Nýja dagblaðið - 25.11.1936, Page 3

N t J A
DAGBLADIÐ
3
Fyrsta leiksýning
Leikfélags Hafnarfjarðíir
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri
pórarinn pórarinsson.
Ritstjórnarskrifstofurnar:
Iíafn. 16. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr. 16 Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sími 3948.
VínnnlöggfjÖS
a Islamdi
í nýársræðu sinni minntist
Iiermann Jónasson forsætisráð-
lrerra á þá hættu, sem íslenzku
iýðræði stafaði af löglausum
vinnudeilum. Bílstj óraverkfallið
var þá öllum 1 fersku minni.
Jakob og Meyvant höfðu um
nokkurra daga skeið haldið
uppi stóru verkfalli, stöðvað
Gísla Sveinsson og aðra sóma-
mexm, sem þurftu erinda sinna
til og frá bænum. Alþýðusam-
bandið var algerlega á móti
þessu verkfalli og að vissu
leyti var vinnustöðvuninni
beint gegn því, enda gat það
engin áhrif haft til að koma viti
íyrir þá mörgu heiðarlegu al-
þýðuflokksmenn, sem lent
höfðu undir handleiðslu naz-
ista og kommúnista í þessu
máli.
Tilefni ráðherrans til þessar-
ar ræðu var nægilegt í það
sinn. Áður höfðu gefizt önnur
tilefni og þá höfðu blöð Fram-
sóknarmanna bent á þjóðar-
hættuna, sem stafaði af skipu-
lagslausum vinnudeilum.
Að vísu hafa margir menn
airangar hugmyndir um vinnu-
löggjöf. Þeir halda að með
henni sé hægt að hindra bæði
verkföll og verkbönn. En þetta
er misskilningur. Vinnudeilur
verða fyrir því. En verkbönn
og verkföll þau sem fyrir koma,
eru þá háð undir skipulegu
formi. Verkamenn og vinnu-
veitendur byrja ekki deiluna
fyrirvaralaust. Löglegum samn-
ingum er sagt upp með um-
sömdum fyrirvara. Deiluefnxn
eru rannsökuð ítarlega og
reynt að koma á sáttum. Tími
vinnst til að bjarga undan
skemmdum vörum og efni, sem
verið er að vinna að. Ef ekki
er unt að koma á sáttum, þá
byrjar ekki vinnuófriðurinu
fyr en allar skynsamlegar til-
raunir hafa verið gerðar til að
komast hjá atvinnustyrjöld-
inni.
Þegar skipulag verkamanna-
samtakanna er orðið sterkt í
vel menntu landi, leggja leið-
togar verkamannanna mikla
stund á að efla vinnufriðinn,
og umfram allt að forðast
upphlaup og ólæti í sambandi
við vinnumál. Aftur á móti eru
kommúnistar og nazistar á
gagnstæðri skoðun. Þeir vilja
allskonar innanlandsófrið í
sambandi við verkamál.
í Danmörku var skipulagi
lcomið á vinnudeilur fyrir ná-
Fyrsta leiksýning Leikfélags
Iiafnarfjarðar var s. 1. sunnu-
dagskvöld. Var það fnimsýn-
ing á leikriti eftir Stein Sig-
urðsson, er nefnist „Almanna-
rómur“. Leikstjórn annaðist
Jón Bergsteinn Pétursson.
Leikið var fyrir húsfylli í
Góðtenxplarahúsinu og við
ágætar móttökur áhorfenda.
Leikiátið gerist í litlu, ís-
lenzku sjávarþorpi, og er 1 5
sýningum. En bygging þess er
með þeim hætti, að ógjörla er
hægt að vita, hvaða áhrif höf-
undur þess hefir æ'tlað því að
liafa. Það er ekki nægilega
sterkt sem ádeila á almenn-
ingsálitið, slúðrið og trúgirn-
ina. Það er of rejrfa.rakennt
sem lýsing af háttum og eðli
íslenzkra þorpsbúa. Einna helzt
virðist það vera megnugt að
færa fram hið skoplega í fari
manna — vera skemmtileikur,
en þó skortir heildaráhrif.
En um meðferð leikfélagsins
á þessu vei’ki má margt gott
segja, og er það sýnilegt, að
leikkraftarnir eru samboðnir
gildismeira leikriti.
Ekki koma fram nema þrjár
persónur, sem hafa óbrjálaða
skynsemi eða sæmilega mann-
kosti til að bera. Leikur Gunn-
ar Davíðsson dr. Hansen, ald-
urhniginn ágætismann og fer
það vel úr hendi nema nokkuð
skortir á góðan framburð. Sig-
rúnu fósturdóttur hans leikur
lega 40 árum með samningi
milli atvinnurekenda og verka-
manna. Og síðan völd Stau-
nings tóku að eflast í Dan-
mörku hefir hann ekki aðeins
haldið vinnulöggjöf landsins í
beiðri, heldur einnig nálega
alltaf haldið fullkomnum vinnu.
friði. Hefir hann af þeim á-
stæðum orðið ástsæll bæði af
samflokksmönnum og andstæð-
ingum.
Hér á landi vantar enn öll
fyrirmæli um vinnulöggjöf.
Þess vegna getur það komið
fyrir, að menn eins og Jakob
og Meyvant geti fyrirvaralaust
eyðilagt atvinnulíf höfuðstað-
arins, og gert gys að valdi
alþýðusamtakanna, sem annaxs
aðilans í verkamálum. Og
þess veg-na geta dreggjar naz-
ista og kommúnista gert sam-
fylkingu í sama verkfallinu, og
staðið saman á verði inn við
Elliðaár, eða suður í öskjuhlíð,
í því skyni að veikja og helzt
að eyðileggja núverandi þjóð-
skipulag.
Engum flokki stendur eins
mikil hætta af ábyrgðarlaus-
um verkföllum eins og AI-
þýðuflokknum, og engir græða
á slíkum uppþotum eins og
kommúnistar og nazistar.
Sennilega verður lið Mey-
vaivts og Jakobs ekki látið hafa
slíka jólaskemmtun og í
fyrra, nema í það eina sinn.
J. J.
Elín Guðjónsdóttir snotui'lega.
Aftur á móti verður Tómás
svo smávaxinn í meðfei'ð Jóns
Hjartar Jónssonar að til stór-
lýta er. En Daníel Bergmann
leikur skálkinn og oflátunginn
Gunnar rösklega, og virðist þar
gæta töluverðrar þjálfunar.
Eiríkur Jóhannesson og Vil-
borg Helgadóttir leika hjá-
í'ænuleg hjón og gera því
sæmileg skil. Son þeirra, Þor-
lák, sem er úr hófi fram vit-
grannur, leikur Sigurður Gísla-
son eftirminnilega í 2. þætti.
En þarna kom fram á sjón-
arsviðið eldri kona, Júlía Krist-
jánsdóttir, sem víðar myndi
vekja athygli en í Hafnarfirði.
Lék hún Þóru vatnsburðar-
kerlingu svo vel í fyrri hluta
leiks, að mjög minnti á Gunn-
þórunni Halldórsdóttur. En
henni dapraðist fremur þegar
á leið leikinn, og fylgdist ekki
svo vel sem skyldi með við-
burðum lokaþáttarins, fremur
en aðrir leikendur.
Af þessari fyrstu leiksýn-
ingu Leikfélags Hafnarfjarðar
má í-áða það, að þrátt fyrir
æsku sína hafi félagið þegar á
að skipa leikkröftum, sem
gefa sæmilegar vonir um fram-
tíð leiklistarinnar í Hafnar-
firði.
Hugiiux.
Norska stjórnin
varar víd ólög-
legum verkf öllum
Verkfallsalda hefir gengið
yfir Noreg eftir kosningarnar
og var um 10. þ. m. búið að
gera 50 verkföll, flest að vísu
minniháttar, er meira og
minna fóru í bága við gildandi
lög og samninga. Hefir noi’ska
stjórnin sent út yfirlýsingu,
þar sem segir, að bæði hún og
flokkur hennar muni leggja
áherzlu á það, að gerðir samn-
ingar verði haldnir, og ekki
verði stoínað til ólögmætra
verkfalla.
Stæi’sta verkfallið gerðu
bakarasveinar í Osló. Kröfðust
þeir 10% launahækkunar, sem
ekki var veitt, og lögðu því
flestir þeirra niður vinnu.
Brauðaskortur varð þó ekki í
borginni, því húsmæðurnar
byrjuðu strax heimabakstur
eg þykir mjög líklegt, að verk-
fallið muni hafa þau áhrif, að
heimabaksturinn verði meiri
framvegis og verkfallið verði
því vafasamur ávinningur fyr-
ii bakarastéttina, jafnvel þó
kauphækkun fengist, sem ekki
er talið líklegt.
Békar fregn
Gott lantl
í þýðingu eftir Magnús
Ásgeirsson og Magnús
Magnússon.
— Útgefandi: ísafoldar-
prentsmiðja h. f.
Það eru aðeins sex ár síðan,
að frú Pearl Buck hóf að rita
bækur, en á þessum árum hefir
hún ritað 9 eða 10 bækur, sem
hafa sett hana á bekk meðal
íremstu skálda. Bækur henn-
ar, sem allar eru um Kína og
Kínverja, hafa jafnótt og þær
komu út verið þýddar á fjölda
mála, m. a. á sænsku, — og nú
liefir ein þeii’ra, — Gott land
— verið þýdd á íslenzku.
Frú Buch er fædd og upp-
alin, til sautján ára aldurs, í
Shanghai í Kína, og nam því
kínversku jafnhliða móðurmáli
sínu, ensku, og gékk í skóla
með fátækum, kínverskum
börnum. Enda er uppistaðan i
öllum hennar bókum náin
kynni af kínversku alþýðufólki.
Söguhetjan í „Gott land“,
sem er önnur bókin, er frú
Buck skrifar, heitir Wang
Lung. Hann er fátækur bóndi
af alþýðuættum, sem trúir á
guð sinn, landið og uppsker-
una, og búnast vel. En svo
bregst regnið og akrarnir
skrælna, uppskera verður eng-
in og hungrið sverfur að. En
þá tekur Wang Lung sig upp
með fjölskyldu sína og heldur
„suður á bóginn ... til borgar
allsnægtanna". Þar innvinnur
bann sér skilding og skilding
sem burðarmaður auðmanna,
og fyrir þessa aura reynir hann
af fremsta megni að seðja
hungur fjölskyldu sinnar. En
það kemur fyrir ekki. í „borg
alisnægtanna“ fellur hungrið í
skaut þeiri-a, sem mest vinna!
Litlu strákarnir, synir hans,
eru farnir að stela — en þá
vansæmd þolir Lung ekki og
rnælir: „Við megum borða ket,
sem við kaupum eða betlum —
en ekki það, sem er stolið.
Betlarar verðum við að vera,
en þjófar erum við ekki . . .
Við verðurn að fara aftur
heim til landsins míns“.
Og það verður úr. Wang
Lung kemst aftur heim á jörð
sína, byrjar á nýjan leik og
fcúnast nú ágætlega.
Wang Lung er maður trygg-
lyndur, í’áðvandur, skylduhæk-
inn og fyrirmyndar faðir, en á
mælikvarða okkar Vesturlanda-
búa er hann nokkuð viðsjáll í
ástamálum, og ágerist það með
aldrinum. En kona hans, O-lan,
var mesta tryggðartröll, og
í uðsveip. Hún hafði fætt
manni sínum fimm börn, og
umbar alla hans galla.
Það er sálarlíf, siðvenjur og
lífsbarátta kínverskx'ar alþýðu,
sem höfundurinn vill sérstak-
lega taka til meðferðar og
skýra — og niðurstaðan vei’ð-
ur sú: „að oft sé dyggð undir
dökkum hárum“. Og ég held að
Pearl Buck sé í eðli sínu meiri
sálfræðingur og mannþekkjari
en skáld.
Það var gott að fá „Gott
land“ í íslenzkri þýðingu, eins
og það er æfinlega gleðiefni,
þegar góðir þýðendur þýða
góðar bækur. En því miður er
allt of oft misheppnað val á
bókum til þýðinga. L. V.
llÍBlÍÍIJÍÍiÍliflÍll:
20 Slk
Pcikkínn'
l^oslcir
fw&i? / óflttm
»Nýja Þvoilahúsíð», símí4898,
hefir fullkomnustu þvottavólar, hitaðar með
gufu — (ekki með gasi) — þvotturinn guln-
ar því ekki við að liggja og lyktar sem
útiþurkaður.
Þið sem þvoið heima, látið okkur þurka og
rulla þvottinn, — Spyrjist fyrir um verð.
»Nýja pvottahúsid“, Grettisgötu 46.