Nýja dagblaðið - 21.01.1937, Síða 3

N t J A
DAGBLAÐIÐ
S
sœBm&wmmmsœsmiismmmsm'',
NÝJA DAGBLAÐIÐ 1
Útgefandi: Blaöaútgáfan' b.f. i
Ritstjóri
pórarinn Jiórarinsson.
Ritstjómarskrifstofumar:
Hafn. 16. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr. 16 Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
í lausasölu 10 aura Bint
Prentsmiðjan Edda h.í.
Simi 3948.
nmmmmsssimmaammmmm
fhaldið jáfar and"
siöðu síua gegu
innSlutmiigs-
liöSiumim
í hvert sinn sem komið hef-
tr til oröa hér á landi að leggja
hömlur á innflutning erlendra
vara í því skyni að tryggja
greiðslujöfnuð, hefir Morgun-
blaðsliðið hér í Reykjavík ætl-
að af göflunum að ganga. Og
kaupmannavald Reykjavíkur
hefir verið nógu sterkt til að
vera ráðandi í íhaldsflokknum
í þessu máli, enda þótt margir
kjósendur flokksins, sérstak-
lega úti um land, séu innflutn-
ingshöftum fylgjandi og ’telji
þau sjálfsögð.
Þegar núverandi f jármálaráð-
herra fyrir rúmum tveim árum
hóf baráttu sína fyrir því að
færa niður innflutninginn og
binda enda á hinn óhagstæða
verzlunarjöfnuð, var aðstaða í-
haldsins fjandsamleg eins og
áður. Alþýðuflokksmenn höfðu
hinsvegar \úð nánari athugun
komizt að raun um nauðsyn
þessara ráðstafana og studdu
því fjármálaráðherra ásamt
Framsóknarflokknum. En
Framsóknarflokkurinn hefir,
eins og Mbl. réttilega viður-
kennir í gær, alltaf fýlgt því
fram að til innflutningstak-
markana væri gripið, þegar
sjálfstæði þjóðarinnar í við-
skiptamálum er í húfi.
En eftir að hin nýju gjald-
eyrislög komu út, fór aðs’taða
Sjálfstæðismanna og blaða
þeirra nokkuð að breytast, a.
m. k. í svip. Ráðamenn flokks-
ins sáu, að þjóðin skildi nauð-
synina og þeim þótti því hyggi-
legt að breyta um tón. Menn
eins og Oddur Guðjónsson
héldu að vísu áfram að fylla
dálka Mbl. með illa þýddum
lieilaspuna úr gömlum hag-
fræðibókum, til hugnunar
Garðari Gíslasyni, Páli á Þverá
og öðrum þeim, sem „yfir-
spenntir“ voru. En merkari
menn í hópi íhaldskaupmanna
tóku a. m. k. í orði lcveðnu
undir með Birni ólafssyni,
sem kvaddi sér rösklega hljóðs
í Mbl. og lýsti yfir því, að inn-
ílutningshöftin væru óhjá-
kvæmileg, en rök Odds og
hans nóta hugsanagrautur einn
og fjarstæða.
Ihaldsmenn tóku nú aftur á
móti upp þá aðferð, að halda
því fram, að innflutningshöft-
in væru svo illa framkvæmd,
að þau af þeim ástæðum myndu
Þeir, sem hafa reynt að ;
fylgjast með því, sem unnið
var við sundlaugarnar hér í
sumar, og átti að verða endur-
bót á þeim, hafa víst aldrei
vænzt þess, að það mundi ;
sjást á prenti, hvernig íhaldið !
hugsaði sér þessa „endurbót11 I
upphaflega. En í Mþl. í gær j
skýrir Einar Einai’sson smiður j
frá því, hvemig íhaldið hafi !
hugsað sér þetta musteri. Ein-
ari segist svo frá:
„En viðaukar þeir og breyt-
ingar, sem gerðar vom frá því,
sem upphaflega var, eru sem
hér segir.
Plægð klæðning á alla út-
veggi, með tjörupappa; en átti
aðeins að vem bárujárn á lekt-
um. Ennfremur átti að þilja
aðeins helming hússins að inn-
an, en ég var látinn þilja það
allt. Steypibaðinu var breytt
þannig, að afþiljað var upp í
loft í staðinn fyrir að þau áttu
að vera opin samkv. uppdrætti.
-----Lofttúður voru settar á
salemi og steypibaðsklefa.
Einnig var safnþró byggð úti
norðan við húsið-------“.
Það er varla von að þetta
sé greinilegar orðað í Morgun-
blaðinu, enda þarf það lítilla
skýringa við.
Ei’tt af því marga, sem bæj-
arbúar hafa borið kinnroða fyr-
ir viðkomandi sundlaugunum,
er frágangurinn á salemunum
þar. Ég vil ekki verða til þess
að láta prenta lýsingu á þess-
um sóðaskap, enda þarf þess
ekki, því allir bæjarbúar hafa
blygðast sín fyrir það um mörg
ár, ef til vill að undanteknum
áhrifamönnum í bæjarstjóm
Reykjavíkur; minnsta kosti er
svo mikið víst, að þegar þess-
ir ráðamenn ráðast í lagfæring-
ar þar innfrá, þá kemur þeim
engin áhrif hafa í þá átt að
bæta greiðslujöfnuðinn. Náðu
þessar árásir hámarki sínu í
gífuryrðum Ólafs Thórs á eld-
húsdegi sl. vetur, þar sem hann
raunar þóttist vera með inn-
fiutnings’takmörkunum, en böl-
sótaðist út af því, að þær bæru
engan árangur, og myndu
aldrei bera, nema hann sjálfur
(Ólafur) gæti orðið fjármála-
ráðherra!
En nú liggja fyrir staðreynd-
ir um tveggja ára reynslu
hinna nýju laga. Og nú verður
ekki um árangurinn deil’t. Hann
er jafnvel meiri en nokkur
hafði búizt við. Vöruínnflutn-
ingurinn hefir lækkað um 9
milljónir króna (og þó raun-
verulega meira). Og tekizt hef-
ir að ná fullum greiðslujöfnuði
við útlönd á árinu 1936.
Og nú vita forsprakkar Sjálf-
stæðisflokksins ekki sitt rjúk-
andi ráð. Svo hræddir eru þeir
um, að ríkisstjómin hljóti vin-
Þórður NarSason, trésmiður, Nýlendu-
götu 23, verður farðsunginn Söstudaginn
22. |>. m,, kl. 2 e. h. Srá Fríkirkjunni.
Börn og tengdabörn
ekki til hugar að hætta að nota
hin sóðalegu salerni, heldur
ætluðu þeir að flytja þau inn
í hið nýja hús, og það átti ekki
að vera svo mikið sem „loft-
túða“ í námunda við þau, þar
mítt í allri dýrðinni. Breyt-
ingin, sem síðar var gerð og
leiddi til þess, að safnþró var
byggð norðan við húsið, var
þa fyrst ákveðin er einn af
læknum bæjarins hafði komizt
að þessum fyrirliugaða sóða-
skap, og hótaði að kæra þetta
til heilbrigðisstjórnarinnar.
Ef einhver heldur að þessi
„þrifnaður" við sundlaugamar
sé nýtt áður óþekkt fyrirbrigði,
þá er það ekki svo.
Strax eftir að Páll Erlings-
son byrjaði að kenna sund við
laugarnar hóf hann baráttu
fyrir umbótum á þeim; en þá
rann laugalækurinn gegnum
sundlaugina. Þvottalaugai’nar
voru. þá allmikið notaðar til
þvotta og mátti oft sjá þess
merki í vatninu í sundlaugun-
um, enda var þá talað um „líf“
í sundlaugunum í sérstakri
ínerkingu þess orðs. Þegar svo
Páll hafði fengið því áorkað
með stuðningi Guðmundar
Björnssonar fyrv. landlæknis o.
fl. umbótamanna að Sundlaug-
amar yrðu hlaðnar upp úr
grjóti og steinlími klest í sam-
skeyti, þá neitaði bæjarstjórn-
in að leiða hreint vatn í þær
nýju laugar og það kostaði
tveggja ára baráttu að fá því
framgengt og var þó öllum
vi’tanlegt, að vatnið var, þegar
það kom í sundlaugina, drjúg-
um blandað áburðarlegi úr
safnþrónni á Laugalandi.
Á milli þeirra manna, sem
fyrir þessum tveimur hrein-
lætisráðstöfunum standa þvag-
blöndurnar 1907—10 og salem-
sældir af þessu máli, að þeir
fiýta sér að lýsa yfir því (í
Mbl. í gær), að ýmislegt sé þó
að í öðrum málum í þessu
landi!
öðru veifinu reynir Mbl. svo
að draga úr lofi ríkisstjómar-
innar með því að segja, að
greiðslujöfnuðurinn sé saltfisk-
inum að þaklca(!), sem aldrei
undanfarið hefir verið eins lít-
ill og í ár, og að nauðsynjavöru-
birgðir hafi minkað úr hófi, en
það er vitanlega ósannað og
algerlega gripið úr lausu lofti.
En svo spi’ingur blaðran og
niðurstaða blaðsins verður sú,
að yfirleitt hafi verið algerlega
rangt að takmarka innflutning-
inn. Nú væri kannske hægt að
„spekulera“ í hækkandi vöru-
verði, ef höftin væru ekki o. s.
frv. Þarna þekkir maður aftur
hina réttu mangaraásjónu
Mbl.-liðsins. Og’ það er gott, að
þjóðiri fái að sjá hana, einmitt
nú.
| Frú Vilborg M.
Vilborg Ma’tthildur Andrés-
dóttir var fædd á Þorgeirsfelli
í Staðarsveit 14. sept. 1861, en
andaðist hér í bæ (Lindargötu
1) að morgni þess 12. þ. m. eft-
ir alllanga vanheilsu upp á síð-
kastið. Foreldrar hennar vom
Andrés bóndi Björnsson á Þor-
geirsfelli og kona hans Signý
Eggertsdóttir, alkunn myndai’-
hjón, og fór mikið orð af góð-
semi og gáfum Signýjar hús-
freyju. Að þeim hjónum báð-
um stóð hið mætasta bænda-
fólk. Vilborg ólst upp með for-
eldrum sínum á Þorgeirsfelli
til 16 ára aldurs og var snemma
talin afbragð annara kvenna
um flesta hluti; hún var „væn
kona og kurteis“, svo sem í
íomsögum vomm segir, og er
það eitt með öðm til marks um
gáfur hennar, að Þorkell prest-
ur Eyjólfsson á Staðastað, er
enginn var þó yfirborðsmaður,
anna 1936 er mjög augljós and-
legur skyldleiki þó röskur ald-
arfjórðungur sé á milli þeirra.
Hér skal það ekki gert að um-
talsefni að þessu sinni, hver
ófremd það er fyrir Reykjavík-
urbæ, þar sem 15 menn sitja
í bæjarstjórn að klíku sem,
mestu ræður í meirihluta bæj-
arstjórnar skuli heppnast að
koma upp annari eins forsmán
og skýlið við laugarnar er án
þess að bæjarstjómin viti af
eða láti sig það nokkru skipta
og bæjarráð samþykkir einum
rómi að selja aðgang að laug-
unum við okurverði. Að ekki sé
á það minnst að stjóm 1. S. I.,
sem öll á heima í bænum og
formaður hennar, sem af
mörgum er álitinn að vera
„innstur koppur í búri“ í íhalds
floklcnum virðist vandlega dul-
in þessum ráðstöfunum, og
þegar 1. S. í. ritar bæjarstjórn
og fer fram á, að umbætur séu
gerðar á þessu sundlauga-
hneyksli, þá lítur helzt út fyrir
að stjóm íþróttasambands ís-
lands verði ekki virt svars.
Kári.
Andrésdóttir |
komst svo að orði um hana, að
hann teldi hana með allra gáf-
uðustu börnum, sem hann hefði
fermt eða þekkt í sínum prest-
skap. Mat hún og Þorkel
pres’t allra manna mest síðan;
svo virðulegur virtist hann
henni, utan kirkju sem innan.
Munu þau bæði hafa talið sér
það hið mesta happ, er hún
gerðist tengdadóttir hans, svo
sem nú verður greint.
Hinn 1. dag júlímán. 1881
gekk Vilborg að eiga eftirlif-
andi eiginmann sinn, Bjama
skipasmið Þorkelsson (prests
Eyjólfssonar, er áður getur),
tæplega tvítug að aldri. Þá
nam hún og yfirsetufræði hjá
Schierbeck landlækni og gegndi
ljósmóðurstörfum 2 fyrstu ár-
in í Staðarsveit, og fór þegar
mikið orð af störfum hennar.
Árið 1885 fluttust þau hjón til
Ólafsvíkur, og varð Viíborg þá
skipuð yfirsetukona í Nes-
hreppi innan Ennis; en um þær
mundir var ljósmóðurlaust í
Neshreppi utan Ennis og í
Breiðuvíkui’hreppi, og varð hún
þá einnig að gegna ljósmóður-
störfum þar án sérstakrar
þóknunar. Þá var og læknis-
laus’t þar, en aðeins læknir í
Stykkishólmi. Var Vilborgar þá
einatt vitjað til sjúkra, ann-
arra en sængurkvenna, og mun
fólki þar seint fymast hjálp-
fýsi hennar og nærgætni, því
að ekki voru ferðir hennar
famar til fjár, enda fátæktin
mikil þai’ um slóðir og ærin
þörf kærleika í orði og verki.
Mun og óhætt að segja, að
ekki hafi bóndi hennar latt
hana líknarverkanna, svo sam-
hent, sem þau hjón jafnan voru.
Þessum aukastörfum gegndi
Vilborg í 10 ár, en í 22 ár alls
var hún ljósmóðir. Þá var
heilsu hennar ofboðið, svo að
hún vai’ð að láta af störfum,
enda var umdæmi hennar hið
erfiðasta, svo að einatt varð
hún að fara fótgangandi í kring
um Jökul á vetrardag.
Árið 1903 fluttist Vilborg
með manni sínum til Reykja-
\*íkur, en 1915 til Akureyrar.
Þaðan hurfu þau aftur til
Reykjavíkur 1920, og hafa dval-
ist hér síðan. Svo sem áður seg-
ir, var frú Vilborg gerfileg á-
sýndum og ágætlega að sér ger,
háttprúð og viðmótsgóð. Hún
var ein þeirra mætiskvenna,
sem allt vildi græða og bæta,
cg einskis manns mein mátti
vita. í full 55 ár reyndist hún
manni sínum ómetanlegur föru-
nautur, og munu það flestir
róma, að fegurra hjónaband en
þeirra geti varla, og svo er
gestrisni þeirra annáluð af
Framh. á 4. síðu.