Nýja dagblaðið - 20.10.1934, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐX&
S
Fiskveiðar og fiskverzlun íslendinga
Flestir munu hafá búizt við,
að þeir menn, sem tekið hafa
að sér forystu í útgérðarmálum
þjóðarinnar, myndu gera ^ein-
hverjar víðtækar tillögur um
vandamál þessa atvinnuvegar á
yfirstandandi alvörutímum. —
Síðan samningurixm var gerður
við Spánverja eru liðnir marg-
ir mánuðir, en ekkert hefir ból-
að á neiniun slíkum tillögum.
Fiskframleiðsla
4 síðustu ára
Islendingar hafa fram að
þessu getað selt alla fiskfram-
leiðslu sína, þótt illt verzlunar-
árferði og sleifarlag á fisk-
verzluninni hafi oft gert það
torvelt.
Síðastliðin fjögur ár hefir
saltfiskframleiðsla landsins til
útflutnings verið sem næst því,
er hér segir, miðað við verkað-
an fisk:
1930 ca. 70 þús. tonn.
1931 — 65 — —
1932 — 70 — —
1933 — 69 — —
Þessi sömu ár hefir verið
fluttur úr ísfiskur sem hér
segir:
Árið tenn krónur
1930 11240 fyrir 3,841 milj.
1931 18738 — 6,295 —
1932 23045 — 4,735 —
1933 12843 — 3,171 —
Á sömu árum hefir verið
fluttur út freðfiskur sem hér
segir:
Árið tonn krónur
1930 1273 fyrir 191.732,00
1931 69 — 24.075,00
1932 269 — 68.973,00
1933 432 — 85.580,00
Innflutningstak'
markanir í öðrum
löndum
Allt til skamms tíma voru
engar hömlur lagðar á innflutn-
ing íslenzks fiskjar erlendis.
En árið 1932 byrjuðu breyting-
ar í þessu efni. 1 Þýzkalandi
hefir ísfisksala verið torvelduð
með háumi tollum, og á árinu
1932 takmörkuðu Englendingar
með viðskiptasamningi inn-
flutning á fiski. Má ekki flytja
ixm héðan til Bretlands nema
um 13000 tonn af nýjum fiski
á árí og um 5300 tonn af
óverkuðum saltfiski. Er hér
um' mjög mikla takmörkun að
ræða á saltfiskinnflutningnum,
því cð á árunum 1927—1930
var flutt til Bretlands um 10
—18 þús. tonn af saltfiski á
ári.
En alvarlegasti atburðurinn í
þessu efni skeði á yfirstand-
anda ári, þegar Spánverjar tak_
mörkuðu innflutning á fiski
héðan. Innflutningurinn héðan
til Spánar var, 3 síðustu árin,
sem verzlunarskýrslur ná til i
um 31500 tonn á ári að meðal-
tali af allskonar fiski. En eftir
samningunumi, sem gerðir voru
við Spánverja í vor, er heimilt
að flytja þangað 16600 tonn á
ári, svo lengi sem samningur-
inn stendur eða aðeins rúman
helming af áðumefndum meðal.
innflutningi. Þótt þessi inn-
flutningur hafi í reyndinni orð-
ið nokkru meiri á þessu ári, þá j
er samt óvarlegt að treysta
því, að svo verði áfram.
Markað vantar
fyrír 15-20000 tonn
Aðalmarkaðslönd íslendinga
fyrir fisk, að undanteknum
Spáni og Stóra-Bretlandi, era
Portugal og Italía. Þar hafa að
vísu enn ekki verið lagðar
hömlur á innflutninginn og í
lengstu lög verður að vona, að
til þess komí ekki. En það er
með öllu ólíklegt, að um nokkra
verulega aukning á innflutningi
til þessara landa geti orðið að
ræða í bráðina.
Niðurstaða þessara athugana
verður því sú, að okkur vant-
ar xnarkað fyrir sem svarar 15
—20 þúsund toiuxuin af verk-
uðum fiski, miðað við fram-
leiðslu undanfarinna ára, ef
Spánarsamningnum er strang-
lega framfylgt og engin ný
markaðsúxræði finnast.
Frv. Ólafs Thors
um Fískiráð
Að því var vikið í upphafi
þessa máls, að ekki hafi komið
fram opinberlega neinar tillög-
ur um úrræði, til umbóta á
fiskverzluninni, frá þeim mönn.
um1, sem mest hafa um hana
fjallað.
Hér skal þó ekki gengið
fram hjá tillögum Ólafs Thors,
sem birtast í frv. til laga um’
fiskiráð, sem hann fyrir nokkr-
um dögum hefir látið birta í
Mbl., útbýta á Alþingi og lesa
upp í útvarpið, ásamt geisi-
langri „greinargerð“ í 11 köfl-
um. Má um þetta innlegg segja
hið fornkveðna, að „umbúð-
imar eru vætt, innihaldið lóð“.
Þótt leitað sé með logandi
ljósi um alla þessa ritsmíð Ó.
Th. fyrirfinnst ekki ein ein-
ast frumleg hugsun eða tillaga
um fiskveiðar Islendinga eða
fiskverzlun. Þar er hraflað
saman nokkrum staðreyndum,
sem1 hverjum manni eru kunn-
ar, máske að nokkrum tölum
undanteknum, án þess að af
þeim séu dregnar nokkrar
ályktanir. Aðalkjami þess máls
er sjálfsagt stofnun fiskiráðs-
ins, sem frv. fjallar um. í
þessu ráði eiga að vera sjö
menn- VerkefnumJ þeirra er
lýst í 2. gr. frv., sem hljóðar
svo:
„Verkefni fiskiráðs er að
rannsaka og gera tillögur um !
> breyttar og nýjar aðferðir um
framleiðslu og sölu sjávar-
afurða, útvegun nýrra markaða
og annað, sem lýtur að vexti
og viðgangi sjávarútvegsins".
Ekkert vald
Ráðið hefir ekkert vald, að
því er séð verður. Það á að
safna skýrslum og senda þær
atvinnumálaráðherra, og ef það
gerir tillögur, þá „á það að
gera það sem í þess valdi
stendur“ til að fá útgerðannenn
til að framkvæma tillögumar.
Þegar á það er litið, að nefndin
hefir ekkert vald, verður erfitt
að sjá, með hvaða móti hún á
að fá útgerðarmenn til að gera
það, sem henni kann að detta í
hug að stinga upp á. Þá er og
ekki heldur, að því er séð verð-
ur, gert ráð fyrir að ráðið
hafi ráð á neinu fé nema til að
borga sjálfu sér kaup,. en það
á að greiðast úr verðjöfnunar-
sjóði fiskútflytjenda. Skipun
ráðsins er líka ákaflega fárán-
leg. Af þeim sex aðilum, sem
auk ráðherra eiga að tilnefna
menn í ráðið, eru Sölusamband
ísl. fiskframleiðenda, og Sam-
lag ísl. matésíldarframleiðenda,
aðeins bráðabirgðastofnanir, er
enginn getur sagt, hvort verða
til eftir næstkomandi áramót.
Þá er og Félag ísl. atvinnurek-
enda einn aðilinn. Félag þetta
er annaðhvort alveg nýstofnað
eða í fæðingunni. A. m. k. hefir
ekki orðið vart við, að það væri
starfandi hingað til. Væri hér
um stofnanir að ræða, sem
störí uðu á öruggum grund-
velli, þá væri á engan hátt at-
hugavert, að þær tilnefndu
mennina. En það er eftir öðru
í þessu fra., að Ó. Th. hefir
notað tækifærið til að sparka
í samvinnufélög landsins, þótt
óbeint sé, með því áð ætla
þeim ekki að eiga neinn þátt í
tilnefningunni, eins og áður
hefir verið vítt hér í blaðinu.
Samvinnufélögin hafa undan-
farin ár haft a. m. k. 10—15%
af öllum fiskútflutningi lands-
manna.
Játning Ó, Th.
Ó. Th. segir sjálfur um; þessa
nefndarskipun, að hún „þurfi
ekki að reynast óhagnýt“.
(sbr. bls. 4 í greinargerðinni).
Hann vlrðist eftir þessu vera
þeirrar skoðunar, að það sé
ekki alveg víst, að nefndin
verði vita gagnslaus(!) en út
yfir það virðist trú hans ekki
ná, og er þá mikið haft fyrir
litlu.
Það er öllum landsmönnum!
kunnugt, að viðskiptamálin, og
þá ekki sízt sala framleiðslu-
varanna, en aðal viðfangsefni
okkar nú á tímum. Það er því
gremjulegt að sjá formann
stærsta stjórnmálaflokksins í
landinu vera að hafa þessi mál
! að fíflskaparmálum til að leiða
1 athyglina frá þeirri aðkallandi
nauðsyn að reyna að ráða
fram úr fisksölumálunum af
skynsemd og stillingu og á
þann hátt, að það beri árangur
strax.
Ólafi má þó virða það til
vorkimnar, að þessi gagnslausa
uppástunga hans er að sjálf-
sögðu sprottin af því, að hann
hefir fundið, að eitthvað þurfti
að gera, en hefir skort til þess
manndóm og hugsun að bera
fram tillögur, sem einhvers
væru nýtar. En þetta er því
átakanlegra seni Ólafur er sá
maður í Sjálfstæðisflokknum,
sem allra manna mest ætti að
hafa fengizt við fiskverzlun
og ætti þvr að vera fær um að
leggja eitthvað ga.gnlegt til
þeirra mála.
Hvað er
framundan?
Það er ekki tilgangur þess-
arar greinar að bera fram full-
gerðar tillögur um úrlausn
þeirra vandamála, sem hér
hafa verið gerð að umtalsefni.
En þó skal bent á nokkur við-
fangsefni, sem bíða bráðrar úr-
lausnar.
1. Vemdun þeirra f'iskmai’k-
aða, sem við nú höfum.
2. Öflun nýrra markaða fyr-
ir saltfisk.
3. Aukning framleiðslu og
sölu á freðfiski.
4. Skipulagning á sölu ís-
fiskjar og fiskveiðunum1 í sam-
bandi við þá sölu.
5. Aðrar þekktar aðferðir til
fiskverkunar, sem kyxmu að
gefa nýja möguleika.
Til þess að vemda þaim
fiskmarkað, sem við nú höfum,
virðist sjálfsagt að leita sam-
vinnu við þær nágrannaþjóðir,
sem eru okkur vinveittar og
sem sjálfar gætuj haft gagn af
vinsamlegri samvinnu í þessum
efnum. Má þar fyrst og fremst
tilnefna Norðurlandaþjóðimar.
Er þetta atriði mjög aðkallandi
Fyrir öflun nýrra markaða
fýrir saltfisk era vitanlega
nokkrir möguleikar. En á því
eru þeir annmarkar, að sala á
fiski til Suður-Ameríku og.ann-
ara þeirra landa, sem helzt
kæmú hér til greina, er áhættu-
söm og ekki líkleg til að gefa
jafngóða raun og sala til þeirra
markaðsstaða, sem við nú
þekkjum mest. Þess er þvi ekki
að vænta, að sérstakir fram-
leiðendur gætu' tekið á sig þá
áhættu, sem þessu er samfara,
enda myndi flesta þeirra skorta
aðstöðu til þess að hafa þessar
framkvæmdir á hendi.
Um framleiðslu og sölu á
frosnum fiski er nokkuð það
sama að segja. Einstakir fram-
leiðendur myndu ekki hafa bol-
magn né aðstöðu til þess að
gera nægilega stórar og varan-
legar tilraunir,
Sala og framleiðsla ísfiskjar
hefir ætíð verið ákaflega
nýja DAGBLAÐIÐ
Útgeíandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjórar:
Gísli Guðmundsson,
Hallgrímur Jónasson.
Ritstjómarskrifstofumar
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 1,50 á mánuöi.
í lausasölu 10 aura eint.
Preijtsmiðjan Acta.
skipulagslaus. Mestur hluti ís-
fiskjar, sem út hefir verið
fluttur, hefir verið veiddur á
togara og engin tök verið á því
að afla þess fiskjar, sem út-
gengilegastur hefir verið á
hverjum tíma. Á þessu hefir
þó orðið nokkur breyting upp
á síðkastið með því að íslenzk-
ir og erlendir togarar hafa
keypt fisk af bátum, en allt
hefir þetta verið gersamlega
skipulagslaust. I sömu veiði-
stöðina koma oft miklu fleiri
togarar á sama tíma en unnt
er að geti fengið sig afgreidda.
Svo geta liðið langir tímar svo
að engir togarar koma, svo að
bátarnir verða að veiða í salt.
Menn þora ekki að leggja í
þann kostnað, sem af því leiðir
að veiða sérstaklega verðmik-
inn fisk, svo sem kola og smá-
lúðu, af því að allt er í óvissu
um söluna. Hinn takmarkaði
markaður í Bretlandi er því
fylltur af verðlitlum fiski, þó
vitanlegt sé, að hér mætti bera
margfalt meira verðmæti úr
býtum en nú er gert, ef fiski-
veiðunum væri skynsamlega
hagað. Er þetta á hvers manns
vitorði, sem fiskiveiðar stunda,
og kynni hafa af þeim malum.
Er mjög auðvelt að skipuleggja
þessar fiskiveiðar og gera þær
miklu arðvænlegri en þær' eru
nú með þeim veiðitækjum og
aðstöðu í landi, sem nú eru til.
Má þar t. d. nefna, að í fjölda-
mörgum veiðistöðum eru til
frystihús, sem gætu geymt ís-
varinn fisk í kössum, svo að
bátarnir gætu haldið áfram
stöðugum veiðum, og flutninga.
skip eða togarar safnað fiskin-
umi samán og flutt hann til
markaðslandanna.
Samtök - Skipulag
Heildarhagsmunir
Ber allt að sama brunni um
það, sem nefnt hefir verið hér
að framan, að einstaklingun-
um verða umbætumar ofurefli
nema með samtökum. Og höf-
uðskilyrði til þess, að hægt sé
að koma umbótum við fljótt og
vel, er það að framleiðendur
myndi öflug og varanleg sam-
tök með frjálsum félagsskap
að svo miklu leyti, seiú hægt
verður við að koma, en að öðru
leyti með aðstoð löggjafar-
valdsins.
Sölumiðstöð sú, sem slíkur
félagsskapur myndar, þarf að
stjómast af færam og víðsýn-
um mönnum, sem hafa hags-
muni atvinnuvegarins í heild
fyrir augum, en ekki sérstakra
atvinnurekenda.