Nýja dagblaðið - 25.10.1936, Blaðsíða 3

N f J A
DAGBLADIÐ
8
NÝJA DAGBLAÐIÐ
IJtgfifandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritnefnd:
Guðbrandur Magnússon,
Gísli, Guðmundsson,
Guðm. Kr. Guðmundason.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
pórarinn pórarinsaon.
Ritstjómarskrifstoíumar:
Hvernig var fjármálastjórn Jóns Þorlákssonar?
Getur hún orðið til að (engja líf íhaldsflokksins?
Hafn. 16. Símar4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstoía
Hafnarstr. 16. Sími 2353.
Ásk riftargjald kr. 2,00 á mán.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Sími 3948.
Kveldúlfsnótt
í Kefiavík
Ólafur Thors hefir skrifaö
nafnlausa grein í Vísi um mál
Keflvíkinga í tilefni af grein
minni: ,,Dögun í Keflavík“.
Ég skil það vel, að ólafi
sárni, að umræður hefjist um
vahrækslu hans á málum sýsl-
unnar og þá ekki sízt Keflavík-
ur. Það ber ekki vott um mikla
forustuhæfileika frá hans
hálfu, að Keflavíkureignin
skuli stöðugt vera undir hamr-
mum eða tekin til lánsstofnana
úr höndum svokallaðra eigenda.
Allstaðar nema undir hendi
Jensenssona myndi hafa verið
leitast við að þorpið keypti
sjálft sig. Sama er um hafnar-
málið. Allir aðrir staðir reyna
að koma upp hafnarbótum. Ein-
ar kaupmaður í Grindavík og
aðrir umbótamenn i því þorpi
koma upp með stuðningi Fram-
sóknarmanna á þingi og í ríkis-
stjórn þrem bryggjum í Grinda-
vík. ólafur Thors byggir villu
fyrir upphæð sem myndi hafa
nægt til að gera mikla hafnar-
bót í Keflavík. Hann klípur
þetta fé, um 130 þús. af því.sem
firma hans fékk lánað af spari-
fé almennings í útgerð. Ólafur
lagði þetta í sitt eigið hús. En
aðkominn marggjaldþrota
spekúlant hefir baslað áfram
þeim litlu hafnarbótum, sem
gerðar hafa verið í Keflavík.
Ólafur hefir ekki komið þar
nærri, fremur en hann væri á
annari stjörnu. Nótt Kveldúlfs
hefir grúft yfir Keflavík og
raunar yfir öllum Reykjanes-
skaga, það sem Jensenssynir
hafa ráðið við.
Ég hefi leyft mér að kalla
það „dögun“ í Keflavík, þegar
hinir hraustu sjómenn þar á
staðnum byrja að nota mátt
samtakanna í landi til að bæta
kjör sín. Nú í sumar hafa um-
bótamenn í Keflavík byggt sér
afarmyndarlegt samkomuhús. I
því er samvinnuverzlun, ung-
mennaskóli undir s'tjórn manns,
sem hefir sýnt að hann kann
að ala upp unglinga. Þar er
ennfremur myndarlegur sam-
komusalur fyrir þorpið, og í
þeim sal verða ltvikmyndasýn-
ingar Keflvíkinga.
Hér hafa sjóvíkingarnir í
Keflavík sýnt í félagsmálum
þorpsins sama dugnað og þeir
eni vanir að sýna á sjónum.
Eins og kunnugt er, for
íhaldsflokkurinn (sem nú kall-
ar sig Sjálfstæðisflokk) með
völd hér á landi á árunum
1924—1927, tók við snemma á
ári 1924 og fór frá síðara hluta
árs 1927. Jón Þorláksson var
þá fjármálaráðherra.
Ihaldsmenn grípa oft 'til þess
nú, og það einnig eftir lát Jóns
Þorlákssonar, að vitna í fjár-
málastjórn hans, Sjálfstæðis-
flokknum til framdráttar. Var
þetta aðalefni í ræðu Ólafs
Thors á Varðarfundi nýlega.
Og í gær heldur Mbl. áfram
sama lofsöngnum um fjármála-
stjórn Jóns Þorlákssonar, og
reiknar hana sér til dýrðar.
Það ei' út af fyrir sig nokkuð
einkennilegt, fljótt á litið, að
blöð flokksins skuli ekki heldur
ræða um fjármálatillögur
ilokksins á síðustu þingum eða
gera að umtalsefni stefnu þá,
og úrræði, er hann nú hafi í
fjármálum ríkisins. Því að vart
geta þau gengið út frá því, að
almenningur reikni með því, að
Jón heitinn Þorláksson taki aft-
ur við fjármálastjóminni, þó að
svo ólíklega kynni að fara, að
Sjálfstæðisflokknum yrðu falin
völd í landinu! Verk þessa látna
manns fyrir 10—12 ámm virð-
ast því skipta heldur litlu máli,
þegar um það er að ræða, hverj-
ir nú eigi að hafa forystu í fjár-
málum landsins.
En af hverju er þaö þá, að
Sjálfstæðismenn ræða svo mjög
um fjármálastjórn Jóns heitins
Þorlákss. fyrir 10—12 árum?
Yfir þessum átökum er ekkert
Kveldúlfsmyrkur.
ó. Th. játar með þögninni,
að flokkur hans hafi gert allt
til að spilla fyrir þessu umbóta-
máli. Hann játar beinlínis, að
kunningjar hans, hinir ættjarð-
arlausu, hafa reynt að spilla
fyrir eftir getu með því að
skinna upp á gamlan hús-
ræfil til að ge'ta haft þar sínar
samkomur. ó. Th. segir að það
sé ungmennafélag, sem standi
að gamla húsinu, og að illa sitji
á mér sem gömlum starfsmanni
ungmennafélaganna, að vera
ekki jafnan með þeim.
En nafnið er ekki nóg. Félag-
ið sem Mbl. kallar ungmenna-
félag er „nazistaklíka“ undir
forustu nazista pilts, sem var
svo illa vaninn, að einn hinn
ákveðnasti íhaldskaupmaður í
Reykjavík gat ekki haft hann í
þjónustu sinni. Flæmdist hann
þá til Keflavíkur og heldur uppi
félagsskap með nokkrum sínum
líkum, til að hjálpa Jensens-
sonum, þegar þeir þurfa ein-
hvers með, sem piltar þessir
ge'ta veitt. Þessi fámenni hóp-
ur hefir afneitað föðurlandi
sínu, en ber á flíkum sínum
merki útlendrar þjóðar, og það- 1
Það er vegna þess, að þeir
vita, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir nú orðið ekkert traust í
fjármálum. Á Alþingi hefir
ílokkurinn sýnt meira ábyrgð-
arleysi í afgreiðslu fjárlaga en
dæmi eru til um nokkurn flokk
í allri þingsögu landsins. Stefna
lians, ef stefnu skyldi kalla,
hefir verið sú, að auka útgjöld-
in án allrai- fyrirhyggju, fella
niður ska'tta og greiða atkvæði
gegn allri nýrri tekjuöflun. Ey-
steinn Jónsson fjánnálaráð-
herra sannaði það í fjárlaga-
umræðum 1934, að ef faríð
hefði verið í öllu að ráðum
stjórnarandstæðinga, hefði það
þýtt 4—5 milj. kr. greiðsluhalla
á næsta ári. Og þegar flokkur-
inn hefir verið um það spurður,
hvort hann hefði nokkrar til-
lögur fram að bera til sparnað-
ar, hefir formaður hans, ólaf-
ur Thors, neitað að svara.
Þessa minnist landsfólkið úr
útvarpsumræðum frá síðasta
eldhúsdegi.
Sjálfstæðismenn geta heldur
ekki vitnað í fjármálastjórn
sína nú í Reykjavík eða Vest-
mannaeyjum. Því að í Reykja-
vík hafa álögur á almenningi
miklu meira en tvöfaldast á
síðustu 8 árum, og skuldir
bæjarfélagsins stöðugt farið
i vaxandi. Og í Vestmannaeyj-
um hefir orðið að auglýsa
eignir bæjarins til uppboðs fyr-
ir áföllnum skuldum.
Þessvegna er fjármálastjórn
Jóns Þorlákssonar fyrir 10—12
j an er honum stjómað. Merkið
| er í einu afneitun á íslandi, og
j þjónusta nazista við erlent vald.
| Þessir auðnuleysingjar eru bún-
: ir að gera sig föðrulandslausa.
ólafur Thors var aldrei
hlynntur hinum sönnu ung-
mennafélögum. En hann ætti
ekki að blanda þeim unglingum
sem afneita þjóð sinni saman
við eina hina sterkustu mann-
bætandi hreyfingu, sem nokk-
urntíma hefir gengið yfir
landið.
j Þá þykir þeim Mbl.-mönnum
það furðu sæta, ef við sam-
I vinnumenn leggjum liðsyrði
þeim mönnum, sem standa að
umbótum í Keflavík. Mbl. hygg-
ur víst, að samvinnan eigi
þangað lítið erindi. En í hinu
nýja húsi er hin fyrsta sam-
vinnuverzlun i Keflavík. Og að
því er snertir útgerðina er
Keflavík meiri samvinnubær
en sumir halda. Á flestum
bátum eru hlutaskipti, en ekki
j kaupgreiðsla. Og allar líkur
benda til, að samvinna í ýms-
um myndum muni verða meg-
instoð Keflvíkinga, þegar þeir
ganga úr þrældómshúsi íhalds-
ins, út í dögun nýrra tíma.
J. J.
árum eina" skjólið fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn. Og í þetta
skjól er nú reynt áð flýja.
Og því er þá sérstaklega
’aaldið á lofti, að Jón Þorláks-
son hafi borgað ríflega af
skuldum ríkisins, meira en
nokkur annar fjármálaráð-
herra á eftir honum.
Vegna þess, að fjármála-
stjórn J. Þ. sýnist ekki lengur
skipta máli, og þar sem hlutað-
eigandi maður er látinn, hefir
Nýja dagblaðið yfirleitt ekki
séð ástæðu til að ræða þetta
mál nánar. En þegar tilefni er
þrásinnis gefið, er ekki nema
eðlilegt, að þetta sé gert.
Hver voru þá þessi afrek
Jóns Þorlákssonar fyrir 10—12
árum, sem nú eiga að geta rétt-
lætt valdatöku Sjálístæðis-
flokksins, og það eftir að J. Þ.
ei' látinn og annar maður tek-
inn við forystu flokksins?
Þegar J. Þ. tók við fjármála-
stjóm í ársbyrjun 1924, var
það hans fyrsta verk að leggja
á þjóðina stórkostlega skatta-
hækkun, og þá fyrst og fremst
verðtollinn. Þessi mikla skatta-
hækkun kom til framkvæmda á
árinu, án þess að gert hefði
verið ráð fyrir henni í 'tekju-
dálki fjárlaganna.
Hver vai’ svo útkoman, þau
4 ár, sem J. Þ. f ór með völdin ?
Árið 1924
var eitthvert allra mesta góð-
æri, sem landið hefir orðið að-
njótandi. Þá voru útfluttar
vörur fyrir 86 milj. kr. og inn-
íluttar fyrir 63 milj. kr. Tekj-
ur umfram áætlun á þessu ári
urðu 8V2 milj. kr. Af þessu fé
fór helmingurinn í eyðslu. Hin-
um helmingnum var varið til
að afborga skuldir.
Árið 1925
voru útflu'ttar vörur fyrir 78
milj. kr. og innfluttar fyrir 70
milj. kr. Tekjur umfram áætlun
urðu þá 8^4 milJ- kr- Áf þessu
var eytt 3 mttj. 400 þús. kr.
hinu varið að mestu til afborg-
ana.
Árið 1926
voru útfluttar vörur fyrir 53
milj, kr. og innfluttar fyrir 57
milj. kr. Tekjur umfram áætl-
un urðu það ár 3 milj. 300 þús.
kr. öllum þessum umframtekj-
um var eytt og meira til, því
að tekjuhalli vai’ð á árinu.
Árið 1927
voru útfluttar vörur fyrir 68
milj. kr. og innfluttar fyrir 53
milj. kr. Tekjur umfram áætl-
un urðu um 1 milj. kr. Þrátt
fyrir þessar umframtekjur,
varð tekjuhaltt á árinu nokkuð
á aðra miljón króna.
Þetta eru þá afrekin í fjár-
máíastjórn Jóns Þorlákssonar.
Skattarnir eru stórkostlega
hækkaðir um leið og stjórnin
tók við völdum. Tvö fyrstu ár-
in reynast allra beztu góðærin,
sem dæmi eru til í landinu. Um-
setning útfluttra og innfluttra
vara er gífurleg og tolltekjur
og aðrir skattar velta inn í rík-
issjóðinn. Það var ekki mikil
fyrirhöfn að veita þessu gífur-
lega fé viðtöku. En undir eins
og venjulegt árferði kemur aft-
ur, byrjar tekjuhallarekstur
hjá ríkissjóði. Árin 1926 og
1927 gátu þó síður en svo kall-
ast slæm ár.
Þeir, sem lesið hafa lofgerðir
íhaldsblaðanna um fjármála-
stjórn Jóns Þorlákssonar og
tekið mark á þeim, gerðu rétt í
því, að þessu athuguðu, að
lmgleiða með sjálfum sér,
hvernig þeim mæta manni
myndi hafa gengið að stjóma
fjármálum landsins í því ár-
ferði, sem nú er og verið hefir
undanfarin ár.
Það er talsvert annað að fara
með fjármálastjórn, þegar út-
fluttar eru vörur fyrir tæpar
47 milj. kr. og innfluttar fyrir
fæpar 45 milj. kr„ eins og var
árið 1935, eða með 86 milj. kr.
úflutningi og 63 milj. kr. inn-
flutningi eins og var árið 1924.
Núverandi ríkisstjóm yrði
áreiðanlega ekki í neinum vand-
ræðum með að borga niður
ríkisskuldirnar, ef hún fengi
81/2 millj. kr. í tekjur fram yfir
áætlun, eins og Jón Þorlákssön
fékk árið 1925.
Skuldaafborgun Jóns Þor-
lákssonar var ekkert þrekvirki.
Þrekvirkin í fjármálastjóm
landsins eru yfirleitt ekki unn-
in í góðærinu, þegar allt leikur
í lyndi, heldur á erfiðu árunum.
Og það getur verið miklu meira
þrekvirki að komast hjá því að
auka skuldir á kreppuári, held-
ur en að borga af skuldum,
þegar rílcið veður í peningum.
Það var happ fyrir Jón Þor-
láksson að fá góðærin 1924 og
1925. En þó að góðærin væri
orsök svo að segja alls þess,
• sem íhaldið þakkar honum nú,
— þá ber hi'tt eigi að síður að
viðurkenna, að í fjármálum var
hann auðvitað merkastur mað-
ur síns flokks. — En það er
tómt mál fyrir ihaldið að tala
um slíkt nú. — Sjálfstæðis-
flokkurinn flýtur ekki á þvílíku
tali, með aðra eins „fjármála-
spekinga“ í stafni og Magnús
,,dósent“’ eða ólaf Thors, skuld-
ugasta mann landsins.
Ef ólafur Thórs vill láta taka
sig og flokk sinn alvarlega í
fjármálum landsins, verður
hann að fara öðruvísi að. Hann
verður að gera grein fyrir því,
hvemig Sjálfstæðisflokkurinn
vill afgreiða fjárlögin. Það
getur verið góður og gildur
sögulegur fróðleikur, að góðær-
ið 1924 og 1925 hafi lækkað
ríkisskuldimar. En það em
engin úrræði i f jármálum ríkis-
ins á komandi ámm.