývatns-
sveit fyrir liðlega hálfum mán-
uði. Ég var þar staddur með
bændum! og bændasonum frá
flestöllum heimilum í hreppn-
um. Þegar talið barst að áhuga-
málum sveitarinnar flutti einn
af yngri bændum sveitarinnar
ræðu og síðan tillögu, sem sam-
þykkt var í einu hljóði um að
bændur í Mývatnssveit krefð-
ust, að íbúar hvers hrepps sætu
fyrir opinberri vinnu, sem þar
er framkvæmd, að þvi leyti,
sem nægilegur mannafli væri
til.
Samskonar tillaga var sam-
þykkt á almennum fundum al-
staðar í sýslunni, þar sem ann-
ars var minnst á vegamálið.
Vafalaust skilja allir að hér
er á íerðinni önnur jafnréttis-
1 krafa frá hálfu bænda í vega-
vinnumálinu, hliðstæð við kröfu
Sunnlendinga. Með sinni kröfu.
sýna bændur í Þingeyjarsýlu,
að þeir álíta, að opinbera vinn-
an sé og eigi að vera fastur
tekjuliður í búreikningi bænda
I í hverri sveit. Með þeirri til-
lögu fylkir bændastéttin liði
móti bændaánauð Jóns Jóns-
sonar og Þorst. Briem.
Fjórða óhappið fyrir „bænda-
vinina“ er tillaga sú, sem Jón
bóndi Fjalldal á Melgraseyri
flutti á sýslufundi í Norður-
ísafjarðarsýslu nú í vor, þar
sem hann fordæmir með föst-
um og ómótmælanlegum rökum
þá aðferð að beita sveitamenn |
misrétti um kaupgjaldsmál við
opinbera vinnu.
Skyldu verkamenn ríkissjóðs,
þeir sem mest hafa lagt sig
eftir bitlingum fyrir sína opin-
beru vinnu, fara að skilja að
botnvarpa staðreynrlanna er að
lokast utan um þá? J. J.
Saumavélarnar
HUSQVAHNA og
JUNO
eru áreiðanlega beztar.
Samb. ísl. samvinnufélaga
!■ =J