Nýja dagblaðið - 10.10.1937, Blaðsíða 2

2
N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
»»»»»iw>ii«itt»»»»iiiww>iw>iii>i>»»»i>i>i>ii«>>i>'

M E L E E S A
Afar spennandi og æfintýra-
rík ástarsaga eftir James Oliver
Curwood.
Sagan gerist í frumskógum
Norður-Ameríku óg er, ásamt
því að vera mjög hugnæm ásta-
saga, jafnframt atburðarík og
merkileg ferðasaga.
Meleesa fæst í næstu bóka-
verzlun og á afgreiðslu Nýja
Dagblaðsins.
o Tíi Keflavíkur, Gards
O
\\ og Sandgerðis daglega ;;
$ tvisvar á dag. o
| Steíndór, símí 1580« ||
|ttMM.................. II
Gula bandið
er bezta og ódýrasta *mjörlíkið.
í hoildBölu hjá
Samband ísl. samvinnufélaga
Slml 1080
........-......................
VERÐ VIÐTÆKJA ER LÆGRA HÉR A
LANDI, EN I OÐRUM LÖNDUM ALF-
UNNAR.
Viötækjaverzlunin veitlr kaupendum viötækja meiri
tryggingu um hagkvæm viðskipti en nokkur önnur
verzlun mundi gera, þegar bilanir koma fram í tækj-
unum eöa óhöpp bera að höndum.
Ágóða Viötækjaverzlunarinnar er iögum samkvæmt
eingöngu varið til reksturs útvarpsins, almennrar út-
breiöslu þess og til hagsbóta útvarpsnotendum.
Takmarkið er: Viðtæki inn á hvert helmili.
Víðtækjaverzlun ríkísíns
Lækjargötu 10 B. Sími 3823.
Samkvæmt fræðslulögunum eru öll börn, fædd 1924—
1930, að báðum árum meðtöldum, skólaskyld á árinu, sem
er að byrja. Aðstandendur barna á þessum aldri, búsettir
í umdæmi Reykjavíkur, sem ekki hafa þegar sent börn
sín í skóla, eru alvarlega áminntir um að gera það tafar-
laust.
Þeir, sem óska að fá að hafa skólaskyld börn í tíma-
kennslu eða heimakennslu, þurfa að senda skriflega um-
sókn til hlutaðeigandi skólanefndar, þar sem gerð er grein
fyrir ástæðum.
Valdi sjúkleiki fjarvistum frá skóla, ber að senda skýrslu
ásamt læknisvottorði til skólastjóra.
ATH. Stamandi börn og málhölt munu fá kennslu við
sitt hæfi á vegum skólanna.
SKÓLASTJÓRARNIR.
M U N I Ð
að tilkynna BÚSTAÐASKIPTI um leið
og pér greiðið I Ð G J Ö L D yðar til
SJÚKRASAMLAGS REYKJAVÍKUR.
Frásögn V. Tanners, Sorseta Alpjóðasambands samvinnumanna
Á þingi Alþjóðasambands samvinnumanna
í París í haust, flutti V. Tanner, forseti sam-
bandsins, mjög ítarlega rœðu um aðbúnað
samvinnufélaga í einrœðisríkjunum. Fer hér
á eftir þýðing á einum kaflanum í rœðu hans,
en í nœsta blaði birtist sá kafli rœðunnar, sem
fjallaði um Rússland.
ITALIA
Ítalía er elzt kapitalistisku
einræðisríkjanna í Evrópu. Hin
fasistiska bylting var gerð þar
árið 1922. Ýmsir atburðir og ó-
reiða í landinu sjálfu veldur
því, að fasistaflokkurinn náði
völdunum í sínar hendur, en í
honum bar mest á fjandmönn-
um verklýðshreyfingarinnar úr
millistéttunum, sérstaklega í
Norður-Ítalíu, verksmiðjueig-
eigendum og hermönnum, er
barizt höfðu. í heimsstyrjöld-
inni.
Fasistarnir snérust brátt önd-
verðir samvinnuhreyfingunni,
þar eð hún var vinsamleg verk-
lýðsfélögunum. Á árunum 1921
—1924 brenndu þeir, rændu og
eyðilögðu mikinn fjölda kaup-
félagsbúða, myrtu forvígis-
menn margra félaganna og
brutu önnur félög undir sig með
ofbeldi. í nóvember 1925 var
hinum sjálfstæðu samtökum
samvinnufélaganna greitt
banahöggið. Nálægt tveimur ár-
um síðar gengu í gildi lög, þar
sem kveðið var á um aðstöðu
f yrirtækj a samvinnuf élaganna
og þeim breytt í fasistiska
starfsemi.
í þessu augnamiði voru skip-
aðir sérstakir menn til að end-
urskipuleggj a hreyfinguna og
hafa umsjón með allri starf-
rækslu hennar. Forystumenn
landssambandsins máttu þeir
einir verða, sem starfandi voru
í fasistaflokknum eða honum
nátengdir.
Á síðustu árum má að vissu
leyti telja, að samvinnufélögun-
um í Ítalíu sé skapaður nýr
möguleiki til viðreisnar. Þau
hafa óskert leyfi til að taka inn
nýja meðlimi og verðákvörðun-
I in nær aðeins til heildverzlana.
I Þau hafa því nokkra aðstöðu
til þess að byrja að vinna sig
upp á ný. Þeim er heldur ekki
bannað að hefja iðnrekstur, en
verða raunar á því sviði að
beygja sig fyrir íhlutun og af-
skiptum hins fasistiska eftirlits.
En samvinnuhreyfingin er því
engu að síður bundin þeim tak-
mörkunum, sem ríkjandi þjóð-
skipulag setur, og vanmegnug
að skapa meira réttlæti í þjóð-
félaginu.
ÞÝZKALAND
Ósigurinn, sem Þjóðverjar
biðu í viðureigninni við Banda-
menn og þau þungbæru ár, sem
þá fóru í hönd, sköpuðu ofstæk-
isfulla þjóðernishreyfingu, er
sérstaklega greip um sig meðal
millistéttanna og jafnvel verka-
lýðsins líka. Nazisminn ávann
sér æ fleiri fylgismenn og loks
tók Hitler við völdum árið 1933.
Iðnaður, landbúnaður, verzl-
un og aörar atvinnugreinar voru
bundnar nánari tengslum og
menn skipaðir til umsjónar, á-
byrgir gagnvart stjórn landsins.
Meðal stuðningsmanna Hitl-
ers var mjög margt verzlunar-
manna, enda hafa vígorð þeirra
um að samvinnuhreyfingin væri
marxismi, borið ávöxt. — Marg-
ir forvígismenn samvinnu-
hreyfingarinnar voru settir í
fangabúðir og illa leiknir, rúð-
ur voru brotnar í húsakynnum
kaupfélaganna, varningurinn
eyðilagður og forstöðumenn
sumra fyrirtækjanna reknir
burtu. Að síöustu neyddist rík-
isstjórnin til þess að banna á-
framhaldandi árásir.
Nazistarnir sviptu samvinnu-
félögin óðara sjálfstæði sínu og
æðsta umboð þeirra var fengið í
hendur nazista.
Upphaflega höfðu þeir hugs-
að sér að leysa félögin upp og
leigja kaupmönnum búðirnar.
En þeir urðu þess bráðlega var-
ir, að samvinnuhreyfingin átti
of mikil ítök til þess að slíkt
væri unnt.
Næsta ráðagerð var að sam-
eina ýms verzlunarsambönd.
Landssamband samvinnufélag-
anna fékk góðlátleg fyrirmæli
um að mynda „ríkissamband“
ásamt smásalafélögunum í
Köln og Hamborg. Forysta þessa
nýja sambands var að sjálf-
sögðu fengin nazista í hendur..
Árið 1935 voru gefin út lög,
sem mjög hafa torveldað starf-
semi samvinnufélaganna og
lagt um 80 þeirra, þar af sum
hin umfangsmestu, í rústir.
Umsetningin hefir minnkað um
helming og um 60% af eignum
þeirra hefir farið forgörðum.
Kaupfélögin í Þýzkalandi voru
áður undanþegin skattgreiðsl-
um, en með nýjum lögum, er
sett voru 1934, voru þau beitt
mesta harðræði og ranglæti i
þessu efni.
AUSTURRÍKI
í Austurríki má sjá þriðja
dæmið um afstöðu almennings-
samtakanna í fasistisku einræð-
isriki. Þar var einræði komið á
einu ári síðar heldur en í
Þýkalandi. Dollfuss hrifsaði til
sín stjórnartaumana eftir þá
sorglegu atburði, sem áttu sér
stað í febrúar 1934.
Einræðisstjórnin í Austurríki
var að vísu hlynnt samvinnu-
félögum landbúnaðarins, en
önnur félög áttu við heldur örð
ug kjör að búa, þótt kosti þeirra
Framh. á 4. síðu.