Nýja dagblaðið - 26.04.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
Viðbúnadur enskn stjórnarinnar
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Ötgefandi: Blaðaútgáfan h.f
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritstjórnarskrifstofurnar:
Lindarg. 1 D. Simar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu iD. Simi 2323.
Eftir kl. 5: Síml 3948.
Askriftarverð kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Simar 3948 og 3720.
- .-O———>—o—o— --------------
»Með leíðslu-
tðfrasöngw
FramsóknarflokkuTinn situr í
miðju Alþingi og miðju þjóðlifi
líkt og formaður sá, sem Heine
kveður um á Rínarfljótinu. Leið
skipsins var eftir miðju fljótinu.
En Lorelei-hamarinn var öðrum
megin við ána. Þaðan kom ljúf-
ur söngur, leiðslu og töfrum
blandinn, og formaðurinn gáði
ekki að því að fylgja dýpinu á
miðri ánni. Og svo braut hann
skip sitt á hinni óbilgjömu
Lorelei-klöpp.
Framsóknarflokkurinn fer
eftir ennþá hættulegri siglinga-
leið heldur en Rínarfljótinu.
Frá mismunandi og mjög „óbil-
gjörnum“ skerjum hljóma og
hafa hljómað til hans undur-
blíðir söngvar. Jón Þorláksson
sló hörpuna og sagðist vilja fá
„betri hluta“ Framsóknar-
flokksins sem varalið; þegar
Mbl.-menn hefðu ekki nægan
liðskost. Ásgeir, Jón í Stóradal
og Þorsteinn Briem heyrðu
kallið, gleymdu að stýra, bar
upp að hamrinum og sigldu í
kaf. Þar endaði þeirra saga.
Alþýðuflokkurinn tók hörp-
una úr höndum Jóns Þorláks-
sonar og bauð Framsóknar-
mönnum góðra kosta völ við
hina ströndina. Þeir sögðu að
sumir Framsóknarmenn væru
„ágætir“. Þeir gætu verið „vara-
lið“, þar sem Alþýðuflokkurinn
væri ekki nógu öflugur. Þeir
sögðu hinsvegar að aðrir Fram-
sóknarmenn væru með öllu ó-
hæfir til að vera með í bátnum
þegar hann lægi vinstra megin
við Rínarbakka. En nú var Ás-
geir farinn sína leið, og enginn
á Framsóknarskútunni vildi
sofna við stýrið. Skútan leið
niður ána, oft nærri vinstri
bakkanum, en kenndi aldrei
grunns. En meðan á þessu
ferðalagi stóð, náðu kommún-
istar hinni gömlu hörpu Jóns
Þorlákssonar og lokkuðu ein-
hvern helzta sjómanninn af Al-
þýðubátnum í strand í rúss-
nesku sandbleytuleðjunni.
Það fer að vonum, að Mbl.-
mönnum þætti hóf á að kuggur
Framsóknarmanna leitaði aft-
ur nær hægri bakkanum. Hafa
nú með vorvindunum borizt
nokkrir veikir tónar út úr
gluggum MoTgunblaðsins, sem
skilja má á þá leið, að mikill
hluti FramsóknaTflokksins á
þingi sé að vísu sleginn roða,
en þó séu þar alltaf nokkrir
menn, sem rétt væri að bjarga
úr eyðileggingunni, áður en
skipið strandar á rauðu klett-
unum.
En skipshöfn Framsóknar er
nægilega listelsk til að kunna
að meta ljúfa tóna frá báðum
bökkum hinnar djúpu pólitísku
elfu. Þeir þakka fyrir samsöng-
inn, hafa auga á þar sem hálf-
sokkin siglutré Briems, Ásgeirs
og Héðins bera við loft, fylgja
meginálnum, þar sem dýpt er, en
leita viðskipta til beggja hliða,
þar sem ekki er hætt við að
straumsveiparnir kasti fleyinu
að óbilgjarni Lorelei klöpp.
J. J.
Þmghaldið
lyr og nú
Morgunblaðið hefir gumað
mikið af því að flokkur þess væri
fylgjandi lýðræði og þingræði.
Samt líður nú varla sá dagur að
blaðið reyni ekki að rýra og
veikja álit þingræðisins. Daglega
flytur það orðið greinar um
„starfsleysi“ og hin „fáheyrðu
vinnubrögð þingsins".
Hámarki sínu ná þessi skrif
Mbl. síðastl. laugardag. Þar er
vinnubrögð þingsins kölluð „hel-
stefna“ og sagt að það sé engu
líkara en að „þingið sé orðið
einskonar atvinnubótastofnun
fyrir þingmennina".
Þessi orð virðast merkja það,
að blaðið telji „helstefnu“ þings-
ins í því fólgna, að vinnubrögð
þess gangi hægt og það sé of
lengi að störfum. Er þó vitan-
legt, að þingið fæst nú við ó-
venjulega vandasöm mál eins og
vinnulöggjöfina, fjárpestina,
gj aldeyrismálin o. s. frv.
Fróðlegt er að athuga
þinghaldið þau árin, sem íhaldið
hafði hreinan meirihluta á Al-
þingi og réði mestu um störf
þingsins.
Þau árin var þingtíminn þessi:
1924 frá 15. febr. — 7. mai.
1925 frá 7. febr. — 16. maí.
1926 frá 6. febr. — 14. maí.
1927 frá 9. febr. — 19. maí.
Þessi ár tók þingið þó engin
stór mál til afgreiðslu heldur
voru aðalstörf þess í því fólgin
að fella eða svæfa umbótamál
Framsóknarflokksins.
Athugun á þessum vinnu-
brögðum íhaldsins sjálfs sýnir
bezt, hversu lítil alvara býr á
bak við kröfur Morgunblaðsins
um „stutt þinghald". Hinsvegar
getur slíkt tal verið líklegt til
lýöhylli á erfiðum tímum og
veikt trúna á lýðræðinu, sem
heildsalarnir og fleiri gróða-
menn íhaldsins vilja feigt.
Þeim tilgangi mun þessum
skrifum íhaldsins líka ætlað að
ná.
P R entmynd ást ofan
LEIFTUR
HBÍnaritræii 17, (uppi),
býr lil 1. ílokks prentmyndir.
Sími 3334
LÉREFTSTUSKIJR
hreinar og heillegar,
(mega vera mislltar),
kaupir Frentsmiðjan
EDDA h.f„ Lindar-
götu 1 D.
Enski verzlunarflotinn hefir
minnkað síðan 1914, landbún-
aðurinn hefir litlum framförum
tekið síðan fyrir stríðið, en þó
hefir fólkinu, sem England þarf
að fæða, fjölgað um fjóTar
milljónir manna síðustu 24 árin.
Til viðbótar þeirri hættu, sem
Englandi stafar af kafbátum á
ófriðartímum, hafa flugvélar
bætzt við. Þetta er í stuttu máli
orsök hins vaxandi ótta meðal
þingmannanna og fleiri, sem
leiddi til þess, að undir árslok
1936 var sett á laggirnar sér-
stök deild innan verzlunar-
málaráðuneytisins, sem fjallaði
um öll þau mái, er snertu mat-
væli og matvörubirgðir. Eftir
eins árs starf hefir sú stefna
verið mörkuð, sem farin skal.
Landinu hefir verið skipt niður
í fimtán svæði og þar tilnefndir
menn hafa hafið samstarf við
þá, er hafa mesta matvæla-
framleiðslu með höndum.
Beri stríð að höndum, á að
skipa sérstakan ráðherra (food-
controlleT) yfir hina nýju deild.
Hann á að hafa yfirstjórn þess
ara mála allra, fá umráð yfir
vörubirgðunum, útflutningnum
og dreifingunni og ákveða verð-
lag og verzlunarhagnað. Mark-
aðsstöðum og sölubúðunum í
London og öðrum stórborgum
verði dreift sem víðast, sökum
ótta við loftárásir. Allar grein-
ar matvöruverzlana skulu
starfa 1 samráði við rlkisstjórn-
ina.
Hinsvegar er ekki gert ráð
fyrir skjótri breytingu á bún-
aðarháttum, vegna stríðshættu
og ekki heldur gripið til þess
úrræðis að hlaða upp miklum
vörubirgðum, svo sem kornvör-
um og feitmeti.
Seinustu vikurnaT hafa ýms
meiriháttar blöð ensk rætt um
þessar ráðagerðir. Til að mynda
hafa birzt í Times greinaflokk-
ar, þar sem alþýðu manna eru
í té látnar upplýsingar um und-
irbúning málsins. England hef-
ir mikla reynslu frá stríðsárun-
um 1914—1918 og margt þess
fólks, sem þá vann að þessum
sömu málum, hefir nú á ný tek-
izt á hendur svipuð viðfangs-
efni. Það veit hvaða ráðum
hagfelldast muni að beita, hvað
beri að ferðast og því er að fullu
kunnugt um þann flýti, sem
verkefnin heimta af þeim, sem
við þau fást.
í heimsstríðinu var fyrst skip-
aður sérstakur ráðherra yfir
þessi mál í Englandi 1916. Þá
hafði vöruverð hækkað um 78%.
Enn leið heilt ár áður en tókst
að ná föstum tökum á málun-
um. Englendingar vilja ekki
gera sig á ný seka um slika yf-
irsjón. Dragi til stríðs, verður
hinn nýi ráðherra á svipstundu
skipaður. Honum verða fengin
í hendur yfirráð allra matvöru-
birgða í landinu og fullur íhlut-
unarréttur um útflutning mat-
væla.
Það er einkennandi fyrir
enska skapgerð, að allir sem hér
eiga hagsmuna að gæta, hafa
hiklaust gefið samþykki sitt til
þessa, líkt og öll þjóðin hefir
viðurkennt og undirgengizt
þörfina á tryggari landvörnum
og meiri herbúnaði. Ef til kem-
ur verða enskir verzlunarmenn
að skipta um hlutverk. í stað
þess að vera frjálsir útflytjend-
ur og kaupmenn, munu þeir
gerast umboðsmenn og þjónar
hins nýja ráðuneytis, er sjá skal
gervallri þjóðinni fyrir matvæl-
um.
Þeir fá að sönnu að skipta við
sína innlendu viðskiptavini, en
verðlag allt verður ákveðið af
stjórnarvöldunum. Neytendur
verða að fullu verndaðir gegn
hverskonar ranglæti og féflett-
ingu í viðskiptum og komi ein-
hverntíma til þess, að fólk þurfi
að spenna sultarólina að maga
sér, mun það ganga jafnt yfir
alla ríkisþegnana.
Allur innflutningur mun fara
fram á vegum ríkisvaldsins og
verður að svo miklu leyti, sem
unnt reynist, bundinn langvar-
andi samni'ngum, og þar eð Eng-
lendingar flytja mest inn allra
þjóða, ættu þeir að ná hinum
beztu kjörum. Ef ógerlegt verð-
ur að láta millilandaviðskiptin
fara fram eftir föstum samn-
ingum, verður innflutningur-
inn fenginn í hendur einstakl-
ingum, er annast hann á veg-
um stjórnarinnar.
Það er ekkert smáræði, sem
iðnaðarþjóð, er telur 47 millj-
ónir manna, þarf fyrir sig að
leggja. — í Times hefir verið
reiknað út, að um 50% af því
kjöti, sem neytt er, sé innflutt,
70% af osti og sykri, 80% af
ávöxtum og 90% af feiti og
korni. Sé reiknað í hitaeining-
um, framleiða Englendingar
sjálfir 40% af þeim matvælum,
er þeir neyta. En um 25% af
þessari ensku framleiðslu, eink-
um kjöt, egg og mjólkurvörur,
byggist á innfluttum fóður-
vörum.
Brjótist stríð út, verður það
höf uðviðf angsef ni hins nýj a
ráðherra að viðhalda innflutn-
ingnum og vaka yfir dreifingu
matvaranna. Útsöluverðinu
verður haldið í horfinu af ríkis-
valdinu. Skömmtun á kjöti og
mörgum öðrum matvælateg-
undum verður tafarlaust tekin
upp til þess að engin óþörf só-
un eigi sér stað. Brauð verður
því aðeins skammtað, að ítr-
asta nauðsyn krefji, en ef til
vill verður það fljótlega óum-
í apríl 1916, þegar kaf-
bátarnir ógnuðu mest sigl-
ingum til Englands, var
talið að landið hefði ekki
matvæli, nema til sex
vikna. Þessi endurminning
frá heimsstyrjöldinni hefir
orðið til þess að Englend-
ingar leggja nú kapp á,
að vera í þessum efnum
betur undir ófrið búnir en
nokkurri sinni fyr.
Höfundur meðfylgjandi
greinar er Torkel Torkel-
sen, fréttaritari Berlingske
Tidende i London.
flýjanlegt að blanda hveiti með
öðrum korntegundum. Á heims-
styr j aldarárunum átti engin
skömmtun á brautmat sér stað.
Um fram allt verður keppt að
því, að gera hið nýja skipulag
sem léttast í vöfunum.
Eyðilegging á skipakvíum
Lundúnaborgar myndi valda
stórvægilegri truflun á verzlun
og viðskiptum, ef enginn við-
búnaður væri hafður. Ef til slíks
kemur, á að vera hægt í skyndi
að breyta til um flutningaleið-
ig og skipa vörum á land í
höfnunum á vesturströndinni. Á
þessu er að nokkru leyti þegar
byrjað. Menn vita glögglega
hvað hægt er að anna uppskip-
un mikilla vörubirgða í þessum
'hafnarbæjum.
Samhliða sterkri stjórn á öll-
um innflutningi, á einnig að
hafa hönd í bagga um fram-
leiðsluna heima fyrir. Markaðs-
staðir, sem komið hefir verið
upp til hjálpar bændafólkinu,
hafa ekki allsstaðar verið til
mikils hagræðis á friðartímum,
en ef ófrið ber að höndum,
verður þeim með valdboði gefið
nýtt gildi í samræmi við kring-
umstæðurnar. Þeir munu létta
undir um að nýta afurðir enska
landbúnaðarins, svo sem fram-
ast er unnt.
Dreifing fóðurvara til bænd-
anna olli miklum vandræðum
á stríðsárunum og manni finnst
þaö hálf broslegt, að skömmt-
un á fóðurvörum var fyrst tek-
in upp 11. nóvember 1918,
vopnahlésdaginn. Eigi ný styrj-
öld eftir að ganga yfir England,
verður þeim j'nálum þá á ann-
an veg skipað.
Fregnirnar um þennan um-
svifamikla og viðtæka undir-
búning hafa dregið úr þeirri
gagnrýni, sem enska ríkis-
stjórnin á annars að sæta fyrir
aðgerðaleysi og andvaraleysi.
Sú gagnrýni hefir hvað mest
átt upptök sín meðal frjáls-
lyndra hagfræðinga. Sir Art-
hur Salter hefir verið þar
fremstur i flokki. Hann hafði á
hendi yfirstjórn verzlunaTskip-
anna á heimsstyrjaldarárunum
og veit því hvað hér er um að
ræða. Hann og skoðanabræður
hans krefjast þess, að England
viði að sér sem nemur eins árs
forða af hveiti, meðan tlmi er til.
Sir Arthur ráðleggur að keypt
(Frh. á 4. síöu.)