Nýja dagblaðið - 30.01.1937, Blaðsíða 3

3
N f i A D AGBLAÐIÐ
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
pórarinn pórarinsson.
Rits.tjórnarskrifstofumar:
Hafn. 16. Símar 4373 og 2353.
Afgr. g auglýsingaskrifstofa 9
Hafnarstr. 16. Sími 2353.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán. h
í lausasölu 10. aura eint. H
Prentsmiðjan Acta. m
Simi 3948.
ÞjóðnytingarskFaf
Kveldúlfsmanna
Gunnar Thoroddsen sagSi í
útvarpinu og ólafur Thoi-s í
Gamla Bíó, að „baráttan gegn
Ivveldúlfi“, sem þeir svo köll-
uðu, væri „barátta gegn þjóð-
skipulaginu“ Eftir orðanna
hljóðan líta þá Ólafur Thors og
þjónar. hans s.vo á, að Kveldúlf-
U}\, sé sarna og „þjóðskipulag-
ið“! Þetta minnir á orð ein-
valdskonungs nokkurs í Frakk-
landi, sem sagði : ,,L’état c’est
moi“ — Ríkið, það er ég“!
„E». í. blöðum Kveldúlfsmanna
eru þessi spaklegu ófð „for-
ingjans“ útlögð á þá leið, að
uppgjör Kveldúlfs sé fyrirfram
ákveðin aðferð, sem eigi að.
nota til að koma í framkvæmd
víðtækum þjóðnýtingaráform-
um af hálfu núverandi stjórn-
afflokka. Þau segja, að ef
Kveldúlfur yrði gerður upp,
myndu þau atvinnutæki, sem
nú eru í hans vörslum, verða
þjóðnýtt og rekin af hinu opin-
bera*), og þannig myndi allri
útgerðinni smátt og smátt
verða komið í opinberan rekst-
ur.
Það ætti raunar ekki að
þurfa að eyða mörgum orðum
að þessari fjarstæðu. öll þjóð-
in veit, að Framsóknarflokkur-
inn er yfirleitt algerlega mót-
fallinn ríkisrekstri í fram-
leiðslú og myndi því síður en
svo leggja lið sitt til neins
þess, sem stuðlað gæti að slíku
fyrirkomulagi. Og alveg sér-
staklega hefir verið ýfir því
lýst af flokksins hálfu, að hann
sé mótfallinn ríkisrekstri tog-
araútgerðarinnár.
Én það má líka líta á reynsl-
una í þessum málum. Þó að
hlutafélagið Kveldúlfur yrði
gert upp nú og yrði að láta af
hendi það, sem það hefir handa
á milli, upp í skuídir, þá er það
svo sem ekki í fyrsta sinn,
sém slíkt kemur fvrir hér á
landi. Bankarnír hafa þrásinnis
áðUr gert togarafélog upp ná-
kvæmlega á sama hátt. Þar má
nefna dæmi eins og um Kára-
félagið, Sleipnisfélagið og
Njörð. Öll þessi togarafélög
háfa orðið að hætta starfsemi
sinni og láta af héndi togarana.
*) Öðru yeifinu, þcgar það þykir
hen’ta, er því hinsvcgar haldið
fram, að togaramir myndu ékki
vcrða rcknir og að þar með yrði
fjöldi fólks atvinnulaus.
■ ■■ r *
jo milljonir
sjö koppar
ii.
I fyrirsögn þessarar gí’einar
eru tilfærð o.rð éftir reyndan
flokksbróður Ól. Th., sem eru
algerð neitun á gjafabeiðni
Kveldúlfsfeðga.
Það má segja, að þessi
orð séu lokadómur um fyrir-
tæki það, sém Thor Jensen
stofnaði Uþp ur þrí endurteknu
gjaldþroti, sínu eigin og Millj-
ónafélagsins. Það að einn hinn
helzti af flokksbræðrum Jen-
sensona og sá, - sem bezt Hefir
vit á útgerð og fjárreiðum út-
gerðar sér Kveldúlf í þessu
ljósi er lokasönnum fyrir því,
að Kveldúlfur geti ekki lifað,
nema ef tilgangurinn er að láta
hann sökltva bönkum ; íslend-
inga.
I yfirstahdandi þrengingum
reynir Mbl. að túlka mál Kveld-
úlfs sem atvínttubjargráð
Reykjavíkur. Ef baftkamir
hættu að leggjá mörg hundruð
þúsund krónur árlega I tap-
sjóði hans, þá missi fjölmargir
verkamenn og. . sjómenn a't-
vinnu.. ■
Það er vafasamt, hvort hér er
kennd rétt hagfræði. Er ekki
nokkuð dýrt að reka fyrirtæki
á ríkiskostnað ár eftir ár með
stórfelldri meðgjöf áf álttianna-
fé? Má ekki nota Veltufé bánk-
anná í afvinriurekstur, sem
tápar mínna en Kveldúlfur ger-
,i? iindir núverandí yfirstjóm?
Hræðsla Mbl. við að Kveld-
úlfur gefist upp er ekki yegna
sj ómannanna. Kveldúlfur land-
setur þá atvinnulausu, þegar
forstjórunum sýnist. öryggi
sjómanna og verkámanna í
sambandi við KVeldúlf getur
ekki rftinnkað, þó að eigenda-
skipti verði að skipunum.
Því að skipin verðá látín
ganga álveg hiklaust, þó
að Kveldúlfur látí þau af hendi
við lánardrottna sína. í Dan-
morku varð stærs'ta skipábygg-
ingarstöðin gjáldþrota fyrir
nokkrum missirirum. Danska
þingið samdi lög, um fyrirtæk-
ið, og það hélt áfram meðan
verið var að afla því nýrra eig-
enda og nýs hlutafjár. Hið
síima yrði hér.- „Ryðkláfar“ Ól-
afs myndu halda áfram að
vinna, þó' að þeir yrðu undir
stjórn, sém ekki yrði eifts
kröfufrek um fé til eigin þarfa
éins og sú, sem nu er taíið að
stjórni því.
Ég kem þá af'tur að trygg-
ingu'm. þeiift, sem íhaldsmenn
telja í Kveldúlfshöfða. — Ég
sýndi í gær fram á, hversu hin
verðlausa uppfylling ,í Hafnar-
firði er verðsett fyrir 200 þús.
kr, Ég kem í dag að annari
eign, hinum svonefnda „Kveld-
úlfshöfða“. við Skúlagötu íhér
í bænum. Eftir því sem sú eign
ér skráð að fasteignamati, má
tfeljá þá húseign 800 þús. kr.
að Reykj avíkur verði.
En hvers virði er þessi . hús-
eign í raun og veru, Þar eru
skrifstofur.. félagsins, nokkur
herbergi. En að sögn, manna,
sem þar koma eru þau mjög
slæm til afno'ta. Fiskgeymsla á
að vera þar allt í kring, og.fisk-
lygtin' er talin vera álíka sterk
í þessurn herbergj um eins og
í; umhverfi SÖIku Völku á Ós-
eýri við Aklaffjörð. Þar éru
annars allmikil fiskhús. En áð
þfessi bygging beri véxti af
nokkurri upphæð, sem nálgast
800 þús., erbeinlínis fjarstæða.
. Bankarnir hér eiga eina eign
í; útjaðri Reykjavíkur, sem .er
að mörgu sambærileg við
Kveldúlfshöfða: Fiskhús, þurk-
hús óg skrifstofur. En upp úr
þfessari eign fæst tæplega fyrir
sköttum. Skrifstofur og fisk-
geymsla Kveldúlfs við Skúla-
götu standa ekki undir ftema
sár’itlu af þeirri upphæð, sem
eigendur munu nefna, ef miðað
er við fasteignama't, Og að
En ekki ber á því, að þar háfi
neinn ríkisrekstur átt sér stað.
Togararnir hafa verið í éinká-
rekstri eftir sem áður. Og
hversvegna ættu ekki togarar
Kveldúlfs að geta gengið inn í
nýjan einkárekstur eða féíags-
rekstur nákvæmlega á sama
hátt.
Þegar þessi áðftrnefndu tog-
arafélög voru gerð upp, gerðist
það tiltölulega kyrlátlega, og
gömlu „eigendurnir“ urðu að
sætta síg við það; sem verða
vildí. Þeim datt ekki í hug að
lcalla saman mótmælafundi til
að hafa í hótunum við banlca-
stjórafta. I einu þessu félagi
vom 10 hluthafar. Þeir voru
búnir að leggja fram 80—40
þús. kr. í hlutafé hver. Ög við
endanlegt uppgjör varð hver'
þeirra urft sig að taka á sig 80
þús. kr. í viðbót af skuldum fé-
lagsins. Þeim var ekki látið
haldast það uppi að „veita fé
út úr“ fyrirtækinu. Þeir urðu
að skila öllu, og meira til. Og
enginn talaði um, að þessi
meðferð bankanna væri „bar-
átta gegn þjóðskipulagirvu".
Og ef ólafur Thors og bræð-
ur háns hefðu ekki þá aðstöðu
innan Sjálfstæðisflokksins, sem
þeir hafa ftú — þá myndi líka
Kveldúlfur vera látinn gera
hreint fyrir sínum dyrum,
þegjandi og hljóðalaust, án þess
að mótmælum væri hreyft —
án þess að hrópað væri urft
,í|)j óðftýtittgáráform“ eða „bar-
áttu gegn þjóðskípulaginu“.
En hvað lengi ætlar Sjálf-
stæðisflokkurinn áð halda á-
fram að verða sér til minnkuri-
ar vegfta blindrar þjónkunar
'■ við Kveldúlfsmenn ?
nokkru leyti er þetta að kenna
ófullkomnu byggingarskipulagi,
þegar húsið var gert.
Hvað segja gætnir íhalds-
menft um notaglldi og raun-
verulegt verð Kveldúlfshöfða.
Vildi nokkur þeirra taka að sér
að leigja þessa húseign og
svara vöxtum og afborgunum
af 800 þúsundum?
4 morgun munu leidd rök að
því, að „þjóðnýting“ Korpúlfs-
staða muni verða vafasöm á-
ftægja fyrir bankana. Það
yrði fyrsta „spekulation“ ríkis-
ins í þjóðnýtingu og jafngildir
því að búskapurimi í hálfri
sýslu yrði rekinn sem almanna-
fyrirtæki. En það skal játað
strax, að allar hrakspár Mbl.
um slíkan búskap eru líklegar
til að rætast þar, því að eftir
útsvari Thors Jensen í Mosfells-
sveit verður ekki séð annað en
að hann tapi beinlínis á búskap
sínum þar ár ef'tir ár, auk þess
sem hann fær litla eða eftga
vexti af þeim tveim miíljón*
um króna, sem sonur hans seg-
ir að núverandi eigandi hafi
lagt í fyrirtækið. .
J.J.
Sígíús Eínarsson
Framh. af 2. síðu.
„Draumaiandið“. Eftir að ég
kom heim, voru gefin út 3 hefti
af álþýðusongvum, i einu
þeirra voru íslenzk þjóðlög.
Vísiialög.komu út 1922. Hörpu-
hljóftia hefi .ég að sumu leyti
samið eða raddsett. Ég hefi séð
um útkomu þriggja kirkju-
söngsbóka, samið skólabækur
og loks hafa einstök lög birzt
hér og þar.
-i—• En eru ekki flestar bækur
ýðar uppseldar?
.— Jú, og ég á meira að segja
ekki hema sumar þeirra sjálf-
ur. Hefi ég því haft hug á því
að safna útdrætti af þeim tón-
smíðum, sem út hafa komið og
b^ta þar við nokkru af því,
sem ég á í handritum. — En
þetta yrði all-umfangsmikið
verk og nokkrir annmarkar á
að’ standá í slíkum stórræðum.
Þfettá er draumur, sem vera má
að ekki géti' ræzt.
— En svo eigið þér vonandí
eftir margt óort, eða stundið
þér ekki 'tónsmíðar ennþá?
— Jú, ennþá hefir Elli kerl-
ing ekki unnið bug á þörf
minni til að fást við tónsmíðar,
segir Sigfús brosandi. Fyrir
nokkrum dögum samdi ég fjög-
ur lög, sem ég nefni: „Minn-
ing“, „Alþýðulag“, „Steðja-
hreimur“ og ,Vöggulag“. Þess-
ar síðustu tónsmíðar mínar
leikur Þórarinn Guðmundsson
fyrir. útyarpshlustendur. .í kvöld
(29. jan.).
Hinir fjölmörgu vinir Sigfús-
ar Einarssonar munu árna hon-
um heilla í dag. Þjóðin, sem
syngur og leikur tónsrníðar
hans, þakkar gjafir hans og
óskar þess að hann eigí énn
eftir að skapa ’til handa kom-
andi kynslóðum dýrmætan
arf. G. V. H.
Á KROSSGÖTUM
Ný lyrirmyud Srá Hitler
Sjálfstæðisflokkinn og blöð
lians eru farin að koma fram á
býsna margvíslegan hátt. í
síðastl. viku er verið að halda
því fram í Mbl., að kvenfólk
megi ekki hafa sjálfstæða at-
vinnu utan heimilis. Kvenþjóð-
in eigi aðeins að skiptast í
tvennt, eiginkonur og vinnu-
konur! Þetta er ómenguð
kenning Hi'tlers, eins og allir
vita, og hefir ekki þótt til fyr-
irmyndar með frjálsum þjóð-
sum.
Vinnubrögd
hins »neikvæða«
Framkoma „néikvæðu flokk-
rinna“ hefir í ýmsum hreppa-
búnaðarfélögum verið með
endemum. Sumstaðar (t. d. í
Sandvíkurhreppi í Ámessýslu)
hafa þeir látið sína menn, þótt
vart geti bændur talizt, ganga
inn í búnaðarfélagið rétt fyrir
atkvæðagreiðslu. Og alstaðar
háfa þeir reyftt að dylja fyrir
bændum, um hVað atkvæða-
gréiðslan fyrst og fremst er,
(þ. e. hvort Búnaðarfélag Is-
lands eigi að fara með fram-
kvæmd laganna óg véita bænd-
um béinan kóSftingarrétt). —
Vegna þessa óheiðarlega mála-
flutnings hinna „neikvæðu",
hefir ósigur þeirra nú meðal
bændastéttarinftar örðið minfti
fen hann annars hefði orðið. En
því harðari dóm mun fram-
koma þeirra hljóta eftir á.
Eftirtektarvert
Hvað, sem annars má segja
um brottför piltanna á Laugar-
vatni, þá er eitt eftirtektar-
vert í því sambandi: AÍlir
stjórnmálaflokkar, sem éift-
Íivem'tíma hafa hvarflað út af
braut lýðræðisins, mæla þeim
bót. Sbr. ræðu Gunnars Thor-
oddsen í útvarpinu.
Munið
ódýra
kjötíð.
Kjötverzlunín
HERÐUBREIÐ
Fríkirkjuveg 7,
Sími 4567.