Nýja dagblaðið - 11.08.1937, Blaðsíða 3

N Y J A
DAGBLAÐIÐ
8
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefitndi: Blaðaútgófan h.f.
Ritstjóri:
pórarinn pórarinsson.
Ritstjórnarskrifstofumar:
Hafnarstr. 16. Simi 2353.
Aígr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr, 16. Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 A mán.
í lausasölu 10 aura eánt.
Prentsm. Edda h.f.
Sími :mf>,
Hvað segír Vísír ná?
Vísir tetrið var mjög kampa-
kátur út af því í fyrradag að
kaupfél. hér í bænum gæti ekki
lækkað kolaverðið. Spann blað-
snepillinn um það langan lopa,
að samvinnumenn væru sí og æ
að klifa á háu verði hjá kaup-
mönnum, en þegar tii kæmi
gætu kaupfélögin engu um þok-
að. Allt tal um það að almenn-
ingur eigi fremur að vera í
samfélagi en að verzla við
kaupmenn, væri því fleipur eitt
út í loftið.
Það er enginn efi á því, að
með þessari grAn um kaupfé-
lagið og kolaverðið hafa þeir
Vísispiltar þózt vinna vel fyrir
mat sínum hjá heildsölunum
þann daginn. Þarna þóttust
þeir áreiðanlega hafa lagt þær
staðreyndir á borðið, sem ó-
mögulegt væri að hrófla við.
En það er hætt við að þeim
hafi brugðið í brún blessuðum,
þegar þeir opnuðu augun í gær-
morgun og fengu þá frétt með
morgunkaffinu — og það meira
að segja á fremstu síðu i Morg-
unblaðinu sínu — að Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis væri
búið að lækka kolaverðið um tj
--8 krónur á hverju tonni, og
að Kaupfélag Eyfirðinga hefir
auglýst kol með svipuðu verði,
og þó heldur lægra en kaupfé-
lagið hér!
Ef gert væri ráð fyrir, að
hver félagsmaður í kaupfélag-
inu notaði l/2 tonn af kolum á
'mánuði, þá sparar félagið með-
limum sínum 18—24 þús. krón-
ur í koiakaupum einum á tveim
mánuðum. Þetta hafa þeir upp
úr því, að hafa sjálfir félags-
skap um innkaup sín, en verzla
ekki við kaupmennina, sem
gefa út Vísi og Morgunblaðið.
Þeir hafa vafalaust þózt viss.
ir í sinni sök Vísispiltarnir í
fyrradag. Það er ekki að efa,
að þeir í einfeldni sinni trúi af
heilum huga á mátt og vilja
hinnar „frjálsu samkeppni“
Iiúsbændanna til að selja ódýrt.
En hvað ætli þeir segi á
morgun um kolaverðið og kaup-
f élagið ?
Morgunblaðíð
og síldín
En ritstjórar Mbl. höfðu líka
sínar áhyggjur í gær, áhyggjur
út af því, að „síldin ætlar nú að
gefa í þjóðarbúið meiri peninga
en nokkru sinni áður, sennilega
um 24—25 milljónir króna*.
Sýningarhús
fyrir listamenn
Listsýning Bandalags ísl.
hstamanna var lokið síðastl.
miðvikudag, vegna þess að
barnaskólinn fékkst ekki til
lengri tíma. Munu því færri en
vildu hafa notið þess að sjá
sýninguna, sökum þess hve
rnargir eru fjarverandi yfir
sumartímann; en einmitt eftir
að fer að hausta og fólkið kem-
ur í bæinn, er í raun og veru
hvergi húsrúm fáanlegt til sýn-
inga. Þetta sýnir oss hve
bagalegt er fyrir listamennina,
að hafa ekki aðgang að neinu
sýningarhúsi, til að láta sem
flesta njóta listarinnar og
koma verkum sínum á fram-
færi, Þetta verður tilfinnan-
legra með ári hverju, eftir því
sem stétt listamanna vex.
Þar við bætist, að húsakynni
þau (aðallega skólahús) sem
notuð hafa verið til sýninga
hér, hafa frá listrænu sjónar-
miði verið algerlega ófullnægj-
andi. Þar sem að þessi hús eru
byggð til allt annara hluta,
vantar oft nægar fjarlægðir, og
cíanljós; þess vegna hafa
mörg hinna stórbrotnari lista-
\ erka aldrei getað notið sín
hér á sýningum, svo að margur
áhorfandi hefir ekki getað gert
sér í hugarlund listgildi þeirra.
Tilraunir þær sem gerðar
hafa verið í þá átt, að koma
upp sýningarhúsi, hafa enn
ekki borið nægan árangur, svo
að mál er til komið að enn bet-
ur sé hafizt handa í þessu efni;
og væri æskilegt að almenn-
ingur fylgdist með í því, og
leggi lið sitt til framgangs
málinu.
Sýningarhús, sem nægja
myndi fyrst um sinn handa
ísl. listamönnum, myndi ekki
þurfa að verða svo dýrt, sem
margir ætla.
Og því er þess að vænta, að
framkvæmd þess gæti orðið all-
bráðlega.
íslenzk myndlist er nú komin
á það stig, að frambærileg er
livar sem er, og því meiri nauð-
syn á samboðnu sýningarhúsi,
einnig gagnvart útlendum
ferðamönnum, sem nú streyma
til landsins á hverju sumri.
Aðalgagnið af slíku húsi yrði
i vitanlega það að styðja at-
vinnu listamanna, auka sölu og
i verð verkanna, og einnig það
að auka þekkingu alþjóðar á ís-
lenzkri menningu. Ennfremur
a.ð styrkja listræna þróun
, sjálfra listamanna með bættum
I efnahag. X.
í Mál það, sem hér er rætt, er
! það menningarmál, sem allir
j íistavinir ættu að styðja að.
Er illt til þess að vita, hversu
löng og erfið ganga margra
hstamanna vorra er. Islenzka
þjóðin á tiltölulega fjölmarga
; listhneigða menn, miðað við
. fólksfjölda, sem, því miður,
^iga við tiltölulega miklu meiri
fjárhagsörðugleika að etja, en
Hstamenn annara þjóða. Allur
stuðningur til þroskunar ís-
lenzkri list er eitt af því bezta,
sem þjóðin leggur til menning-
armála sinna og eykur stórlega
hróður lands og þjóðar út á við.
R i t s t j.
Maður skyldi nú halda, að
ílestir væru þannig gerðir, að
þeir gleddust yfir því, að horf-
komu síldveiðanna. En Mbl. er
engin gleði í hug út af þessum
tíðindum. Því að það þykist
hafa sannfrétt, að Framsókn-
arflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn séu nú „í óða önn að
undirbúa framhaldandi stjórn-
arsamvinnu". Og það er sýni-
lega á nálum út af því að sfld-
araflinn muni draga úr þeim
öi'ðugleikum, sem slík stjórn
annars hefði haft við að stríða.
Og' þó verður ekkí annað
sagt en að stjórnarandstaðan
hafi haft nóga óviðráðanlega
erfiðleika niðurrifsbaráttu
sinni til stuðnings á undanförn-
um árum: Hrun Spánarmark-
aðai’ns, aflabrest á tveim vetr-
arvertíðum og einni síldarver-
tíð, vetrarharðindi í stórum
hluta landsns, veðurskaða og
óáran í búfé landsmanna. Allt
þetta hefir þeim lagst til liðs,
sem byggja pólitík sína á því,
að kenna stjórninni um allt,
sem miður fer. Þeir ættu svo
sem ekki að þurfa að sjá blóð-
ugum augunum eftir því, þó
forsjónin gefi „stjórninni“ eina
sæmilega síldarvertíð!
í öngum sínum reyna þeir
Mbl.-menn nú að telja fólki trú
um, að J. J. hafi einhverntíma
sagt, að Framsóknarflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn gætu ekki
i myndað stjóm nema því aðeins
; að mikil síld veiddist og gæfi
I eyðslueyri í ríkissjóðinn.
Þetta hefir J. J. auðvitað
aldrei sagt. Það hefir enginn
sagt nema Mbl. sjálft. En J. J.
sagði, að eðlilegt væri að fresta
ákvörðun um framkvæmdir og
aðrar ráðstafanir af hálfu rík-
isins á næsta ári, þangað til
nánar væri vitað um afkomu
þessa árs og þá ekki sízt síld-
veiðina.
Enginn heilvita maður neit-
ar því í alvöru, að það háfi
verið réttilega mælt.
j En hitt er í mjög góðu sam-
! ræmi við íhalds-„moral“ síðustu
þriggja ára, að Morgunblaðið
hafi áhyggjur af síldinni.
Útbreiðið Nýja dagbl.!
Hannes Jónsson
lóðs
Hannes Jónsson — Hannes
lóðs — eins og hann var jafn-
an kallaður í daglegu tali, and-
aðist í sjúkrahúsinu í Vest-
manna eyjum 31. júlí s. 1. nær
85 ára að aldri (fæddur 21.
nóv. 1852) eftir nokkurra
vikna allþunga legu.
Þar með er hniginn að velli
einn hinn virðulegasti og
þróttmesti fulltrúi gömlu sjó-
mannastéttarinnar frá tímum
opnu skipanna.
Hannes mun hafa verið
fulla hálfa öld hafnsögumaður í
Vestm.eyjum, enda talínn elzti
starfandi hafnsögumaður í
heimi. Formaður var hann á
opnum skipum í 40 ár, —
hvorttveggja með þeirri snilld
og ágætum, að aldrei varð
neitt að mönnum eða skipum
hjá honum. Var það þó ekki
af því að deiglega væri sóttur
sjórinn, því árum, eða öllu held-
ur áratugum saman, var fyrst
spurt um það, ef viðsjált var
sjóveður, hvort Hannes væri
farinn að ,,kalla“. Væri það
ekki datt naumast nokkrum
í hug að hreyfa sig. Og ósjald-
an var úrskurður hans um það,
hvort fært væri milli lands og
eyja, látinn gilda, meðan kaup-
staðarferðir voru tíðar til Eyja.
Aflamaður einn hinn mesti
var hann á blómaskeiði æfinn-
ar, sérstaklega á færi, enda var
hann því veiðarfæri vanastur.
Snilldar stjórnari —„því betri
sem verra var“, — segir gam-
all háseti hans og siglingamað-
ui mikill. Formannshæfilekum
hans og forsjá er ef til vill best
'ýst með því er hann sagði eitt
sínn sjálfur við mig, — en það
var þetta:
„Þegar róið er í viðsjálu sjó-
veðri gerir maður auðvitað ráð
fyrir auðveldustu leiðinni heim
aftur, en hitt er jafn sjálfsagt,
að hafa alltaf bak við eyrað eitt
til tvö ráð til þess að komast í
land, þó fyrsta leiðin lokist.“
En betur kunni hann því að
hlýtt væri semingslaust. fyrir-
skipunum hans og datt víst fá-
um annað í hug, enda var hann
virtur og elskaður af hásetum
sínum.
Lengst af var hann með Gi-
deon, eitt stærsta vertíðarskip-
ið í Vestm.eyjum — og þó víð-
ar væri leitað — með 18-20
manna áhöfn, — en aldrei
heyrðist að nein misklíð væri
á Gideon.
Hannes mun, eins og flestir
jafnaldrar hans, hafa verið al-
inn upp við harðrétti nokkurt
og fátækt og litla menntun, en
var náttúrugreindur vel og
minnugur og las allmikið á síð-
ustu árum. Norðurlandamálin
talaði hann orðið og jafnvel
ensku, svo að honum dugði í
starfi sínu. Og ekki sá harð-
réttið á líkamsburðum hans,
bví stálhraustur mátti hann
kallast fram á síðustu mánuði,
að undanteknum handaskjálfta
nokkrum, sem hann fekk í
æsku, af afarháskalegu hrapi
við fuglaveiði í Bjamarey.
Síðasta skipið mun hann
hafa fært til hafnar 24. marz
þessa árs.
Glaður og reifur var hann
alla æfi eins og unglingur og
lirókur alls fagnaðar í félags-
slcap, en þó hófsemdarmaður
um alla hluti og bindindissinn-
aður mörg síðustu ár.
Hannes var kvongaður Mar-
gréti Brynjólfsdóttur frá Norð-
urgarði hér, hinni skörulegustu
konu. Bjuggu þau lengi mynd-
arbúi í Miðhúsum. Af börnum
þeirra (sem voru þrjú, auk
fósturbarna) er ekki á lífi nema
Jórunn húsfreyja í Vesturhús-
um, kona Magnúsar Guðmunds-
sonar, og dvaldi hann hjá þeim
síðustu árin, eftir að hann
missti konu sína.
Nú hittum við ekki gamla
„drenginn“ lengur, með glens
og leiki niðri á bryggju, eða
lieyrum hvella rödd hans af
stjórnpalli úti á höfn..----
Farðu vel gamla, gunnreifa
sjóhetja! — Ég veit að ég get
einskis betra óskað þér, en að
bú fáir að sigla nýjum Gideon
í blásandi byr urn sólglitrandi
höf annara hnatta, og megir
vísa bátskeljum okkar Eyjabúa
glaður í góða höfn, jafnóðum
og við leggjum í síðasta sinni
á „Leiðina“ ókunnu.
Gamall kunningi.
Yegna jarðarfarar
Jóns Ólalssonar bankastjóra
verda skriistolur vorar iokaðar í dag.
Gjaldeyris- og innflutningsneind.
r
5 herbergjs, afar sólrík íbúð með
öllum þægindum á ágeetum stað,
er til leigu 1. okt. Tilboð leggist
inn til Nýja dagbl- fyrir föstudaga-
kvöld, merkt „Sólrík“.
Ibúð