Nýja dagblaðið - 26.05.1938, Side 1

RYKFRAKKAR
góðir og ódýrir.
VERÐ FRÁ K R. 44,00.
V E S T A
Sími 4197. — Laugaveg 40.
6. ár

Reykjavík, fimmtudaginn 26. maí 1938.
119. blað
ANNÁLL
Hvar erum við staddir
Nazistar reíðír
ensku stjórninni
Sudettar halda
áfiram samning-
um við t é k k-
Skuldaaukníng og eigna-
aukning þjóðarinnar
síðan 1922
Eítir Eystein Jónsson fjármálaráðherra
S k eiðará
heldur áSram að
vaxa
Leiðangrar athuga
eldsumbrot
146. dagur ársins.
Sólaruppkoma kl. 2,45. Sólarlag kl.
10,06. Árdegisháflæður i Reykjavík kl.
2,35.
Næturlæknir
er í nótt Alfred Gíslason, Brávalla-
götu 22, sími 3894 og aðra nótt Berg-
sveinn Ólafsson, Hávallagötu 47, sími
4985. Helgidagalæknir í dag er Alfred
Gislason, Brávallagötu 22, sími 3894.
Næturvörður er í Laugavegsapóteki og
og í Ingólfsapóteki.
Veðurútlit í Reykjavík:
Norðaustan eða norðan kaldi, Bjart-
viðri.
Dagskrá útvarpsins:
Kl. 9,45 Morguntónleikar: Trió nr. 5,
í G-dúr, og Divertimento í Es-dúr, eft-
ir Mozart. 10,40 Veðurfr. 12,00 Hádegis-
útvarp. 19,10. Veðurfr. 19,20 Lesin dag-
skrá næstu viku. 19,30 Hljómplötur:
Norðurlandalög. 19,40 Augl. 19,50 Prétt-
ir. 20,15 Frá Ferðafél. íslands. 20,20
Frá útlöndum. 20,35 Hljómplötur: Létt
lög. 20,40 Erindi: Barnateikningar (Ás-
geir Ásgeirsson fræðslumálastj.). 21,05
Útv.hljómsveitin leikur. 21,30 Hljóm-
plötur: Andleg tónlist. 22,00 Dagskrár-
lok.
Póstferðir á morgun:
Frá Rvik: Mosfellssveitar-, Kjalar-
ness-, Kjósar-, Reykjaness-, Ölfuss- og
Flóapóstar. Hafnarfjörður. Seltjamar-
nes. Þingvellir. Austan póstur til Vík-
ur. Bílpóstur til Akureyrar, Húsavíkur,
Stykkishólms. Laxfoss til Akraness og
Borgarness. Fagraness til Akraness.
Bilpóstur í Fljótshlíðina.
Til Rvíkur: Mosfellssveitar-, KJalar-
ness-, Kjósar-, Reykjaness-, Ölfuss- og
flóapóstar, Hafnarfjörður Seltjamar-
nes. Þingvellir. Bílpóstur úr Húna-
vatnssýslu. Laxfoss frá Borgarnesi og
Akranesi.
Bærinn að Svínaskógi
á Fellsströnd brann til kaldra kola
þann 23. þ. m. — Eldur kviknaði úr frá
olíuvél. Bóndinn, Sigurjens Halldórs-
son, sem býr þar aleinn gekk eitthvað
frá með gesti, sem kominn var, en
nokkru síðar sáu þeir rjúka úr bænum.
Var eldurinn þá orðinn svo magnaður
að við ekkert varð ráðið. — Símatæki
og einhverju af rúmfötum varð þó
bjargað, en öðru ekki. — Bærinn var
vátryggður en innanstokksmimir ekki.
Sýning á teikningum
barna frá öllum Norðurlöndum verð-
ur opnuð í dag kl. 10 f. h. í Kennara-
skólanum. Eru teikningarnar eftir börn
á aldrinum um 6—14 ára, og hafa verið
valdar af færustu mönnum. Má óefað
fullyrða að þessi sýning sé mjög at-
hyglisverð.
íþróttamótin
í sumar hér í Reykjavlk verða sem
hér segir: íþróttamót 17. júní. Alls-
herjarmót í. S. í. verður háð dagana
10., 11. og 12. júlí, Álafosshlaupið 31.
júlí, Drengjamót Ármanns 3.—5. ágúst,
Meistaramót í. S. í. 27. og 28. ágúst,
Hafnarfjarðarhlaupið verður háð 31.
ágúst. Glímufélagið Ármann sér um
öll íþróttamótin í sumar.
Umferðavikan
hefir þegar kostað umferðaráð all-
mikið, og ætlar ráðið að efna til
merkjasölu til að standast þann kostn-
að. Dagskrá umferðavikunnar í dag
er sem hér segir: Myndir og skilti til
sýnis í miðbænum. Skrúðganga barna
í tilefni af Umferðavikunni hefst kl.
2% frá Miðbæjarbarnaskólanum. XJm-
ferðakennsla á götum úti hefst kl. 2
og stjórna henni bæði skátar og lög-
regluþjónar. Nokkrir hjólreiðamenn
sýna fyrirmyndarakstur
Skipafréttir,
Gullfoss fór frá Leith 1 fyrrakvöld
áleiðis til Vestmannaeyja. Goðafoss
kom frá útlöndum í gærmorgun. Brúar-
foss kom til Akureyrar i gærkvöldi.
Dettifoss var i gær á leið til Hamborg-
ar frá Grimsby. Lagasfoss kom til
Leith í gær. Selfoss er í Vestmanna-
eyjum.
Ljósatími bifreiða
er frá kl. 10.25 að kvöldi, tll kl. 2.55
að morgni.
nesku stfórnina
LONDON:
Þýzk blöð halda áfram að láta reiði
sína bitna á ensku stjórninni fyrir af-
skiptii hennar af málum Tékkósló-
vakíu. Halda þau fram annað veifið,
að engri stríðshættu af hálfu Þjóð-
verja hafi verið bægt á bug, þar sem
aldrei hafi verið um slíka stríðshættu
að ræða, en hitt veifið telja þau rangt
að stríðshættan fari mlnnkandi, sök-
um aðgerða Breta, þar sem Tékkar geri
allt til að reyna á þolrif Þjóðverja.
Þýzku blöðin halda því fram, að
tékkneskar hersveitir séu enn við
landamærin, en því er mótmælt í Prag.
Þýzki sendiherrann í Prag hefir verið
látinn mótmæla því að fjórar tékk-
neskar flugvélar hafi flogið yfir þýzkt
land, en stjórnin þar telur sér ókunn-
ugt um það.
Sudettarnir tveir, sem landamæra-
vörðurinn skaut á dögunum, voru jarð-
aðir 1 gær. Fór jarðarförin friðsam-
lega fram. Engin tékknesk lögregla
var viðstödd, en reglu var haldið uppi
af einkennisklæddum Þjóðverjum.
Henlein hélt líkræðuna. Hitler og
Göring höfðu sent blómsveiga.
Þingmenn Sudetta hafa lýst því yfir,
að þeir muni framvegis hafa samband
við Hodza og ræddu nokkrir þeirra við
hann í gær. FÚ.
ENSKU SKIPI
SÖKKT
LONDON:
Brezku flutningaskipi, Thrope Hall,
var sökkt i gær við mynni Valencia-
hafnar. Skipið lá þar við akkeri, er
flugvélar bar að, úr áttinni frá Mal-
lorca ,og gerðu þær árásir á skipið,
og sökktu því á skammri stundu. Öll-
um skipverjum var bjargað, en tveir
þeirra særðust. FÚ.
Sftramboli gýs
LONDON:
Eldgos er uppi í gígnum Stormboli
suður á Ítalíu. Öskufall er mikið og
mikið hraunflóð. Ekki hefir frétzt um
neitt tjón af völdum eldgossins. FÚ.
LUNGHAI
LONDON:
Japanir halda áfram að telja sér
sigra á Lunghai vígstöðvunum vestan
við Suchow. Kínverjar- segja frá því,
að þeim hafi tekizt að umkringja heila
herfylkingju Japana á þessum slóðum.
— FÚ.
Um þessar mundir er mikið
skrifað og talað um skuldamál
þjóðarinnar í sambandi við
gjaldeyrisvandræðin og fyrir-
hugaða lántöku. Flestir virðást
viðurkenna, að í raun og veru
sé eðlilegt, að ekki sé hægt að
lækka skuldir við útlönd eins
og sakir standa, en misjafnt er
til málanna lagt að öðru leyti.
Sumir herða sig upp, loka aug-
unum fyrir öllum erfiðleikum —
markaðslokun, undirboðum
Norðmanna á saltfiskmörkuð-
um, aflaleysi, fjárpest og kenna
stjórninni um gjaldeyriserfið-
leikana. Aðrir, og i þeirra hópi
eru vafalaust menn úr öllum
stjórnmálaflokkum, líta með
meiri skynsemi á málið — við-
urkenna það, sem unnizt hefir,
en hafa þó fyllilega opin aug-
un fyrir þvi að ástandið er erf-
ltt.
í sambandi við þessar umræð-
ur er fróðlegt að athuga lítið
eitt hvernig skuldamálum okk-
ar hefir verið varið undanfarin
10—20 ár annarsvegar, og hins-
vegar hvað gert hefir verið til
framfara í landinu á sama
tíma. Kemur þá greinilegast í
ljós, að hve miklu uppbygging
sú og umsköpun, sem orðið hef-
ir undanfarið, er byggð á eigin
fé landsmanna sjálfra, því fé,
sem framleiðslan hefir gefið af
sér, og að hve miklu leyti notað
hefir verið erlent fjármagn.
Slíkur samanburður ætti
einnig að geta gefið bendingar
um það, hversu þjóðinni muni
takast að standa á eigin fótum
fjárhagslega framvegis.
Ég mun ekki miða saman-
burð um þetta að neinu leyti
eftir „pólitígkum tímabilum",
heldur við möguleikana til. þess
að afla heimilda.
Elztu heimildir um allar
skuldir þjóðarinnar við útlönd,
sem fyllilega eru sambærilegar
nýjum skýrslum Hagstofunnar,
eru frá árinu 1922.
Skuldaaukntng
síðan 1922.
í ársok 1922 námu skuldirnar
samkv. skýrslum Hagstofunnar
ísl. kr. 59.485 þús. í árslok 1936
námu skuldirnar samkv. sömu
heimildum ísl. kr. 90.373 þús.
Á síðastliðnum 14 árum hafa
skuldirnar vaxið um 31 milljón
króna. Á sama tíma hafa orðið
meiri framfarir í samgöngu-
málum, atvinnumálum og
menningarmálum en nokkru
sinni áður í sögu þjóðarinnar.
Eignaauknmg
síðau 1922.
Því miður eru ekki fullkomn-
ar skýrslur, sem sýna hve mikið
fé heffr verið lagt í nýjar fram-
kvæmdir á þessum tíma, en
ýmsar upplýsingar er hægt að
fá, sem gefa töluvert góða hug-
mynd um þá umsköpun sem
orðið hefir.
Ný iðnaðarfyrirtæki og afl-
stöðvar (rafmagnsstöðvar) hafa
verið reistar 1922—’37 fyrir um
42.7 milljónir.
Til vega, brúa, símakerfa, út-
varps og bygginga hefir verið
varið úr ríkissjóði á árunum
1922—’37 um 30 milljónum.
Til jarðræktarframkvæmda
hefir verið varið á árunum 1924
(Frh. á 3. síðu.)
Ásmundur P. Jóhannsson
fasteignasali í Winnipeg og
kona hans komu hingað til
bæjarins á mánudagskvöld
með Brúarfossi frá Kaup
mannahöfn. Þau hjón
munu dvelja hér í bænum
fram í júlíbyrjun, en fara
þá norður um land, um
Húnavatnssýslur, Skaga-
fjörð, Eyjafjörð og e. t. v.
víðar. Af landi brott hverfa
þau aftur í síðasta lagi 12.
sept. n. k. — Meðan Ás-
mundur dvelur hér í bæn-
um situr hann aðalfund
Eimskipafélags íslands.
Ég kom að máli við Ásmund
í íbúð hans á Hótel Skjaldbreið.
Samband íslendinga vestan
hafsins og austan barst auðvit-
að strax í tal.
— Ég hefi áður skýrt Nýja
Skeiðará er enn í örum vexti og í
gærkvöldi bárust fregnir um að Núps-
vötn væru og tekin að vaxa. Skeiðará
flæðir nú yfir þriggja kílómetra breitt
svæði og hefir sópað burt mörgum
símastaurum af Sandinum. Leggur af
ánni megna jökulfýlu og einnig ber
mikiö á jökulleir. Þetta, ásamt fleiru,
þykir benda til þess að um eldsum-
brot sé að ræða, hvort sem þeirra gæti
á yfirborðinu eða ekki. Skyggni var
í gær mjög slæmt þarna austur frá
vegna þoku.
Jóhannes Áskelsson náttúrufræðing-
ur mun í dag leggja af stað austur
að Kálfafelli í Fljótshverfi. Verður
Tryggvi Magnússon í för með honum
og hyggjast þeir að ganga á eldstöðv-
arnar frá 1934. Mun flugvélin síðar
fljúga austur með nokkuð af farangri
þeirra og varpa honum niður á jök-
ulinn.
Einnig hefir komið til orða að flug-
vélin verði send austur til athugana,
en slíkt mundi ekki fært nema í góðu
skyggni. Verði af því, þá munu þeir
fara með henni Pálmi Hannesson
rektor, Steinþór Sigurðsson magister
og Vigfús Sigurgeirsson ljósmyndari.
Yrði þá flogið yfir umhverfi Skeiðarár
og til Hornafjarðar. Ekki var ákveðið
í gærkvöldi hvort eða hvenær yrði af
för þessari.
í gærkvöldi barst útvarpinu svo-
hljóðandi skeyti frá Fagurhólsmýri:
(Framhald á 4. síðu.)
dagblaðinu frá skoðunum mín-
um í því efni, segir Ásmundur,
og þær exu hinar sömu enn.
Samheldni og samvinna þess-
ara tveggja aðila er ekki ein-
asta æskileg, heldur einnig til
(Framhald á 4. siðu.)
Þjóðerniskennd ungra
Islendingfa vestanhafs fer
vaxandi
segir Ásimmclnr P. Jóhaimsson