Nýja dagblaðið - 16.06.1935, Blaðsíða 3

S Ý 1 A
D 1 O BLAÐIS
8
1 NtJA DAGBLAÐIÐ|
Útgefandi: „Binftai'itgáfan h.f.“ |
Ritstjórar:
Gísli Guðmundsson,
Sigfús Halldórs frá HöfnunL
R i tst j órn arskri fstof uraar
Laugv. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýaingaskrifítofa
Austurstr. 12. Simi 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
f lausasðiu 10 aura eint
Prontsmiftjan Acta.
Erlendir ferðamenn
ogAkronelis bæjar-
stjóroarinnar
Reykjavík er háborg ís-
lenzkrar menningar og hefir
leng-i verið. Einskonar Aþena
við Faxaflóa. Gestur Pálsson
færði rök að þessu fyrir
mannsaldri síðan, og það hefir
a. m. k. ekki breytzt, hvað sem
öðru líður.
Aþena á Grikklandi átti sér
merkilega háborg, sem valda-
menn borgarinnar prýddu á all-
an hátt, svo að ekki fannst
hennar líki. Reykjavík á ís-
landi á sér líka Skólavörðu-
holtið, þar sem Háskólinn, há-
borg sjálfrar háborgarmenn-
ingarinnar átti að liggja. Svo
varð ekki, en þar er þó vísir
til hámenningartorgs. Þar er
Listasafn Einars Jónssonar og
þar er Leifsstyttan. Slík há-
torgsprýði er að vísu ekki
beinlínis að þakka valdamönn-
uiri Aþenu hér við Faxaflóa.
Ríkið og Einar Jónsson gáfu
Listasafnið. Og Bandaríki
Norður-Ameríku Leifsstyttuna.
Forráðaménn bæjarins hafa
þó sjálfsagt gefið land undir
hvorttveggja.
öllum útlendingum, sem
nokkurt vit hafa á höggmynda-
list eða yndi af henni, verður
fyrst gengið til Listasafns
Einars Jónssonar; þeim er
orðstír hans kunnur um víða
veröld. Hugsum oss dálítinn
hóp fá sér fylgdarmann þang-
að.
Þegar kemur að meginhlið-
inu, skín í moldarflag, mynd-
arlegt flag, sannkallað höfuð-
staðarflag, kannske grafið
þama af hugulsemi við lista-
manninn, svo að hann eigi síð-
ur á hættu’ að gleyma sand-
byljunum, er stundum léku
nálægt æskustöðvum hans,
kannske aðeins einn af mörg-
um dularfullum þáttum í götu-
rykspólitík bæjarstjórnarinnar.
Skilji ferðamenn ekki þetta,
né hvers vegna verið sé um
leið að grafa undan staurun-
um í girðingunni um Lista-
safnið, þá skýrir fylgdarmað-
ur þetta nákvæmlega fyrir
þeim. — Sömuleiðis fótbolta-
leik strákanna í kring um
listasafnið. — Hvernig hann
fer að því? — Ja, hann um
það; hann rétt ræður hvort
hann skilur valdhafana í
Reykjavík á íslandi, eða ekki.
Þetta gleymist að vísu þeg-
ar inn í Listasafnið er komið.
En það minnir þá líka þeim
mun óþægilegar á sig, þegar
„Einkafvrirtækið" er orðið fvlgis-
laust í Dala- og Strandasvslu
Stjórnaröndstœðingar hætta við að
bera upp vantraust á Hólmavíkur-
fundinum, því Framsóknarmenn voru
í algerusn meirihluta
Hötundnr „mcs&gremarinn&r“ reynir að heína
iyrir óiarirnar með lygasögum i Morgunblaðinu.
I fyrradag voru haldnir þrír
fundir í Dalasýslu, einn í
Barðastrandarsýslu og einn í
Strandasýslu. Voru allir þessir
fundir með sama marki og
þeir, sem haldnir hafa verið
áður. Stjórnarandstæðingar á
stöðugu undanhaldi í umræð-
unum um afurðasöluna og fjár.
málinu, en þau mál voru mest
rædd á fundunum, og megin-
hluti ræðutíma þeirra fór til að
verja afglöp og illvilja, sem
þeir hafa sýnt í þessumi mál-
um.
Á fundunum í fyrradag vakti
þó langmesta athygli, hversu
gersamlega fylgi „Bænda-
flokksins“ er þrotið í Stranda-
komið er út úr þessari dóm-
kirkju íslenzkrar listar.
Og þá koma ferðamenn auga
á myndastyttu, víking, sem
ber við loft skammt frá, á há-
torginu fyrirhugaða. Þeir vilja
gjarna sjá þetta listaverk nær.
Reykjavík er enn ekki mjög
auðug af styttum undir beru
lofti. Og forvitnin vex heldur,
er fylgdarmaður segir: „Leif-
ur Eiríksson, gjöf frá U. S.
A., á 1000 ára afmæli Alþing-
is, o. s. frv.“. Þá ganga þeir
þangað.
Segjum, að þeir virði fyrst
fyrir sér framhliðina. Svo
ganga þeir aftur fyrir, til þess
að horfa inn í stafninn. Þá
gefur á að líta og-------jæja,
hugsum oss að þeir reki fyrst
augun í letrið:
Leifr Eirícsson
Son of Iceland
Discoverer of Vínland
The
United States of America to
the People of Iceland on the
one thousandth Anniversary
of the Althing A. D. 1930.
„---------Bandaríkin til ís-
lenzku þjóðarinnar------“.
Þeir sjá þarna ekki ómerki-
legan vott þeirrar virðingar,
sem voldugasta þjóð heimsins
ber fyrir gullaldarafrekum
minnstu sjálfstæðu þjóðarinn-
ar. sem til er.
Og hvar skyldi slíkur vottur
betur geymdur en í höfuðborg-
inni?
En þeir sjá meira en áletr-
unina. Á henni og umhverfis
hana alstaðar sjá þeir mjög
áberandi merki þeirrar at-
sýslu og Dalasýslu, en þar fékk
sá flokkur allmörg atkvæði í
seinustu kosningum. Ræðu-
menn flokksins fengu alstaðar
frámuna slæmar undirtektir.
Það var eins og enginn vildi
við þá kannast og enginn vildi
á þá hlusta.
HÓLMAVlKUR-
FUNDURINN.
Á Hólmavík var fjölmenn-
asti fundurinn; fundarmenn
töluvert á þriðja hundrað.
Ræðumenn voru mættir: Her-
mann Jónasson af hálfu Fram-
sóknarflokksins, Guðj ón Bald-
vinsson af hálfu Alþýðuflokks-
ins, Jón í Stóradal fyrir „einka-
hygli, sem íbúarnir í menning-
arháborg Islands, veita þessum
fagra virðingarvotti. Það er
samá athyglin, sem hundarnir
veita hinum og þessum þúfum,
sem á daglegum vegi þeirra
verða.
Þessi merki eru nú svo ræki-
lega brennd inn í granítstein-
inn, að líklega er alveg ó-
mögulegt að þvo þau burtu,
né anganina, sem fylgir vegs-
ummerkjunum og sem hver
golublær færir að vitum á-
horfanda.
Slík vegsummerki verða ekki
á einni viku eða einum mán-
uði, né á einu ári. Sú menning,
sem getur framleitt slíkt,
verður árum saman að hafa
átt sér vísa verndun og alúð
valdhafanna í höfuðborg ís-
lands.
Og vafalaust halda þeir
verndarvængnum yfir þessum
menningarvotti a. m. k. fram
yfir ferðamannagöngur í sum-
ar. Og því skyldu þeir ekki
rólegir gera það? Öll vegsum-
merki á Skólavörðuhæðinni
bera bæjarstjórn Reykjavíkur
jafn ótvíræðan vott um visst
menningarstig, eins og vegs-
ummerkin á Akropolis báru
yfirvöldum Aþenuborgar vott
um annað.
Bæjarstjórn Reykjavíkur
hefir sjálfsagt gjarnan viljað
líkja eftir Forn-Grikkjum. Að-
eins bersýnilega ekki treyst
sér til að etja kappi við Peri-
kles.
En frægðin er ekki öll á einn
veg.
Og þá er eins og bæjar-
stjórninni hér hafi þótt for-
fordæmi Heróstratesar sáluga
auðveldara til eftirbreytni.
fyrirtækið“ og Sigurður Krist-
jánsson fyrir íhaldið.
íhaldsmenn höfðu mikinn
viðbúnað fyrir þennan fund,
enda eiga þeir á þessum slóð-
um aðalfylgi sitt í sýslunni.
Höfðu þeir ákveðið að veita
forsætisráðherra eftirminnileg-
ar móttökur og gera hvorki
meii*a né minna en samþykkja
vantraust á stjórnina.
Þegar kom á fundinn varð
minna úr þessum ráðagerðum,
því Framsóknarmenn höfðu
strax í byrjun greinilegan
meirihluta. Fékk forsætisráð-
herra hinar ágætustu undir-
tektir, og því betri, sem á fund-
inn leið. Fór Sigurður Kríst-
jánsson hina verstu hrakför í
umræðunum og bætti það ekki
úr skák, þó að Jón í Dal styddi
hann eftir megni. Ætluðu 4—5
íhaldsmenn að koma á stað
lófaklappi fyrir Sigurði, en sú
tilraun fékk lítinn byr.
Jón í Dal fékk engar undir-
tektir, en mikla andúð. Sýndu
fundarmenn honum þá þolin-
mæði í fyrstu, að hlusta á mál
hans, en fóru flestir út, þegar
leið á fundinn, enda var þá
mesti móðurinn runninn af
Jóni. Var auðséð, að Stranda-
menn vildu ekkert hafa saman
við Jón og flokk hans að sælda,
og hafa á báðum hina mestu
skömm. Þau atkvæði, sem
„Bændaflokknum" voru greidd
í Strandasýslu í fyrra, voru
greidd Tryggva Þórhallssyni,
en ekki flokknum og málstað
hans. Verður hrun „Bænda-
flok‘ksins“ á þeim slóðum að-
eins skýrt á þann hátt, aúk
þess, sem þjónsmennskan og
ættartengslin við íhaldið hafa
komið gleggra í ljós og haft
sín áhrif.
Ályktanirnar, sem draga má
af Hólmavíkurfundinu, era
þessar: Stórfellt hrun „Bænda-
flokksins“, vonleysi og uppgjöí
íhaldsins, sem kemur fram í
því að hætta við vantraustið,
og öruggt fylgi meirihlutans
við núverandi þingm. Stranda-
manna og Framsóknarflokkinn.
HEFND
SIGURÐAR,
Morgunblaðið var í gær
fullt af lygasögum um hrak-
farir, sem Hermann Jónasscn
átti að hafa farið á þessum
fundi. Eru sögurnar komnar
frá Sigurði Kristjánssyni, sem
verið hefir í illu skapi út af ó-
förunum1. Er þetta gott dæmi
um ósannsögli Sigurðar en
heimsku Valtýs, sem hefir í
barnaskap sínum haldið, að
menn fengjust til að trúa því,
að Hermann forsætisráðherra
hafi beðið lægra hlut í orða-
skiptum við Sigurð Kristjáns-
son!
FUNDURINN 1
KRÓKSF J ARÐ ARNE SI.
Fundarmenn voru um 40 og
langflestir Framsóknarmenn.
Jörundur Brynjólfsson var
mættur af hálfu Framsóknar-
flokksins og Garðar Þorsteins-
son og Árni Þórðarson af hálfu
íhaldsflokkanna.
Garðar var daufur og sár-
vorkenndu fundarmenn honum,
vegna þess að hann breytti
það skynsamlega, að ætla
mátti, að honum væri sárnauð-
ugt að verja hinn slæma mál-
stað.
Ami Þórðarson taldi forar-
málið (50. þús. kr. styrkur til
safnþróa) mesta stórmálið, sem
kom fram á seinasta þingi.
Þótti fundarmönnum það gott
dæmi um hugsjónir og fram-
farahug „flokksins". Annars
héldu fundarmenn sig mest úti,
meðan Árni talaði, og óskuðu
þess, að norðangarðinn lægði,
svo maðurinn gæti sem fyrst
komizt til Reykjavíkur, því þar
ætti sá „bóndi“ vel heima.
FUNDURINN
Á LAUGUM.
Á fundinum á Laugum í
Dalasýslu voru um 80 manns.
Jónas Jónsson var fyrir Fram-
sóknarflokkinn, Björn Blöndal
fyrir sósíalista, Pétur Ottesen
og Gisli Biynjólfsson fyrir
íhaldsflokkana.
Framsóknarmenn voru í öfl-
ugum meirihluta. Ræðum Jón-
asar var alltaf tekið með dynj-
andi lófakappi, en enginn
hreyfði hönd til að klappa fyr-
ir Pétri og Gísla. Þótti fundar-
mönnum líka sáralítið til uni
þann síðamefnda og hlustuðu
venjulega ekki nema sárfáir á
mál hans.
Pétur Ottesen var í mjög
örgu skapi; og reyndi lítið til
að verja afglöp íhaldsins í
fjármálum og afurðasölumál-
um. Reyndi hann nú heldur
ekkert til að afsaka mjólkur-
verkfall Péturs Magnússonar,
enda er vörn hans í því máli á
Reykholtsfundinum orðin fræg,
honum til lítils sóma.
Pétur reyndi helzt að beita
illkvitnislegum rógburði og
Gróusögum. Þannig sagði
hann, að Jónas Jónsson og Sig-
urður Jónasson byggju í dýrum
„villum“. Þegar honum var
bent á, að Jónas Jónsson hefði
í mörg ár búið í sambandshús-
inu og Sigurður Jónasson í
gömlu húsi, svaraði Pétur því
einu, að Sigurður ætti nýtt
vörugeymsluhús við höfnina!
Þá sagði Pétur, að verkfall-
ið við Sogsvirkjunina hefði
verið gert vegna þess, að Héð-
inn Valdimarsson ætti 60% í
bílum Vörubifreiðarstöðvar-
innar „Þróttur”. Þá var Pétri
sagt, að bílamir væru í eigu
einstakra bílstjóra. Pétur svar-
aði aftur, að bílstjórarnir
myndu skulda Héðni mikið
fyrir benzin. Þá var Pétur upp-
lýstur um það, að olíufélögin
lánuðu ekki benzín. Og þá
þagnaði Pétur.
Þannig var öll hans mála-
feersla. Skætingur og rógur, en
hvergi minnsti vottur um hug-
sjónir og áhugamál.
FUNDURINN
Á NESODDA.
Þar voru mættir Hannes
Framh. á 4. síðu.