Nýja dagblaðið - 26.05.1934, Side 1

Kosningabomban
verður tilrædísmönnunum að tjóni
Lítilþægur maður
Nýjar myndir úr lífl Magnúsar Ouðmundssonar
Eftir Jónas Jónsson
Ihaldið skilur nú fyrst, að hin pólitíska
ofsókn þess á Hermann Jónasson
verður því sjálfu til tjóns og smánar.
Aðal vitníð, sem Mbl. og Visir hötðn kallað ódáða-
mann og illvirkja, gengur úr trúariélagi kristinna
manna til þess að þurfa ekki að sverja við þri-
einan guð.
Arnljótur Jónsson var lát-
inn kveða upp dónl í hinu svo-
nefnda „kollumáli“ daginn eftir
að Hermann Jónasson var far-
inn úr bænum á kosningafundi
norður á Strandir.
Hermann fékk fregnir af
dóminum, er hann var staddur
á ísafirði.
Samstundis sendi hann Magn
úsi Guðmundssyni ráðherra
símskeyti, þar sem hann skorar
á ráðherrann að mæta sér á
þrem fundum í Skagafirði í
júnímánuði, þar sem umræðu-
efnið yrði: Dómsmálastj órn
Magnúsar Guðmundssonar, og
skyldi ræðutími vera jafn.
Það fordæmislausa hneyksli
hafði gerst í þessu máli, að
Hermanni Jónassyni var neitað
um að bera fram vörn í málinu.
En aðal vitnið, Oddgeir Bárð
arson, gekk úr trúarfélagi
kristinna manna til þess að
komast hjá því að staðfesta
framburð sinn með eiði.
Lét þá dómarinn sér nægja,
að Oddgeir legði við „drengskap
sinn“.
Málinu verður vitanlega á-
frýjað.
Ihaldsmenn skammast sín
Jafnskjótt og dómsúrslitin
urðu kunn, birti Nýja dagblaðið
þau í glugga sínum, eins og
venja er hjá Reykjavíkurblöð-
únum, þegar „söguleg“ tíðindi
gerast.
Aftur á móti þorði hvorki
Mbl. né Vísir að birta fregnina
í sínum gluggum.
Svo sárnöpur er fyrirlitning-
in og háðið, sem íhaldsblöðin og
flokkur þeirra hafa áunnið sér
í öllum þessum ljúgvitnaleik.
Háttsettir íhaldsmenn lauma
nú út orðróm um það, að þeirrj
þyki minnkunn að málarekstr-
inum, dóminum og því, að Her-
mann Jónasson skyldi ekki fá
að bera fram varnir í málinu.
Og nú er reynt að kjína ósóm-
anum á lögfræðingsnefnu þá,
sem Magn. Guðm. lét fara með
málið.
Þetta eru einkenni hinnar
kjarklausui klækimennsku.
En það, sem vakti einna
mesta athygli og spott þess
fólks, sem þyrptist saman utan
við glugga Nýja dagblaðsins,
voru uppljósturslaun Oddgeirs
Bárðarsonar.
Þau voru: 12 krónur og 67
aurar
Svo margir voru hans „silf-
urpeningar“.
Bændavinunum sagt tíl vegar
Tilgangur „bændavinanna“ opinberaður af
bandamönnum þeirra.
Gísli Sveinsson lýsir eignarrétti ihaldsins
á „einkafyrirtækinu14.
Leyniþræðir íhaldsmanna til
beggja handa eru nú sem óðast
að koma 1 ljós.
Miðstjórn flokksins stóð sjálf
að stofnun nazistahreyfingar-
innar. Það hefir nú sannast.
Hitt sannaðist og austur i Vík
fyrir fáum dögum, að íhalds-
flokkurinn telur sig eiga Jón í
Dal og Hannes frá Hvamms-
tanga með húð og hári, og að
ekki væri nema tímaspursmál
þar til Tr.vggvi hyrfi inn í
hjörðina.
Gísli Sveinsson, sá sem allra
þingmanna mest lagði opinber-
lega lag sitt við nazistana,
þakkaði Jóni í Dal, sem mætt-
ur var á fundinum af hjartans
feginleik fyrir svikin við Fram-
sóknarflokkinn. Sagði hann í
því sambandi, að Jóni þýddi
ekkert að vera með nein láta-
lætismótmæli, hann og þeir
kumpánai' gætu bókstaflega
ekkert annað við sig gert en
að fara inn í íhaldsflokkinn.
Og Jóni, aumingjanum, þrutu
allai' varnir. 1 augum Skaftfell-
inga varð hann að skoplegu
og aumkunarverðu undri, sem
enginn gat fengið sig til að
leggja liðsyrði.
Auk frambjóðanda Framsókn
arflokksins, Guðgeirs Jóhanns-
sonar, mætti á fundunum í Vík
og Kirkjubæjarklaustri Jörund-
ur Brynjólfsson alþm.
Á fundunum gaf Gísli Sveins
son alveg frá sér að verja ger-
ræðisfyrirætlanir íhaldsins um
það, að leggja niður hinar arð-
sömu ríkisstofnanir til einka-
gróða fyrir kaupmenn og heild.
sala.
Á Víkurfundinum áttu
„bændavinirnir“ alls ekkert
fylgi og í austursýslunni finnst
héraðsbúum fremur torskilin
og óvænt framkoma hins gamla
fulltrúa þeirra, Lárusar í
Klaustri.
Framsóknarmenn boðuðu til
fundanna og höfðu allir flokk-
ar jafnan ræðutíma.
Þegar Glaessen
ferðast
Hin „fína“ fjármála-
mennska.
Björn Gíslason er skjólstæð-
ingur og að því er virðist mik-
ill vinur Eggerts Claessen
hæstaréttarmálaflutningsm. og
fyrverandi stjórnanda íslands-
banka. Bendir margt til þess,
að Björn hafi numið lögspeki
hjá Claessen, til þess að kunna
skil á hvar lægju takmörk milli
þess sem1 er rétt og- rangt í við-
skiftalífinu. Og víst er um það,
að oft tókst Birni að sigla kæn
lega milli skers og báru. En
þar kom þó að lokum, að Björn
reyndist að hafa siglt of nærri
blindskerjum og endaði með því
að sjálfur hæstiréttur dæmdi
hann sekan við að kalla allar
greinar svikakaflans í íslenzkri
hegningarlögg j öf, þrátt fyrir
lengstu vörn í réttinum, sem
sögur fara aí' og E. Cl. fram-
kværndi.
En seinustu fregnirnar af
Framh. á 4. síðu.
Það er lán fyrir íhaldið að
eiga í fórum sínum jafn lítil-
þægan mann og M. Guðrn.
Hann er ánægður með öll sín
axarsköft og þau eru mörg.
Hann sýiiist jafnvel vera á-
nægður með landhelgisgæzluna,
sem hann þó hefir lagt í rústir.
M. G. tók við gæzlunni í því
ástandi, að þjóðin var ánægð
með hana. Skipin voru örugg-
lega á verði. Þau, einkum Æg-
ir, sinntu mikið bjöi'gun, og
gerðu þannig stórgagn, en juku
um leið hróður landsins. Skips-
hafnirnar lögðu sig vel fram
og gættu ströngustu reglusemi
um áfengi.
Hvað gerir svo M. G? Hann
hefir að jafnaði eitt skip á
verði af þrem, en heldur þó
fjórum skipstjórum á fullu
kaupi og fjölda annara yfir-
manna. Hann rekur í land og
ofsækir með upplognum tylli-
sökum sjóhetjuna Einar Einars-
son, eingöngu til að þóknast
togaraeigendum, sem óttuðust
dugnað hans og ósveigjanlegan
heiðarleik í starfinu. Kostnað-
urinn óx stórum fyrir hvem
gæzlumánuð, eftir því sem fleiri
aðgerðarlausir menn voru á
launum í landi. Togaratökur
urðu fátíðar. Sektir í ríkissjóð
stórminnkuðu. Björgun lagðist
niður, nema þegar skip lágu
laus og hvorki þurfti sjó-
mennsku eða dugnað til að
bjarga. Einar M. Einarsson tók
með berum höndum skip út af
söndunum eystra, sem Ægir og
Óðinn undir yfirumsjón M. G.
voru gengnir frá. Drykkjuskap-
ur fór í vöxt í sambandi við
gæzluna (sbr. hinn fræga dans.
leik á Siglufirði). Eitt af fyrstu
verkum M. G. var að taka á
skipin aftur yfirmann, sem bú-
ið var að þrautreyna að
lækna, en án árangurs. Sú fram
kvæmd sannaði skipshöfnunum,
að M. G. tók eklti hart á því,
þó að áfengi væri notað á varð-
skipunum.
Niðurstaðan er því sú, að
landið eyðir stórkostlegu fé í
gæzlu, en allsstaðar logar óá-
nægja fiskimanna út af því, að
innlendir og útlendir veiðiþjóf-
ar vaði uppi og sópi fiskimiðin.
M. Guðm. hafði sýnt hug sinn
til landhelgisvarnanna er hann
spillti ár eftir ár fyrir því, að
eftirlit væri með misnotkun
loftskeyta til íslenzkra togara-
flotans.
Þetta er hin almenna hlið
málsins. Landhelgisgæzlan er
eins og allt, sem íhaldið fram-
kvæmir, dýrt, gagnslítið, með
húsgangskenndum aumingjablæ
enda fyrirlitið af öllum skyn-
bærum mönnum, sem til þekkja.
En þó að ekki sé skemmti-
legt að taka af M. G. þá illa
grundvölluðu ánægju, sem hann
þykist hafa af yfirstjórn gæzl-
unnar, þá hefir hann sama sem
beðið um að það væri gert.
Hann talar um landhelgissjóð.
Þegar ég tók við þeim málum
af M. G. 1927, var öll bókfærsla
á ringulreið, sumt hjá sendi-
herra, sumt hjá Ól. Sveinssyni,
sumt í dómsmálaráðuneytinu.
M. G. gerði engan heildarreikn-
ing yfir sjóðinn. Ég fékk Svav-
ar Guðmundsson til að finna
botn í þessu feni og gerði hann
það. Kom þá í ljós, að M. G.
og Jón Magn. höfðu haft geysi-
mikla risnu t. d. við byggingu
Óðins í Kaupmannahöfn. Þeir
höfðu gefið gullúr og dýra muni
til útlendinga. Hvort gullpísk-
arnir, sem M. G. keypti 1921
handa útlendingum voru þar
bókfærðir, man ég ekki.
M. G. segir að landhelgissjóð
ur hafi verið IV2 milj. er hann
fór frá. Fyrir sjóðinn var Ægir
byggður 1929 fyrir ca. 920 þús.
Þór keyptur og breytt 1930 fyr
ir 210 þús. Óðinn og Ægir end-
urbættir fyrir 100 þús. Sjóðs-
eign í landhelgissjóði í árslok
1931 tæp 300 þús. kr.. Skipa-
aukningin var gerð eftir beinu
fyrirlagi Alþingis. — Síðasta
gæzluskipið, Þór, keypt eftir
kröfu íhaldsins og sósíalista
móti atkvæðum Framsóknar-
manna.
Landhelgissjóður rann þann-
ig, eftir vilja þingsins, í að
koma upp flota. Og vorið 1932
átti landið 3 vel útbúin skip,
til gæzlu og björgunar.
Auk þess lagði landhelgis-
sjóður á þessum tíma í rekst-
ur skipanna:
1930 . . 340 þús.
1931 .. 300 —
1932 .. 291 —
1933 .. 268 —
Tölurnar eru teknar í heil-
um þúsundum. Landhelgissjóð-
ur hefir lagt nálega eins mikið
fram eftir að M. G. tók við og
hafði eitt skip á floti, eins og
meðan skipin störfuðu þrjú. M.
G. tók við 300 þús. kr. og var
búinn að éta það gjörsamlega
upp nú um áramótin. Hann hef_
ir ekki keypt eða byggt skip,
en eytt því meira í sjómenn á
landi. M. G. hefir þannig 1927
skilið við sjóðinn bókhaldslaus-
Framh. á 2. aíðu.