Nýja dagblaðið - 07.06.1934, Blaðsíða 3

1
H Ý J A
DASBLAÐIB
8
Eyðsla eða umbætur
Eftir Yigfús Guðmundsson
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „BlaOaútgáían h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjamargötu 39 Sími 4246.
Ritst j ómarskrifstof ur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 2,00 á mánuði
í lausasölu 10 aura oint.
Prentsmiðjan Acta.
Sölutorg
í Reykjavík
Sölutorg hafa alveg sér-
staka hagsmunaþýðingu
fyrir alla smáframleiðend-
ur í grennd við Rvík.
Það er auðsætt að framleið-
endurnir í nýbýlahverfunum í
kríngum Reykjavík hafa mjög
erfíða aðstöðu. Verðlagið á
framleiðslu þeirra hefir lækk-
að og söluerfiðleikar eru mikl-
ir. Ef þeir sjálfir gætu selt
nokkuð af grænmeti, eggjum,
fuglum og öðru, sem þeir
framleiða sjálfir og milliliða-
laust á sölutorgum, eins og títt
er erlendis, mundi það létta
lífsbaráttu þeirra að mun og
jafnframt því koma kaupend-
jim — neytendunum í Reykja-
•vík — til góða. 0g það eru ein-
mitt nýbýlahverfin í grennd
við Reykjavík, sem hafa lang-
bezta aðstöðu til þess að senda
vörur sínar á sölutorgin.
Sölutorgin eru bæði hags-
muna- og menningarmál.
Framsóknarflokkurinn er
eini flokkurinn sem sér og
skilur bölvun dýrtíðarinnar og
hefir þegar gert mjög mikið til
þess að lækka hana í Reykja-
vík. Má þar minna á samvinnu-
byggingarnar og Kaupfélag
Reykjavíkur, sem hvorutveggja
bendir á hagkvæma og sjálf-
sagða leið út úr verzlunardýr-
tíðinni og húsaleiguokrinu.
Því miður er öllum almenningi
í Reykjavík þetta ekki nægi-
lega ljóst enn. Spor í áttina
væri það, þegar húsmæðurnar
færu sjálfar að kaupa á sölu-
torgunum. Þá mundu þær
finna muninn á því að fá mikið
eða lítið fyrir peninga sína.
Og þetta mundi vekja þær til
umhugsunar um ekki einasta
að spyrja eftir því í símanum,
hvar varan fæst, heldur líka
hvað hún kostar. Og þetta
mundi einnig opna augu hús-
mæðranna fyrir því, að það er
nauðsynlegt að hafa svo góð
geymslurúm í hverju húsi, að
hægt sé að géyma almennar
matvörur það lengi, að ekki
þurfi að kaupa hverja máltíð
um leið og hún er látin í pott-
inn.
Það er mikil menning fólgin
í þvi, að gera sér þetta
tvennt ljóst, menning, sem
nokkuð getur stutt að því, að
létta undir með framfæri heim-
ilanna og vellíðan barnanna.
Hannes Jónsson.
Óhóflegur innflutningur.
Þegar nokkuð verulega er
farið að hugsa um þjóðarbú-
skapinn, er varla hægt annað
en að taka eftir óhæfilegri
eyðslu og ráðleysi, sem á sér
síað méðal þjóðarinnar. Sézt
það bezt á aðdráttunum frá út.
löndum. Þjóðin kaupir frá út-
löndum óafsakanlega mikið af
ýmsum varningi, sem ýmist er
hægt að vera án að miklu
leyti eða framleiða í landinu.
Til að sanna þetta ætla ég
að nefna nokkur dæmi úr
verzlunarskýrslum tveggja ára,
1930 og 1931. En það eru þau
árin, sem til eru nýjastar
skýrslur um frá Hagstofunni.
Á þessum, tveim árum voru
fluttar inn í landið eftirtaldar
vörur (innkaupsverð talið í
þús. króna): Fiskur fyrir 68
þús. kr., kjöt fyrir 174 þús.,
feiti fyrir 378 þús., mjólkur-
afurðir fyrir 873 þús., egg fyrir
378 þús., niðursoðið kjöt,
fisksnúðar, sardínur o. þ. h.
fyrir 325 þús., rótarávextir og
grænmeti (mest kartöflur) fyr_
ir fyrir 993 þús., aldin og
ber (þar með rúsínur og
sveskjurí fyrir 1804 þús. Vörur
úr grænmeti og ávöxtum (nið-
ursoðnir ávextir, ávaxtamáuk,
lakkrís o. þ. h.) fyrir 824 þús.
Kaffi, te, kakao, súkkulaði
fyrir 2346 þús., sykur og hun-
ang fyrir 2630 þús., tóbak
fyrir 2629 þús., krydd fyrir
220 þús., drykkjarföng og vör-
ur úr vínanda fyrir 690 þús.,
óáfeng drykkjarföng fyrir 37
þús., vörur úr vínanda fyrir 65
þús., silkivefnaður fyrir 592
þús., ísaumur, knipplingar o. þ.
h. fyrir 324 þús., gólfklútar
fyrir 33 þús., silkisokkar fyrir
670 þús., aðrir sokkar fyrir
407 þús., lífstykki fyrir 87
þús., hattar og húfur fyrír 504
þús., hanzkar úr skinni fyrir
143 þús., hanzkar úr öðru efni
fyrir 172 þús., húðir og skinn
fyrir 326 þús., hár og fjaðrir
fyrir 136 þús., skófatnaður úr
skinni 2465 þús., strigaskór
með leðursólum fyrir 230 þús.,
skinntöskur og skinnveski fyr-
ir 105 þús., burstar og sópar
fyrir 99 þús., handsápa og rak-
sápa fyrir 165 þús., stangasápa
fyrir 199 þús., blautsápa fyrir
194 þús., sápuspænir og
þvottaduft fyrir 442 þús., skó-
sverta og annar leðuráburður
fyrir 37 þús., ilmvötn og hár-
vötn fyrir 59 þús., ilmsmyrsl
fyrir 82 þús., fægiefni fyrir
103 þús., lifandi plöntur og'
blóm fyrir 44 þús., blómlauk-
ar fyrir 32 þús., fóðurvörur
fyrir 483 þús., legsteinar fyrir
34 þús., píanó fyrir 208 þús.,
orgel og harmoníum fyrir 160
þús., grammófónar fyrir 190
þús., grammófónplötur og vals-
ar fyrir 312 þús., ljósmynda-
vélar og hlutar úr þeim1 fyrir
87 þús., barnaleikföng fyrir
103 þúsund.
Þetta sýnishorn á innflutn-
ingi tveggja ára nemur hátt
á 24. milljón króna, og hafa
íslendingar borgað þær út úr
landinu á þessum tveim árum,
eftir að heimskreppan var
skollin á erlendis og var þó
innflutningur á slíkum vörum
miklu minni 1931 en oft áður.
Menningarframkvæmdir
og fjáreyðsla í erlendan
varning.
Það hefir mikið verið talað
um marg'skonar eyðslu innan-
lands á valdaárum Framsóknar-
flokksins, svo sem við húsa-
byggingar, vegi, síma, brýr,
hafnarmannvirki, ræktun,
skóla, kaupgreiðslu o. fl. Fyrir
þjóðai'heildina er þetta þó ekki
tilfinnanleg' eyðsla, samanborið
við innflutning misjafnlega
þarflegs varnings.
Ég ætla að bera saman í
nokkrum dæmum eyðslu Fram-
sóknarí'lokksstj órnarinnar og
eyðslu þá, sem fylgir innflutn-
ingnum, og geta menn svo
dæmt um, hvor eyðslan muni
þjóðinni hollari.
Allir héraðsskólarnir, sem
byggðir voru í sveitum lands-
ins og hitaðir eru méð jarðhita,
kostuðu tæplega eins mikið og'
sokkar þeir, sem fluttir hafa
verið inn á þessum tveim árum
sem að framan getur, en lít-
ilsháttar meira en borgað hef-
ir verið fyrir vörur úr græn-
meti, ávaxtamauki, lakkrís og
þess háttar.
Arnarhváll, ríkisstofnanabygg
ingin, sem þótti glapræði hjá
stjórn Framsóknarfl., kostaði
ekki eins mikið og eggin, sem
flutt voru inn í landið þessi
tvö ár, en Arnarhváll kostaði
eilítið meira en borgað var
út úr landinu fyrir vetlinga.
Um alllangt skeið deildu í-
haldsmenn fast á Jónas Jóns-
son fyrir að kaupa Reykjatorf-
una í ölfusi með öllum jarðhit-
anum, sem þar er. En Reykja-
torfan kostaði rúml. eins og
greitt var fyrir lífstykki til út-
landa þessi tvö ár, svipaða upp-
hæð og borguð var fyrir skinn-
töskur og skinnveski og álíka
upphæð og greidd var úr landi
fyrir leikföng. Andvirði 5—6
brúa eins og á Hvítá í Borgar-
firði hjá Ferjukoti hefir verið
greitt til útlanda þessi tvö ár
fyrir kartöflur og grænmeti. Og
fyrir tóbak var greitt heldur
rneira en sem Útvarpsstöðin og
liin stóra síldarverksmiðja á
Siglufirði kostuðu samanlagt.
Fyrir húðir og skinn hefir ver-
ið greitt álíka mikið og fyrir
strandferðaskipið „Súðin“. Og
næstum Súðar-verð hefir verið
borgað fyrir niðursoðið kjöt,
fisksnúða og sardínur. En
þriðjungi meira hefir verið
greitt út úr landinu fyrir ísaum
og knipplinga, heldur en fyrir
varðskipið ,,Þór“, sem mikið
var talað um. Og fyrir sápu-
vörur hefir verið greitt til út-
landa næstum því jafnmikið og
fyrir bæði þessi skip til sam-
* ans.
Fyrir grammófónplötur og
barnaleikföng hefir verið borg-
að m e i r a en skólarnir í
Reykholti og Reykjuni í Hrúta-
firði kostuðu samtals. Og tvo
Laugarvatnsskóla hefði mátt
bygg'ja fyrir það, sem greitt
var út úr landinu fyrir mjólk-
urafurðir á þessum tveim ár-
um.
Nú skulum við taka 1—2
dæmi uni hvað gera mætti á
þeásu landi. Hefði verið flutt
aðeins 10% minna inn af fram-
antöldum vörum (sýnishornið
er langt frá að vera tæmandi).
Myndi það fé hafa nægt
til að rækta og byggja upp ná-
lægt 150 myndarleg nýbýli fyr-
ir æsku þessa lands. Og fyrir
þá álagningu sem kaupmanna-
stéttin (mest af þessurn vörum
hafa kaupmenn flutt inn og
selt) hefir lagt á vörurnar fyr-
ir að di’eifa þeim meðal lands-
manna, hefði verið hægt að
byggja allt að 1000 bæi. Hugs-
ið ykkur mismuninn, að fá
byggða allt að 1000 vistlega
bæi á góðu ræktarlandi fyrir
unga fólkið, sem langar til að
mynda heimili og framtíð þjóð-
ai'innar veltur svo mikið á
hvei'nig farnast, heldur en ala
nokkur hundi'uð iðjuleysingja,
sem rnynda kjai'na íhaldsflokks-
ins, en úrkynjast af óhófslifn-
aði og vinnuleysi utan lands og
innan, meðan þeir eru að eyða
þeim fjármunum, sem margfalt
betur hefðu verið komnir hjá
umbótamönnum landsins.
Skaðlegasta eyðslan.
Mikill innflutningur og notk-
un lítt nauðsynlegra erlendra
vara, er lang-skaðlegasta og
versta eyðslan fyrir þjóðina.
En af hverju minnast íhalds-
menn og blöð þeirra aldrei á
þessa eyðslu? Af hverju krefj-
ast þeir ekki minni innkaupa
í landið af: feiti, eggjurn, kar-
töflum, kryddi, drykkjarföng-
um, silkivefnaði, knipplingum,
sokkum, lífstykkjum, vetling-
um, húðum og skinnum, hái'um
og fjöðrum, ilmvötnum og ilm-
smyrslum, fóðurvörum, leg-
steinum, barnaleikföngum og
ótal mörgu öði'u? Þar væi'i
sparnaður. En það er af því að
margt áhrifafólkið í íhalds-
flokknum hefir ágóða af að
vei'zla með þessar vörur og
þykir gott að geta skarað
fram úr í hverskonar eyðslu og
óhófslifnaði. Og svo dirfast
þessar eyðsluklær að vera að
drótta að Framsóknarmönnum
sérstakri eyðslusemi og fjár-
bruðli. — Það vita þó allir,
sem vilja vita, að Framsókn-
arflokkinn skipa aðallega
sparsömustu mennirnir í land-
inu: efnalitlir og bjai'gálna-
bændur í sveitunum og nokkuð
af verkamönnum og miðstétt
bæjanna.
Vill þjóðin missa umbæt-
ur Framsóknarflokksins?
Og þó að hægc sé réttilega
að benda á, að Franisóknarfl.-
stjói-nin hafi notað allmikið fé
meðan hún fór með völd, þá
verður fæst af því nieð réttu
talið óþai'ft, sem hún fram-
kvæmdi eða var framkvæmt
vegna áhrifa hennar. — Ef
framfai’inxar hafa verið of ör-
ar, þá væri fróðlegt að fá að
vita, — ekki sízt hjá þeim, sem
staðið hafa að miljónainnflutn-
ingnum — hvað þeir vildu
missa af framkvæmdurh Fram-
sóknartímabilsins. Ég skal
svara fyi'ir þá byggð, sem ég
á heima í, Borgai'fjörðinn. Við
Boi'gfirðingar viljum ekki
rnissa hafnarmannvirkin í Borg.
arnesi, sem nú eiga bráðlega
orðið eins stóra sjóði og skuld-
ir hvíla á þeim. Við vilj um ekki
missa hina veglegu Hvítárbrú
og ekki neitt af öðrum brúm,
sem byggðar hafa verið í hér-
aðinu. Við viljum ekki missa
bílvegina í nági’annahéruðin.
Við viljum ekki missa símann,
sem lagður hefir vei'ið víðsveg-
ar í héraðinu. Við viljum ekki
missa sundlaugarnar, sem
byggðar hafa verið fyi'ir unga
fólkið, svo að nú kann bráðum
allt ungt fólk héraðsins að
synda. Við viljum ekki rnissa
hinn ágæta æskulýðsskóla í
Reykholti. Við viljum ekki
missa Mj ólkursamlag Kaupfél.
Borgfirðinga. Við viljum ekki
missa reisulegu byggingarnar
og i-æktuðu túnin, sem ukust að
miklum mun á nær því hvei'j-
um bæ í héraðinu í tíð Fram-
sóknai’fl.stjórnarinnar. Og við
viljum helzt ekki missa neitt
af því sem framkvæmt var,
ekki einu sinni hið mikla
Hvanneyrarfjós, þó að vérst sé
að afsaka þá byggingu, af því
hún kemur aðallega til góða
einum einstökum manni en ekki
almenningi eins og hinar fram-
kvæmdirnar. Að því leyti líkt-
ist sú framkvæmd íhaldsfram-
kvæmduml
Menn í öðrum héi'uðum svara
fyrir sig', hvort þeir vildu vera
án þess sem þar hefir verið
gert.
Eyðsluki-öfur íhalds-
manna.
Allir ættu að vita að íhalds-
menn með sínu eyðslutali og
sparnaðai'hjali meina aðeins
aukna möguleika til meiri
eyðslu fyrir nokkui-a þá, er
mynda kjama íhaldsflokksins
og rninni framkvæmdir fyrir
almenning víðsvegar um landið.
Foi'sprakkar íhaldsflokksins
eru varla svo grunnhyggnir, að
vita ekki, að það fé, sem fai'ið
hefir í umbætur, hefir að miklu
leyti farið úr einum vasanum
í annan innanlands, en það fé
sem látið er fyrir miður þarfar
erlendar vörur, kveður þjóðin
að mestu í síðasta sinn um
leið og vörurnar eru borgaðar.
En andvirðið fær hið vinn-
andi fólk að greiða fyrst beint
og síðan óbeint til peninga-
stofnana landsmanna, þegar
þarf að halda þeim uppi með
háum vöxtum, styrkjum og á-
byrgðum, vegna kaupsýslu-
mannanna, sem mest hafa flutt
inn af vörum, og mestum
skuldum safnað erlendis.
Kaupmenn og íhaldsflokkur-
inn heimta óhindraðan inn-
flutning erlendi'ar vöru. Það
mun mest vera af því, að fólk
það sem mestu íæður í þeim
Framh. á 4. síðu.