Nýja dagblaðið - 23.03.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritstjómarskrifstofumar:
Lindarg. 1 D. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu 1D. Sími 2323.
Eftir kl. 5: Sími 3948.
Áskriftarverð kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Símar 3948 og 3720.
Stjómmálaástandíð
Eins og frá er skýrt á öðrum
staö hér í blaðinu í dag, gaf
forsætisráðherra á Alþingi í
gær yfirlýsingu um aðstöðu
ríkisstjórnarinnar eftir afsögn
Haralds Guðmundssonar fyrv.
atvinnumálaráðherra. Hann
kvaðst hafa talið sér skylt að
fara með völdin fyrst um sinn
meðan stæði á lausn kaupdeil-
unnar og taka þannig á sig á-
byrgðina á framkvæmd þeirra
laga, er hann hefði beitt sér
fyrir á Alþingi. En þar sem nú
væru horfur á að deilan myndi
leysast, myndi hann þegar
hefja eftirgrenslanir um, hver
væri nú afstaðan til ríkis-
stjórnarinnar á Alþingi og síð-
an tilkynna niðurstöður þeirra
eftirgrenslana.
Þess mun þá mega vænta inn-
an fárra daga, að um það ráð-
ist, hversu nú skipast um
stjórn landsins.
Og þar sem deilan nú er
leyst, markast afstaða þing-
flokkanna í þeim efnum vafa-
laust af viðhorfi þeirra til ann-
ara málefna, er fyrir liggja og
úrlausnar biða.
Skípín á veiðar
Þeirri lausn, sem nú hefir
orðið á hinni geigvænlegu tog-
aradeilu, mun vera almennt
fagnað ekki aðeins af þeim,
sem eiga lífsframfæri sitt und-
ir starfsemi togaraflotans,
heldur og af almenningi um
land allt. Hin yfirvofandi stöðv-
un togaranna lá eins og farg á
þúsundum heimila. Ef svo hefði
áfram haldið, sem hætta var á,
þýddi það margra milljóna
tap í erlendum gjaldeyri fyrir
landið. Og það afhroð, sem
saltfisksverzlunin kynni að
hafa beðið, ef ekki hefði verið
hægt að fullnægja eftirspurn-
inni og keppinautar vorir
komizt inn á markaði vora er-
lendis, verður ekki með tölum
talið.
Siðan úrskurður gerðar-
dómsins féll á mánudags-
morgun, hafa togararnir sem
óðast verið að búa sig á veiðar
og nokkrir eru þegar komnir
út á miðin eða á leiðinni þang-
að. Eftir svo sem vikutíma má
gera ráð fyrir, að starfsemi
vertíðarinnar verði í fullum
gangi, bæði á sjó og landi. Sú
starfsemi mun veita mörgum
starffúsum höndum verkefni
og mörgum svöngum munnum
brauð. Og baráttuhiti ágrein-
ingsmálanna mun þá hverfa
fyrir dagsins önn, og viður-
kenningunni á því, að hér hafi
málum giftusamlega verið tii
lykta ráðið.
Pramsóknarflokkurinn hefir
í þessu máli, undir forystu
Hermanns Jónassonar forsæt-
isráðherra, gert stórt og farsælt
átak á úrslitastund. Framsókn-
arflokkurinn er stærsti þing-
flokkurinn, og á honum hvílir
því ríkust skyldan til að taka
á sig ábyrgðina þegar mestur
vandi kallar að. Nú, sem áður
hefir hann fylgt hinni affara-
sælu reglu, aö fylgja hiklaust
góðu máli. Og það er sú eina
pólitíska lífsregla, sem gildi
hefir til frambúðar, hvar sem
er og á öllum tímum.
ísfiskverdið
og útgerðin
Jónas Jónsson bar fram til-
lögu um það á síðasta bæjar-
stjórnarfundi, að bærinn lækk-
aði verð á vatni og á rafmagni
að næturlagi til framleiðslu á
ís handa togurum og dragnóta-
bátum.
Smálest af muldum ís, fram-
leiddum með vélum, kostar sem
hér segir:
í Englandi kr. 12.10—13.20
í Esbjerg kr. 15.00
Hjá Sænska frystihúsinu:
Til dragnótabáta kr. 25.00
Til togara á 1. ferð — 25.00
Til togara í síðari f. — 15.00
Úr því unnt er með vélum að
framleiða ís í Englandi fyrir
ofangreint verð, ætti að vera
hægt að gera það fyrir svipað
verð hér heima, ef vatn og raf-
magn væri látið í té með sann-
gjörnu verði. Einkum virðist
ísverðið vera tilfinnanlegt fyrir
dragnótabátana. Þeir munu,
með þessu verðlagi eyða álíka
miklu í ís eins og steinolíu, að
því er fróðustu menn telja, eða
frá 1200—1700 krónum, á veiði-
tímabilinu ár hvert.
Togarar nota 60 smálestir í
veiðiför, og fara að jafnaði ekki
færri en fjórar ferðir með is-
varinn fisk á erlendan markað.
Ársnotkun hinna 37 togara er
því ekki undir 8880 smálestir.
Fyrir ís í fyrstu veiðiför greiða
togararnir nú 1500 kr„ en síðan
900 kr. með því verðlagi sem hér
er. En enska verðið er að meðal-
tali um 780 krónur.
Ætti það að vera innan hand-
ar fyrir Reykjavíkurbæ, að leyfa
notkun á umfram vatni og um-
fram rafmagni, til þess að létta
svo sem verða má undir með
hinum aðþrengda undirstöðu-
atvinnuvegi bæjarins, og sann-
gjarnt, að dragnótaveiðarnar
nytu þá jafnframt góðs af.
Bæjarráð hefir þessa umbóta-
tillögu J. J. til meðferðar. Verð-
ur því fylgt með athygli, hver
afstaða þess verður til þessa
máls.
PRENTMYNDASTOFAN
LEIFTUR
Halnarsfræfi 17, (uppi),
býr iil 1. ílokks prenfmyndir.
Sími 3334
mðeins Loftur.
Lýsing á „nýju síldarþrónni“
Eitír Jón Gunnarsson framkvæmdarstjóra
Eg gat þess í grein minni í
Nýja dagblaðinu þ. 22. f. m„
að fj árhagur Síldarverksmiðj a
ríkisins á árinu 1937 yrði ekki
skýrður til fulls, nema með ná-
kvæmri lýsingu á nýju þrónni.
Þróin rúmar á efri og neðri
hæð til samans tæp 22 þús. mál
síldar, en með forþrónni tæp
23500 mál. Þró af þessari, eða
svipaðri gerð, hefir aldrei
verið byggð fyr, hvorki hér á
landi eða annarsstaðar og sýna
meðfylgjandi myndir af þver-
skurðum af þrónni greinilega
fyrirkomulag hennar.
Síldin er tekin við þann enda
þróarinnar, sem veit að bryggj-
unum ca. 10 m. upp yfir bryggj-
urnar, á flutningaband, sem
liggur lárétt eftir þrónni endi-
langri í hæð eins og sýnt er á
mynd 1, sem sýnir hvernig síld-
síldin kremst mikið við hið háa
fall, bæði þegar hún er látin 1
hana og tekin úr henni aftur.
Öðru máli er að gegna um
neðri hæð þróarinnar, í hana
er ekki hægrt að salta síldina
og er hún þá um leið ónýt til
síldargeymslu. Enda er um
helmingur af þeirri síld, sem
látin var í neðri hæð þróarinn-
ar s. 1. sumar þar ennþá. En
sú síld, sem unnin var úr neðri
hæð þróarinnar síðastliðið
haust var stórskemmd og
fékkst úr henni bæði lítil og
léleg vara.
Síldin, sem látin er í neðri
helming þróarinnar, fellur af
sama flutningabandinu og síld-
in, sem látin er í efri hæðina.
Þetta flutningaband er upp
undir mæni byggingarinnar og
fellur síldin í einu falli um þar
/Vync/ -y'
in fellur af flutningabandinu
og niður í efri hæð þróarinn-
ar. Af flutningabandinu er
síldin látin falla í þau þróar-
hólf, sem henni eru ætluð. Frá
flutningabandinu niður í botn
efri hæðar þróarinnar er ca.
8,5 m., verður því síldin að
falla beint niður 8,5 m. fyrst
þegar farið er að fylla í hólfin
á efri hæðinni. Við slíkt fall
stórskemmist síldin, hún kremst
og verður að hálfgerðri kássu.
En skilyrði fyrir, að það sé hægt
að geyma síld vel, er að hún sé
ókramin og sem heillegust,
þegar hún er söltuð. Þar að
auki er síld, sem er mikið
marin og illa með farin, verri
til vinnslu þó hún sé ný, held-
ur en ný síld, heil og óskemmd.
En hinni slæmu meðferð á síld-
inni í efri hæðinni, er þó ekki
með öllu lýst ennþá, því þegar
fara á að bræða síldina, þá þarf
hún að falla á ný frá 4—8 m.
niður úr hólfunum á efri hæð-
‘inni og niður á flutningaband,
sem liggur inn í verksmiðjuna
og sem er í botni neðri hæðar
þróarinnar.
En það er kostur við efri
hæð þróarinnar, að það er hægt
að salta í hana síld eins og
venjulega þró, en mjög léleg til
geymslu á síld hlýtur hún allt-
af að verða, vegna þess hvað
til gerðar trektir, eins og mynd
2 sýnir, niður í neðri hæð þró-
arinnar og er það ca. 12,5 m.
fall og geta menn hugsaö sér
hvemig síldin er útleikin þegar
hún er komin þangað niður.
En það sem verra er, er það
að ómögulegt er að salta í neðri
hæð þróarinnar, nema niður
um trektargötin á loftinu yfir
efri hæð þróarinnar, og verður
þá að moka saltinu í síldina um
leið og hún svífur í loftinu nið-
ur í trektirnar. En þegar salt-
ið og síldin nema staðar, f
•/Yy« d
hólfum neðri þróarinnar, þá
rennur síldin út í hólfið í all-
ar áttir og fyllir það, en saltið
safnast í klump undir trekt-
inni.
Nú getur verið að einhverjum
detti í hug, að það sé hægt að
frysta eða kæla síld í þessari
þró. Við það er að athuga, að
ekki má frysta síld, ef ekki á að
stórskemma þær afurðir, sem
úr henni fást. En aftur á móti
er útlit fyrir, að góð vara fáist
úr kældri síld, en til að kæla
síldina þarf að setja snjó og
salt í hana um leið og hún er
látin í þróna, en það er ekki
hægt að gera í neðri þrónni af
sömu ástæðum og ekki er hægt
að salta síld í hana, því snjór-
inn og saltið aðskiljast frá síld-
inni eftiT hið háa fall í gegn
um loftið og það er ófram-
kvæmanlegt að koma i veg
fyrir að svo verði. Þar að auki
er það órannsakað mál, hvort
það borgar sig fjárhagslega að
kæla síld, þó þróin væri þannig
byggð, að það væri hægt. En
hin nýja þró á Siglufirði er
þannig byggð, að aðeins er
hægt að kæla síld í forþrónni
ca. 1500 mál. Og það var þar,
sem gerð var tilraun til að kæla
síld s. 1. sumar.
Það er því ekki annað sjáan-
legt, en að neðri hæð þróarinn-
ar sé ónothæf til alls, en að
efri hæðina megi nota til síld-
argeymslu, en að góð vara úr
síld, sem þar er geymd, geti
| ekki fengizt, vegna þess að sú
I leikfimi, stórskemmir síldina,
sem hún er látin gera, bæði
þegar hún er látin í þróna og
tekin úr henni aftur.
Inni í saltgeymslu á venju-
legri þró er vanalega hægt að
aka bil, en í nýju þrónni er
saltgeymslan ca. 8 m. ofar
jörðu, og verður því að lyfta
saltinu af bílunum upp í þessa
hæð með einhverjum áhöldum,
sem ennþá hafa ekki verið sett
í nýju þróna.
Fyrir þá menn, sem eiga að
vinna í þrónni, þegar hún er
full af rotnaðri síld, er loftið
nærri óþolandi og höfðu þeir
það þannig s. 1. haust, sem
unnu í þrónni, að þeir stóðu
vaktir fyrir utan þróna og
(Frh á 4. siSu.)