Nýja dagblaðið - 26.04.1936, Qupperneq 3

N Ý J A
DAG BLAÐIÐ
8
manni vald til þess að stöðva
framkvæmd á úrskurðum lög-
reglustjórans eða annara dóm-
ara í opinberum málum —
vegna þess, að það hefir ekkert
vald í þjóðfélaginu rétt að lög-
um til þess að gera það meðan
úrskurðurinn er ekki felldur úr
gildi af æðri dómstól.
Borgararnir gætu með ná-
kvæmlega sama rétti og að
heimta eftirlitsmann við sím-
ann krafist þess að fá eftirlits-
mann, sem segði til um það,
hvenær dómarinn mætti láta
taka menn fasta, hvenær mætti
skoða einkabréf manna, og
hvenær lögreglan mætti gera
húsrannsóknir o. s. frv. Til
þess að setja slíkan eftirlits-
mann yrði hvorki meira né
minna en að breyta stjórn-
skipulaginu og afnema hið
óháða dómsvald, sem er eitt af
einkennum okkar stjórnskipu-
lags og annara lýðræðislanda.
Eftir að slíkur eftirlitsmaður
væri kominn yfir dómsvaldið
væri hið óháða dómsvald af-
numið.
Af þessu geta menn jafn-
framt séð, á hve miklum rök-
um ádeilan á landssímastjórann
er reist fyrir það, að hann hef-
is hlýtt úrskurðum dómarans
ems og honum var skylt, sam-
kvæmt 55. gr. stjórnarskrárinn-
ar. Og ef hann hefði reynt að
torvelda framkvæmd á þessum
úrskurði dómarans, þá hefði
hann beinlínis skapað sér refsi-
ábyi’gð samkvæmt 12. kap.
hegningarlaganna. Þetta tel ég
rétt að komi hér fram, þar sem
ráðizt hefir verið á landssíma-
stjórann hér á Alþingi, þar sem
liann getur ekki borið af sér
árásirnar.
Ég tel jaínframt og af sömu
ástæðu rétt að skýra málstað
lögreglustjórans og er þá eðli-
legt, að í þessu sambandi séu
athugaðar fyrri aðgerðir dóm-
ara viðvíkjandi símanum.
Andstæðingamir hafa deilt
mjög á lögreglustjóra fyrir áð-
umefnda úrskurði og þeir stað-
hæfa, að ekkert svipað hafi átt
sér stað áður. Það er að vísu
ekki dregið í efa. að lögreglu-
stjóra sé þetta heimilt, þegar
um stór afbrot og víðtæk lög-
reglubrot er að ræða. Enda þýð-
ingarlaust að reyna að halda
slíku fram, því að hér er um að
ræða viðurkenndan rétt dóms-
valdsins í öllum menningarlönd-
um. En það, sem deilt er um,
er þá það, að við uppljóstrun í
áfengismálunum hafi ekki leg-
ið fyrir nægilega alvarlegt brot
til þess að grípa til þessa ráðs.
Það er vitanlega dómsvaldsins
og þess eins að úrskurða þetta
atriði, og það er æðra dóms að
ákveða það, hvort undirréttur-
inn hefir farið út fyrir sitt svið,
en það má þó benda á það, að
því er lýst yfir af háttvirtum
áttunda landskjöma (Garðari
Þorsteinssyni) hér á Alþingi,
að allur bærinn hafi vitað, að
flestir þeir menn, sem áttu
símanúmerin, sem hlustað var
á, seldu áfengi. Það má líka
benda á það í þessu sambandi,
að lögreglan verður þráfald-
lega að gera það, sem alvarlegra
er til þess að koma upp meðal
annars áfengislagabrotum; hún
verður þráfaldlega að svifta
menn pei’sónulegu frelsi og
hafa í gæzluvarðhaldi, hún
verður þráfaldlega að rjúfa
heimilisfriðinn og gera þar
húsrannsóknir og hún verður
oft að rjúfa bréfhelgina. Allt
þetta hefir verið talið nauðsyn-
legt til að auðvelda lögreglunni
að upplýsa afbrotamál, þar á
meðal áfengismál, enda vitan-
legt, að það er oft ómögulegt að
upplýsa þessi mál nema að nota
þessi meðul. — En hversu
miklu alvarlegra er ekki þetta
vald lögreglunnar en það vald
hennar að hlusta á samtöl
þeirra símanúmera, sem hún
hefir rökstuddan grun um að
séu notuð til að fremja afbrot.
Viðvíkjandi rétti lögreglu-
stjórans til þess að úrskurða,
að hlustað skyldi á viss síma-
númer í bifreiðastjóraverkfall-
inu, er því og háldið fram, að
þá hafi engin lögbrot verið
framin, sem gæfu heimild til
þessara ráðstafana. Voru það
ekki lögbrot að stöðva alla bif-
reiðaumferð í þessum bæ með
valdi? Eru það ekki lögbrot að
taka m. a. einkabifreiðar með
valdi, loka þeim og taka lykl-
ana? Eru það elcki lögbrot að
taka bifreiðar konsúla erl. ríkja,
hvar sem þær voru á ferð?
Voru það ekki lögbrot að taka
yfirvald úr öðru lögsagnarum-
dæmi, — ég á þar við sýslu-
raann Skaptfellinga — og banna
því að fara heim til síns em-
bættis? Máttu lögbrjótamir
sjálfir nota vitneskju fengna að
því er virðist gegnum lands-
símastöðvar hér rétt við bæinn,
fyrir milligöngu manna, sem
þar virðast hafa legið á hleri
til þess að hefta heimför þing-
manns ?
Vitanlega voru framin mörg
lögbrot og alvarleg lögbrot í
bifreiðarstjóraverkfallinu, ein-
mitt svo mörg og af svo mörg-
um, að þjóðfélagið taldi hyggi-
legt eins og líka oft hefir verið
gert áður, bæði hér og annars-
staðar, að láta sakir falla nið-
ur, þegar um afbrot mjög
margra manna er að ræða
framin í æsingaástandi.
Átti svo lögi*eglan og lög-
reglustjóri, sem lögbrjótamir
stöðvuðu bifreiðar fyrir, og
tóku úr sumum bílunum ýmsa
hluti svo að ekki væri unnt að
aka þeim, að horfa á að þessir
lögbrjótar legðu undir sig tæki
þjóðfélagsins eins og símann í
Skíðaskálanum og í nánd við
Elliðaámar, og notuðu þessi
tæki til þess að ráðgast um á
hvem hátt þeir ættu að fram-
kvæma næstu lögbrot? Átti
lögreglustjóri að horfa á allt
þetta án þess að honum væri
heimilt að kveða upp úrskurð
þess efnis, að hlusta skyldi á,
hvað fram færi á milli þessara
manna í símanum, og hvort
þeir væm að stöðva matvæla-
flutninga til bæjarins eða eitt-
hvað þessháttar? Ég ætla að
láta almenning um að dæma
um það, hvort lögreglustjóri
átti að sitja og halda að sér
höndum meðan þessu fór fram,
og álíta tæki þau, sem lögbrjót-
arnir höfðu lagt undir sig og
misnotuðu, svo heilög að lög-
reglan hefði ekki heimild til að
koma þar nálægt?
En menn skyldu ætla, að þeir,
sem eru svo sárlega hneykslað-
ir yfir því, að ég hafi ljóstrað
upp um njósnarana í land-
helgismálunum og yfir lögregl-
unni og lögreglustjóra út af
því, að hann hefir kveðið upp
úrskurð um að láta hlusta á
símanúmer lögbrjótanna, menn
skyldu ætla, að þeir hefðu ekkí
notað samskonar aðferðir sjálf-
ir og því síður skyldu menn
ætla, að þeir hefðu sjálfir bæði
viðvíkjandi loftskeytunum og
bæjarsímanum notað aðferðir,
sem eru miklu víðtækari og
miklu alvarlegri heldur en þær
aðferðir, sem þeir eru nú að
deila á. Það skyldi nú ekki ein-
mitt vera svo, að árásirnar og
öll tortryggnin stafaði af því,
að þessir sömu menn, sem nú
deila á mig fyrir að hafa ljóstr-
að upp um landhelgisbrjótana
og deila á lögreglustjóra fyrir
að hafa kveðið upp 2 framan-
nefnda úrskurði, hefðu ekki
aðeins notað samskonar aðferð-
ir sjálfir, sem heldur ekki væri
ádeiluvert, heldur beinlínis mis-
notað bæði vald sitt yfir loft-
skeytastöðinni og bæjarsíman-
um, þegar þeir fóru með völd,
— og það skyldi ekki einmitt
vera svo, að árásirnar og tor-
tryggnin stafaði af því, að þeir
ætli nú öðrum sömu misnotk-
unina og þeir frömdu sjálfir?
Og við skulum athuga hvern-
ig þessir sömu menn, sem nú
deila á mig fyrir að hafa látið
skoða skeyti til og frá togur-
unum notuðu vald sitt yfir loft-
skeytastöðinni. Menn mun reka
minni til þess, að árið 1921
stofnuðu íhaldsmenn hér í bæn-
um til óeirða út af því, að þeir
vildu taka með valdi unglings-
pílt af Ólafi Friðrikssyni, sem
þá var ritstjóri Alþýðublaðsins,
og átti að flytja drenginn af
landi brott undir því yfirskyni,
að hann væri sjúkur af smitandi
og jafnvel ólæknandi sjúkdómi,
en það reyndist síðar rangt.
Ólafur Friðriksson vildi ekki
beygja sig og út af þessu stofn-
aði Ihaldið til mikilla æsinga
hér í bænum. 0g hvemig not-
aði íhaldsflokkurinn þá vald
sitt yfii* símanum? Hann notaði
það þannig, að um tíma var
sett hér á stofn almenn skoðun
á öllum skeytum, er send voru
til útlanda og komu frá út-
löndum. Og þetta var gert án
dómsúrskurðar, án þess að
landssímastjóra virðist hafa
verið skrifað, án þess að hinn
minnsti grunur lægi fyrir, hvað
þá heldur rökstuddur grunur
um það, að skeytin til og frá
landinu væru misnotuð. Það
eru til næg vitni til þess að
sanna það, að þetta var gert.
Skeyti sumra firma hér í bæn-
um voru tafin heilan dag vegna
þessarar skeytaskoöunar, og
þegar verzlunarmenn sneru sér
til stjórnarráðsins með fyrir-
spumir um hverju þetta sætti,
var þeim skýrt frá af einum
ráðherra, að almenn skeyta-
skoðun væri sett á. Það em til
verzlunarmenn hér í þessum
bæ, sem geta borið um að þetta
er rétt. Þannig notaði eða öllu
heldur misnotaði Ihaldsflokkur-
inn vald sitt yfir símanum.
Það eru þessir sömu menn,
sem nú eru að deila á mig fyr-
ir það, að hafa notað vald
mitt til skeytaskoðunar eftir
að hafa aflað ýtarlegra sann-
ana og ljóstra á þann hátt upp
einhverju alvarlegasta glæpa-
máli, sem þekkzt hefir hér á
landi. En það er hinsvegar ekk-
ert undarlegt þótt þessir menn,
sem svo herfilega hafa misnot-
að vald sitt yfir sínianum, séu
tortryggnir og ætli öðrum sömu
misnotkunina og þeir fram-
kvæmdu sjálfir. En ég vil ein-
ungis benda þeim sömu mönn-
um á það, að ríkisstjómin, sem
nú situr, hefir ekki notað nema
lítinn hluta af því valdi, sem
formaður Sjálfstæðisflokksins
vill gefa henni í hinni rök-
studdu dagskrá, úrskurði fyr-
verandi landssímastjóra og með
eigin framkvæmdum þeirra
manna, sem nú deila fastast á
stjórnina. Þeir geta sannarlega
ekkert sagt, þessir menn.
Og hvemig notuðu þessir
sömu menn bæjarsímann ?
Menn skyldu ætla, að í þeirra
tíð hafi ekki verið hlustað á
símtöl manna á milli. Þessir
vandlætarar, sem nú eru að
ráðast á lögreglustjóra fyrir að
hafa kveðið upp úrskurð um
að hlusta skyldi á tiltekin síma-
númer í lögbrotamáli ættu
sjálfir að vera hreinir af slíku.
En lögregluþingbækur Reykja-
víkur bera vitni um ýmislegt,
sem stjórnarandstæðingar hafa
ekki ætlazt til að kæmi í dags-
ins ljós. Sama daginn og aðför-
in var gerð að Ólafi Friðriks-
syni, hinn 18. nóvember 1921,
kl. 12V2, mætti annar af núv.
ritstjórum Morgunblaðsins, þá-
verandi fulltrúi lögreglustjór-
ans í Reykjavík, á skrifstofu
bæjarfógeta. Þar 'var réttur
settur, og þar gerði þessi full-
trúi þá kröfu, að lögreglunni
væri heimilað, að loka síma-
númerum að húsinu nr. 14 við
Suðurgötu og símanum á af-
greiðslu Alþýðublaðsins. Hinn
uppkveðni úrskurður er svo-
hljóðandi:
(Úrskurðurinn er á 1. síðu).
Og það var jafnframt eftir
kröfu Jóhanns P. Jónssonar,
sem þá var ólöglega settur að-
stoðarlögreglustjóri í Reykja-
vík, kveðinn upp svolátandi úr-
skurður hinn 24. sama mánaðar
á skrifstofu bæjarfógetans:
(Úrskurðurinn er á 1. síðu).
Af þessum 2 úrskurðutn og
af mörgum öðrum gögnum,
sem sjáfsagt er að finna í lög-
regluþingbókum, þótt þau hafi
enn ekki komið fram, geta
menn séð spegilmyndina af því
hvernig núv. stjómarandstæð-
ingar notuðu vald sitt yfir sím-
anum og hvernig þeir notuðu
vald sitt yfir einkabréfum,
einkaskjölum og bókum, þegar
þeim bauð svo við að horfa.
Það er vitað mál, og fór alls
ekki leynt, að á sama tíma og
þessi aðför var gerð að Ólafi
í'riðrikssyni voru tiltekin síma-
númer jafnaðarmanna hlustuð
án úrskurðar. Fjölmörg-
um, sem með valdi voru úr-
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: BlaCaútgáfan h.f
Ritnefnd:
Guðbrandur Magnússon,
Gísli Guðmundsson,
Guðm. Kr. Guðmundsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
pórarinn pórarinsson.
Ri tst j órnarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald 2 kr. á mán.
-í lausasölu 10 aura eint. -
.
Prentsm. Acta.
Sími 3948.
Hnelaleikamót
K. R.
Ser Sram í dag
kl. 4 e. h. í Iðnó.
Um 14 keppendur taka
pátt í mótinu.
Aðgöngumiðar seldir í dag
eftir kl. 1 í Iðnó.
skurðaðir í Hvíta liðið er það
fullkunnugt, og þeir muna það
vel að ekki fór leynt í hernuni
hvað talað var í þessi númer.
Slík var nú samvizkusemin og
þagmælskan. Hvað segja menn
svo um árás Morgunblaðsins og
Jóns Kjartanssonar á núv. lög-
reglustjóra, fyrir að hafa í lög-
reglumálum úrskurðað að
hlusta skyldi á tiltekin númer?
Og það var þannig gert, að eng-
inn leyfir sér að halda því fram,
að almenningi hafi verið skýrl
frá því hvað talað hafi verið í
þessi símanúmer. Hafa Sjálf-
stæðismenn og Morgunblaðið
gert sér það ljóst, hvaða for-
dæmi þeir gáfu, þegar þeir
1921 án dómsúrskurðar
hlustuðu á símtöl sinna póli-
tísku andstæðinga eftir geð-
þótta og hefir núverandi rit-
stjóri Morgunblaðsins, Jón
Kjartansson athugað hvaða
fordæmi hann hefir gefið, þeg-
ar hann mætti 1921 á skrif-
stofu bæjarfógetans í Reykja-
vík og gerði þá kröfu og fékk
um það úrskurð bæjarfógeta,
að símanúmerinu hjá Alþýðu-
blaðinu, málgagni aðalandstöðu-
flokks íhaldsmanna hér í bæn-
um skyldi lokað.
Hafa andstæðingamir nú
loksins gert sér það ljóst, hvaða
fordæmi þeir gáfu, þegar þeir
sama ár án dómsúrskurðar, og
án rökstuddra grunsemda settu
á almenna skeytaskoðun í land-
inu. Ef þeir hafa gert sér það
Ijóst, til hvers þessi fordæmi
þeirra gæti leitt, ef þau væru
notuð, þá get ég skilið og þá
býst ég við að mönnum skiljist
það almennt, af hverju stafar
öll þessi tortryggni, allur þessi
taugaæsingur og öll þessi
hræðsla andstæðinganna við að
hér sé búið að setja upp sams-
konar njósnarkerfi og þeir
starfræktu árið 1921.