Nýja dagblaðið - 09.05.1935, Qupperneq 3

N « J X
DSOBLÁ&IB
B
Skipbrot „einkafyrirtækisins"
Magnús Torfason 2. lands-
kjörinn þingmaður thefir ritað
miðstjórn ,,Bændaflokksins“
bréf, þar sem hann lýsir yfir
því, að hann hafi „slitið sam-
vinnu við Bændaflokkinn". Og
hann færir það fram sem á-
stæðu, að flokksmenn hans í
Reykjavík hafi efnt til fund-
arhalds meðal kjósenda hans í
Ámessýslu, án þess að hann
sjálfur væri viðstaddur, gert
tilraunir til að spilla trausti
hans, og fá samþykkta tillögu
um að reka hann úr flokkn-
unJ. Við slíka ménn telur M.
T. sig ekki geta haft sam-
vinnu.
Rétt þykir að vekja athygli
á því, að í bréfi M. T. er
komizt svo að orði, að hann
„slíti samvinnu“ við flokkinn.
Það er ekki þar með sagt, að
hann telji sig formlega geng-
inn úr flokknum. En í íhalds-
blöðum hér í bænum hefir
það verið látið í veðri vaka, að
með bréfi þessu sé M. T. bú-
inn að segja af sér þing-
mennsku eða verði a. m. k. að
gera það, ef flokksmenn hans
fari fram á það. Út af því
skal það hér fram tekið, að í
stjómarskrá landsins eða lög-
um eru engin ákvæði til um
það, að hægt sé að taka um-
boð af einstökum þingmanni
eftir a ð hann hefir fengið
kjörbréf á löglegan hátt og
kosning hans verið tekin gild
af Alþingi, Staðhæfing íhalds-
blaðanna um, að M. T. sé far-
inn úr þinginu, er því hlægileg
fjarstæða og annað ekki.
En fyrir það pólitíska verzl-
unarfyrirtæki, sem kallar sig
„Bændaflokk“ hljóta þessir
atbuírðir að hafa mjög aivar-
legar afleiðingar. Er varla
hugsanlegt annað en að „flokk-
ur“ þessi hljóti hérmeð að
vera algerlega úr sögunni.
Magnús Torfason var sá af
frambjóðendum hans, sem
langflest atkvæði fékk í kosn-
ingunum. Og af þeim þrem
mönnum, sem komust inn á
Alþingi, er hann sá eini, sem
nokkurs pólitísks álits nýtur í
landinu.
Það er eftirtektarvert í
þessu sambandi að bera sam-
an orð og gerðir Jóns í Dal og
félaga hans um það leyti, þeg-
ar „einkafyrirtækið" varð til
fyrir rúmu ári síðan og hins-
vegar framkomu þeirra nú í
garð Magnúsar Torfasonar og
kröfur þær, sem þeir hafa
gert og gera til hans.
Þegar þeir Jón í Dal og
Hannes Jónsson vorú reknir
úr Framsóknarflokknum: í des-
embermánuði 1933, var það
vegna þess, að þeir neituðu að
styðja stjómarmyndun Sig-
urðar Kristinssonar, sem' mið-
stjóm og þingflokkur sam-
þykkti einróma, að þessum
tveim mönnum undanteknum.
Framsóknarflokkurinn fór alls
ekki fram á það, að þeir Jón
og Hannes segðu af sér þing-
mennsku. Það eina, sem flokk-
urinn gerði, var að lýsa yfir
því, að hann vildi ekki bera á-
byrgð á gerðum þeirra, sem
flokksmanna og viðurkenndi
þá því ekki seml slíka. Hann
vildi ekki bera ábyrgð á því,
að þessir tveir menn gætu
livenær sem þeim sýndist svo,
gert flokkinn ómerkan að sam-
þykktum hans eða samning-
um út á við við aðra flokka
um lausn mála. Fyrir Fram-
sóknarflokknum máttu þessir
tveir dánumenn vera í fullum
friði með „sannfæringu“ sína
og atkvæðagreiðslur í þingi og
annarsstaðar. En hitt þótti
ekki ástæða til að eiga á
hættu, að þeir rækju erindi
íhaldsins innan Framsóknar-
fiokksins undir yfirskyni
„sannfæringarinnar“. Þe3S
vegna voru þeir reknir.
Út af þesu hófu þeir Jón í
Dal og félagar hans hinar
lúalegustu árásir á Framsókn-
arflokkinn. Og þegar einka-
fyrirtækið var stofnað, byggði
það beinlínis tilveru sína á
því, að það myndi ekki
beita flokkssamþykktum eins
og Framsóknarflokkurinn
hefði gert. Því var margsinnis
lýst yfir í blaði hinnar nýju
viðleitni til flokksmyndunar,
að flokkurinn myndi engar
kröfur gera til þingmanna
sinna um það að beygja sig
fyrir meirahluta. Þeir ættu
ekki að vera bundnir við neitt
nema sinn eigin vilja og eng-
um að standa reikningsskap
nema (eftir á) kjósendum sín-
um í því héraði, þar sem þeir
hefðu verið í framboði.
Samkvæmt þessum yfirlýs-
ingum var „Bændaflokkurinn"
í raun og veru enginn flokk-
ur, enda hefir verið rækilega
á það bent af Framsóknar-
mönnum. Hann var ekkert
annað en samtök nokkurra
manna, sem gátu útvegað sér
meðmælendur, um að styðja
hver annan til að komast á
þing. Frambjóðendumir gengu
ekki inn á neinar skyldur við
flokkinn, eða að hlíta neinum
sérstökum samstarfsaðferðum
á Alþingi. En hin nýja stjóm-
arskrá og kosningalög veitti
þeim flokksréttindi m. a. til
uppbótarsæta. Við því var
ekkert að segja. Það var full-
komlega löglegt, þótt hins-
vegar væm engar sérstakar
líkur til að þessir mennmyndu
starfa saman sem flokkur á
Alþingi.
En hér voru undirmál á bak
við. Jón frá Dal, Haimes frá
Hvammstanga og Þorsteinn
Briemi vom fyrirfram ráðnir
öandamenn íhaldsins. Ihaldið
lánaði Hannesi nægilega mörg
atkvæði í Vestur-Húnavatns-
sýslu til að tryggja honum
kosningu og „einkafyrirtæk-
inu“ uppbótarsæti. En ýmsir
af frambjóðendum flokksins
lýstu því ákveðið yfir í sínum
kjördæmum, að þeir ætluðú
sér að vera í andstöðú við í-
haldið. Magnús Torfason sagði
það skýrt á fundum í Ámes- .
sýslu, að hann ætlaði sér að •
viima „til vinstri". Og Pétur
Eggerz sagði í Eyjafirði, að
hann gæti helzt hugsað sér
samvinnu við Framsóknar-
flokkinn. Svona loforð voru
kjósendunum gefin á þessum
stöðum og víðar, og kjósend-
umir trúðu þvi, að jafnvel
þótt einhverjir, sem kosnir
yrðu, kynnu að reynast íhalds-
sinnaðir, þá yrði engin tilraun
gerð til að fá þá, sem frjáls-
lyndir væru, til að breyta um
afstöðu.
En íhaldið reiknaði skakkt.
Það hafði búizt við, að Jón frá
Dal myndi verða uppbótar-
þingmaður, en ekki Magnús
Torfason.
Þegar á þing kom í haust
byrjar svo sá eftirtektarverði
leikur, sem nú hefir leitt af
sér algert skipbrot „einkafyr-
irtækisins“. Af þeim þrem
mönnum, sem komizt höfðu !
inn í þingið, reyndust tveir í-
haldsmenn og einn frjálslynd-
ur. Og þá byrja hinar ákveðnu
og harðvítugu tilraunir íhalds-
flokksins til að láta íhalds-
mennina tvo (Hannes og
Þorstein) beygja Magnús
Torfason til auðsveipni. Fyrst
átti að koma M. T. upp í efri
deild og gera hann þar áhrifa-
lausan. Sú tilraun endaði á þá
leið, að Þ. Br. féll á sjálfs sín
bragði. Og M. T. tók afstöðui
til málanna eins og hann var
vanur á fyrri þingum. Hann
var í flokki, sem1 aldrei hafði
ætlað að gera flokkssamþykkt-
ir. Hann skipti sér ekki af
Hannesi og Þorsteini, og hón-
um datt vitanlega ekki í hug
að þeir færu ofan á allt sem á
undan var gengið, að grípa til
meirahluta valdsins í flokkn-
um.
En dag nokkurn gerist svo
það undarlega fyrirbrigði, að
þingmaður úr íhaldsflokknum
stendur upp í neðri deild og
skýrir frá því, að í „Bænda-
ílokknum“ hafi verið gerð
„flokkssamþykkt“ um að vera
á móti frv. stjórnarinnar um
einkasölu á biíreiðum. Menn
rak í rogastanz. Ætlaði „einka-
fyrirtækið“ að fara að segja
sínum minnahluta fyrir verk-
um um það, hvemig hann ætti
að greiða atkvæði? Og stóð
stjórn íhaldsflokksins svona á-
berandi á bak við það, sem
gerðist á flokksfundum
„Bændaflokksins“ ?
M. T. hlýddi ekki. Hann var
þar í sínum fulla rétti. Því að
hér var verið að brjóta þá
grundvallarreglu, sem „einka-
iyrirtækið“ var byggt á.
En almenningur átti eftir
að sjá fleiri u ndur af þessu
tagi. Menn áttu eftir að sjá
það svart á hvítu, að íhaldið
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáían h.f.“
Ritstjóri:
Gísli GuÖnmndsaon.
Ritstj ómarskrifstof umar
Laugv. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Simi 2323.
Áskriftargjaid kr. 2,00 á mán.
1 lausasölu 10 aura eint.
PrentsmiBjan Aeta.
taldi sig eiga „einkafyrirtæk-
ið“. Það sáu menn, þegar for-
maður Sjálfstæðisflokksins, Ól-
afur Thors, birti nýársboðskap
sinn í Morgunblaðinu og
krafðist þess, að Magnús
Toríason yrði rekinn úr
„Bændaflokknum“ og látinn
víkja úr þingmanssæti sínu
á Alþingi(!) — fyrir það að
hafa fylgt sannfæringu sinni
og neitað að hlýða fyrirskip-
unum frá Sjálfstæðisflokkn-
um.
Menn munu fljótlega sjá það
orsakasamband, sem er á milli
þessarar ákveðnu kröfu Ólafs
Thors og ferðar þeirrar, sem
þeir Jón frá Dal og Svafar
Framh. á 4. Rfðn.
Hnsmaður!
Gleymið ekki heilræði danska
læknisins, dr. Johanne Christ-
iansen, um að nota sem mest
mjólk, skyr, usta og smjðr,
Ef yður er annt nm heilsu yð-
ar, barna yðar og heimilis-
manna.
Baðsápa
Handsápa
Sólsápa
Stangasápa
Krystalsápa
Gólfáburður
Skóáburður
Tannkrem
Næturkrem
Dagkrem o. fl.
Sjafnarvörur eru langódýrustu hreinlætisvörurnar miöad við gæði.
Búnar til úr beztu iáanlegu hráefnum, með fullkomnustu nýtísku-vélum
Spyrjið kaupmann yðar ávalt tyrst um
SJAFNAB • V0RUR
t
*