Nýja dagblaðið - 24.10.1937, Blaðsíða 1

AÐAL
ÁSTASAGA
árslns er
MELEESA
rwjiA
ID/V5MBII/MÐIHÐ
5. ár. Reykjavík, sunnudaginn 24. október 1737. 247. blað
ANNÁLL
297. dagur ársins:
Sólarupprás kl. 7.40. Sólarlag kl. 4.35.
Árdegisháflæður í Reykjavík kl. 8.30.
Ljósatími bifreiða
er frá kl. 5.15 að kvöldi, til kl. 5.10 að
morgni.
Næturlæknir
er í nótt Jón Norland, Bankastræti
11, sími 4348, en næstu nótt Ólafur
Helgason, Bárugötu 22, sími 2128. —
Sunnudagslæknir er Alfred Gíslason,
Ljósvallagöu 10, sími 3894. — Nætur-
vörður er þessa viku í Ingólfs Apóteki
og Laugavegs Apóteki.
Útvarpið í dag.
9.45 Morguntónleikar: Lög um eldinn
(plötur). 10.40 Veðurfregnir. 12.00 Há-
degisútvarp. 13.00 Enskukennsla, 3. fl.
13.25 íslenzkukennsla, 3. fl. 14.00 Guðs-
þjónusta í útvarpssal (Ræða: séra
Helgi Konráðsson). 15.30 Miðdegistón-
leikar frá Hótel Borg (stj. B. Monshin).
17.40 Útvarp til útlanda (24.52 m.).
18.30 Barnatími. 19.10 Veðurfregnir.
19.20 Erindi Búnaðarfélgasins: Vetur
og sumar (Páll Zophóníasson ráðu-
nautur). 19.40 Auglýsingar. 19.50 Frétt-
ir. 20.15 Erindi: Forvitni mannsandans
(Guðmundur Friðjónsson skáld). 20.40
Hlj ómplötur: N orðurlandasöngvarar.
21.00 Upplestur: Saga (Kristmann
Guðmundsson rithöf.). 21.25 Hljóm-
plötur: Rósamundulög eftir Schubert.
21.45 Danslög. 24.00 Dagskrárlok.
Útvarpið á morgun.
8.30 Enskukennsla. 10.00 Veðurfregn-
ir. 12.00 Hádegisútvarp. 15.00 Veöur-
fregnir. 18.45 íslenzkukennsla. 19.10
Veðurfregnir. 19.20 Þingfréttir. 19.40
Auglýsingar. 19.50 Fréttir. 20.15 Erindi.
Landmælingar úr lofti (Steinþór Sig-
urðsson magister). 20.40 Einsöngur
(Hermann Guðmundsson). 21.00 Um
daginn og veginn. 21.15 Útvarpshljóm-
sveitin leikur alþýðulög. 21.40 Hljóm-
plötur: Lög eftir Stradella og um Stra-
della. 22.00 Dagskrárlok.
Félagið Orri
hefur vetrarstarfsemi sína í dag.
Verður fundur haldinn að Hótel Borg,
herbergi nr. 110 og hefst hann kl. 1.30.
Félagar eru beðnir að mæta á réttum
tíma.
Hjónabönd.
í gær voru gefin saman í hjónaband
af séra Bjarna Jónssyni ungfrú Svein-
björg Jónsdóttir og Helgi Ámason til
heimilis á Grundarstíg 11, og ungfrú
Þórunn Sveinsdóttir og Þorsteinn
Sveinsson stud. jur. Þá gaf séra Frið-
rik Hallgrímsson saman í hjónaband
ungfrú Helgu Hannesdóttur, Karlagötu
12 og Ólaf Ólafsson frá Vestmannaeyj-
um. Ennfremur ungfrú Soffíu S. Lár-
usdóttur og Rögnvald Þórðarson bílstj.
Heimili þeirra verður á Eiríksgötu 15.
KÍNVERJAR
HERÐA VÖRNINA
í NORÐUR-KÍNA
Sókn Japana
hnekkt á
þrem stöðum.
LONDON:
Frá þremur vígstöðvum í Norður-
Kína berast fréttir um að Kínverjum
hafi tekizt að hnekkja framsókn jap-
anska hersins.
Kínverska stjórnin skýrir frá því, að
flugvélar hemiar hafi gert árás á tvær
herflutningalestir Japana, sem voru á
leiðinni frá Peiping til vígstöðvanna
norðan við Cheng-te og hafi eyðilagt
báðar lestirnar. Ennfremur hafi kín-
verska hernum tekizt að rjúfa járn-
brautarsamgöngur Japana á sjö stöð-
um.
Austar í landinu hafa Kínverjar rif-
ið niður flóðgarða og hleypt vatni yfir
allstór svæði, til þess að stemma stigu
fyrir framsókn hersins, sem sækir suður
á bóginn frá Tientsin til Pukow.
Loks halda Kínverjar því fram, að
hersveitum þeirra í Shansi hafi tekizt
að hrekja Japani aftur úr herstöðvum
þeim, sem þeir höfðu tekið í fjallahér-
uðunum þar. — FÚ.
Heimssýningin
í New-York
Nefndarálit um pátt-
töku íslendinga
Samkvæmt tilmælum ríkisstjórnar-
innar, tilnefndu Fiskimálanefnd, S. í.
S. og Verzlunarráö íslands þá Júlíus
Guðmundsson, Jón Árnason og Garðar
Gíslason í nefnd, sem skyldi, undir
forustu Stefáns Þorvarðssonar fulltrúa,
gera undirbúningsathuganir viðvíkj-
andi þátttöku af íslands hálfu í heims-
sýningu í New York árið 1939. Hefir
nefndin nú skilað áliti sínu og athug-
unum til ríkisstjórnarinnar og gert það
að tillögu sinni, að ísland taki þátt í
sýningunni.
Sýningu þessari verður þannig hátt-
að, að sýningarnefndin sjálf lætur
byggja skála mikla, þar sem þjóðunum
gefst þess kostur, að fá til umráða 1000
fermetra stórt sýningarsvæði hverri án
endurgjalds, en þær þjóðir, sem þar
finnst of þröngt um sig, fá lóð til þess
að byggja sína eigin skála á. Einsætt
viröist, að 1000 fermetra sýningarsvæði
mundi nægja íslandi.
Nefndin reyndi að gera sér greín fyr-
ir því, hver kostnaður mundi leiða af
þátttöku íslands í sýningunni, og telur,
að hann muni aldrei verða minni en
250 þús. kr. Kemur þar bæði til greina
starfsmannahald, skreyting svæðisins,
samningagerðir og flutningskostnaður
og fleira. Á móti þessu myndi að vísu
koma nokkrar tekjur, en þær eru harla
óvissar.
Ef til þess kæmi, að ísland tæki þátt
í sýningunni, virðist nefndinni eðlilegt,
að ríkið bæri ekki eitt allan kostnað,
sem af því myndi leiða, heldur að ýms
fyrirtæki bæru hann að nokkru, sér-
staklega þar sem hagnaður sá, sem
nást mundi eftir á, gengi ekki beint til
ríkisins, heldur dreifðist á ýmsar hend-
ur.
Þóí í hlulleys-
isnefndínni
Fulltrúar elnræð-
Isríkjanna stofna
til nýs ágreinings.
LONDON:
Á fundi hlutleysisnefndarinnar á
föstudaginn náðist ekki samkomulag
um það, hversu marga sjálfboðaliða
skyldi vera búið að flytja í burtu áður
en aðiljum yrðu veitt hernaðarréttindi.
Fulltrúar ítala og Þjóðverja vildu ekki
lofa því fyrirfram, að sætta sig við þá
tölu, sem nefndin kynni að ákveða, en
fulltrúi Rússa vildi að hernaðarréttindi
yrðu ekki veitt, fyrr en búið væri að
flytja alla sjálfboðaliðana burtu.
Fundum hefir nú verið frestað til
þriðjudags. Vilja Bretar koma því til
leiðar, að allir aðilar sætti sig við það,
að hlutlaus nefnd fái vald til að ákveða
hversu margir skuli fluttir burtu áður
en hernaðarréttindi séu veitt.
í ræðu, sem Negrin hélt í Madrid á
föstudagskvöldið, sagði hann, að það
væri augljóst, að Þjóðverjar og ítalir
ætluðu enn að halda áfram að tefja
störf hlutleysisnefndarinnar. — FÚ.
við ainræðurnar um tekju-
hallaírumvörp íhaldsíns
Kommúnistar óttast að íhaldíð muni „yiir-
bjóða“ þá í ábyrgðarlausum „tillögum“!
Fimmtán flóita-
mannaskíp kom-
ast frá Gíjon
á síðnstn stundu
Frá umræðum í neðri deild í gær
Vapnfærlr Spán-
í neðri deild risu í gær tals-
verðar umræður út af frv. því,
sem íhaldsmenn flytja um styrk
til niðursuðuverksmiðja. Sam-
kvæmt frv. skal ríkið greiða y4
stofnkostnaðar við slík fyrirtæki
ef félög útgerðarmanna, sjó-
manna eða bænda eiga í hlut.
Samkv. frv. getur ríkið ekki veitt
slíka hjálp til fyrirtækja og ein-
staklinga, og virðist það benda
til að íhaldsmenn séu orðnir
meira fylgjandi félagshyggju en
þeir hafa áður verið.
Ólafur Thors hóf umræðurnar
og talaði um nauðsyn þess að
auka og styrkja framleiðsluna.
Stjórnin hefði fylgt þeirri reglu
undanfarið, sagði hann, að verja
styrktarfé ríkisins til óarðbærra
atvinnubóta, en ekki til hjálpar
atvinnuvegunum. Þvert á móti
hefði sjávarútveginum verið í-
þyngt með auknum sköttum og
tollum.
Héðinn Valdemarsson hvatti
til varfærni í þessum málum. —
Sjálfstæðismenn væru hér að
reyna að afla sér kjörfylgis með
máli, sem þeir bæru ekkert skyn
á. Áður en ráðist væri í dýrar
framkvæmdir í þessum efnum,
þyrfti a. m. k. að rannsaka fyrst,
hvaða vörur ætti helzt að sjóða
niður, hvort markaður væri fyrir
hendi og hvort hægt væri að selja
vöruna til markaðslandanna
vegna tollmúra. í greinargerð
frv. eða framsöguræðunni hefði
ekki neitt komið fram, sem sýndi
að flutningsm. vissu eitthvað að
gagni um þetta. Fiskimálanefnd
hefði haft rannsóknir með hönd
um um þessi atriði og hjálpað til
að koma upp rækjuniðursuðu-
verksmiðju á ísafirði. Að þvi
leyti væru íhaldsmenn ekki að
uppgötva hér neina nýung, en
það væri öruggast að rannsaka
þessi mál vel, áður en ráðist væri
í dýrar framkvæmdir.
Eysteinn Jónsson sagði að það
væri fullkomlega rangt hjá Ó.
Th., að sjávarútveginum hefði
verið íþyngt á undanförnum ár-
um með auknum álögum. Þó
ýmsar tolla- og skattahækkanir
hefðu verið gerðar í tíð núv.
stjórnar, hefði jafnan verið leit-
ast við að láta þær ekki ná til at-
vinnuveganna. Þvert á móti
hefðu álögur á þeim verið lækk-
aðar, eins og t. d. útflutnings-
gjald á síld. Álögur á atvinnu-
vegum myndu nú sízt hærri en í
stjórnartíð íhaldsins, enda vissi
Ó. Th. vel, að vandræði sjávarút-
vegsins stöfuðu af allt öðrum á-
stæðum.
Það væri fullkomlega rangt
hjá Ó. Th„ að ríkisstjórnin hefði
fylgt þeirri stefnu að verja fé til
atvinnubóta en ekki til styrktar
atvinnuvegunum. Ríkið hefði al-
drei varið jafn miklu fé í beina
styrki til atvinnuveganna, eins
og í tíð núv. stjórnar. Mætti þar
m. a. nefna þá stóru upphæð, er
Fiskimálanefnd hefir fengið til
starfrækslu sinnar, og öll hefir
runnið til sjávarútvegsins.
Annars væri fróðlegt, sagði
fjármálaráðherra, að fá það
upplýst, við þessar umræður,
hver væri hin raunverulega fjár-
málastefna íhaldsins. Þingmenn
þess væru nú búnir að bera fram
tillögur um niðurfelling tekna og
aukin útgjöld, sem myndu alltaf
leiða af sér aukinn halla á ríkis-
rekstrinum um 3V2 millj. kr., ef
samþykktar yrðu. Hins vegar
hefðu þeir engar tillögur borið
fram um nýjar tekjur eða sparn-
að til að vega á móti þessu. Hvað
meina þeir með slíkum tillögum
og hvernig ætla þeir að samræma
þetta við sparnaðarhjal sitt?
Einar Olgeirsson sagði að það
væri bersýnilegt að íhaldið væri
orðið ábyrgðarlaust, því það væri
stöðugt að bera fram útgjalda-
tillögur, án þess að benda á
nokkrar tekjur til að mæta þeim.
Slíkt hefði það ekki gert í tíð
Jóns Þorlákssonar. Þetta væri
hreint og beint lýðskrum. Mátti
heyra á Einari, að hann óttaðist
að íhaldið myndi bráðlega ganga
svo langt að óvíst væri hvort
honum heppnaðist að yfirbjóða
það!
Ólafur Thors talaði aftur og
sagði að það væri hægt að gera
það allt í einu, svipta ríkið
tekjustofnum, auka útgjöldin og
hafa ríkisreksturinn tekjuhalla-
lausan. Það væri meira að segja
hægt án þess að koma fram með
frumvörp um nýja tekjuöflun og
sparnað!
Ráðið til þess væri ekkert ann-
að en að efla einkaframtakið.
Þá myndi viðskiptaveltan vaxa
svo mikið, að rikið fengi nógar
tekjur af núv. tekjustofnum sín-
um. Þetta myndi líka verða
svona, ef frumvörp Sjálfstæðis-
manna, sem fjármálaráðherr-
ann hefði talið upp, yrðu sám-
þykkt.
Eysteinn Jónsson: Ólafur
Thors sagði að umrædd frum-
vörp Sjálfstæðismanna myndu
auka viðskiptaveltuna svo mikið
og þá jafnframt tekjur ríkisins,
að ekki þyrfti að bæta við núv.
tekjustofna, enda þótt tekjur
yrðu minnkaðar og útgjöld auk-
in um 3y2 millj. 'kr frá því sem
nú er. Tökum nokkur af þessum
frv. og athugum við hvað mikil
rök þessi ummæli hafa að styðj-
ast:
Sjálfstæðismenn leggja til að
bæjar- og sveitarsjóðir fái 2.150
þús. kr. af núv. tekjum ríkisins.
Þessar álögur yrðu því á engan
verjar í Frakk-
laiitli sendir til
Spánar.
LONDON:
í tilkynningu uppreistarmanna í gær
segjast þeir hafa tekið 6000 fanga á
svæðinu milli Oviedo og Gijon, bæði
hermenn og óvígbúna, og mjög mikið
af hergögnum. Þá segja þeir, að her-
sveitir þeira séu nú á leiðinni til suður-
hluta Astúrfuhéraðs sem stjórnarsinnar
hafa enn á valdi sínu.
Fyrrverandi foringi Astúríuhers
stjórnarinnar kom í gær tli Frakklands,
ásamt 600 manna liði. Voru þeir af-
vopnaðir og verða síðan sendir til baka
til þess hluta Spánar sem er í höndum
spönsku stjórnarinnar.
Það er sagt, að 15 skip hafi komizt
frá Gijon með flóttamenn á síðustu
stundu.
Innanríkisráðherra Frakklands hefir
mælt svo fyrir, að allir Spánverjar, á
aldrinum 18—45 ára, sem dvelja nú í
Frakklandi fari þaðan til Spánar inn-
an 48 klukkustunda, en lengri frestur
verður þó gefinn ef nauðsyn ber til FÚ.
hátt afnumdar eða skertar,
heldur aðeins fluttar til. Hvern-
ig ætlar Ólafur Thors að sanna
að sú millifærsla hafi í för með
sér aukið framtak einstakling-
anna, aukna viðskiptaveltu og
auknar tekjur fyrir ríkissjóð?
Sjálfstæðismenn leggja til, að
auka kostnaðinn við landhelgis-
gæzluna á annað hundrað þús.
kr. árlega, án þess að nokkur
trygging sé fyrir því að gæzlan
verði betri, aðeins notuð dýrari
skip. Hvernig verður það rök-
stutt, að það myndi hafa í för
með sér svo aukna viðskipta-
veltu, að tekjur ríkisins ykust
eitthvað að ráði við það?
Sjálfstæðismenn leggja til, að
auka styrk til bygginga sveita-
bæja um 100 þús. kr. Þetta er
gott og nauðsynlegt mál, en það
mun þó tæpast hægt að sanna
með nokkrum rökum, að slikt
myndi auka viðskiptaveltuna svo
verulega að það hefði áhrif á
tekjur rikissjóðs.
Þannig mætti lengi telja. Af
öllum þessum frv. Sjálfstæðis-
manna, eru það raunverulega
ekki nema tvö, um niðursuðu-
verksmiðjurnar og hraðfrysti-
húsin, sem miða að því að
styrkja framleiðsluna. En þó
einhvers árangurs mætti vænta
af slíkum framkvæmdum síðar
meir, er það víst, að þær muni
ekki svara neinum tekjum til
ríkissjóðs á næstu árum.
Það er því bláber blekking, að
þessi frv. miði á nokkurn hátt að
því að auka viðskiptaveltuna og
afli ríkissjóði aukinna tekna á
þann hátt. Þær röksemdir Ó. Th.
sýna aðeins, að hann veit ekki
Framh. á 3. síðu.