Nýja dagblaðið - 30.06.1938, Blaðsíða 1

SÓLSKINIÐ
ER KOMIÐ.
Nita crem og Nita olíur veita
sólarljósinu inn í húSina og
hjálpar því til þess að gera húð
yðar hrausta, brúna og fagra.
ID/^GrlBIL^OIHÐ
6. ár Reykjavík, fimmtudaginn 30. júní 1938. 147. biab
ANN ÁLL
181. dagur ársins.
Sólarupprás kl. 2.08. Sólarlag kl. 10.51.
Árdegisháflæður í Rvík kl. 7.10.
Næturlæknir
er í nótt Björgvin Finnsson, Vesturg.
41, síml 3940. Næturvörður er í Lyfja-
búðinni Iðunni og Rvíkur Apóteki.
Stoðvar Franco loft-
árásír á ensk skíp?
ítalir hafa lofað
aðstoð sinni til
þess að binda
enda á slíkar á-
Stefna Chamberlains og
gagnrýni andstæðinga hans
Geta Þjóðverjar híndrað alfar
siglingar um Gibraltarsund?
Dagskrá útvarpsins:
10.00 Veðurfr. 12.00 Hádegisútvarp.
15.00 Veðurfr. 19.10 Veðurfr. 19.20 Lesin
dagskrá næstu viku. 19.30 Hljómplötur:
Sungin danslög. 19.40 Auglýsingar. 19.50
Fréttir. 20.15 Frá Ferðafélagi íslands.
20.25 Frá utlöndum. 20.40 Einleikur á
píanó (E. Th.). 21.00 Garöyrkjutírni
(Stefán Þorsteinsson ráðun.). 21.15 Út-
varpshljómsveitin leikur. 21.40 Hljóm-
plötur: Andleg tónlist.
Fyrsta skemmtiferðaskipið
sem kemur hingað í sumar, er vænt-
anlegt á mánudaginn. Er það Milwau-
kee. Alls munu 17 skemmtiferðaskip
koma hingað í sumar.
Jónas Jónsson alþm.
kom heim í fyrrakvöld, eftir þriggja
vikna ferðalag um kjördæmi sitt. Hefir
hann haldið fundi i öllum hreppum
kjördæmisins.
Ráðherrarnir,
Eysteinn Jónsson og Skúli Guð-
mundsson fara í dag úr bænum og er
ferð þeirra heitið austur að Hallorms-
stað. Mæta þeir sem fulltrúar á aðal-
fundi S.Í.S., sem verður haldinn þar.
Aðalfundur S.Í.S.
verður að þessu sinni haldinn að
Hallormsstað og hefst hann á sunnu-
daginn. Stjórn S.Í.S. og forstjórar
koma þar sama á fund áður en aðal-
fundurinn hefst og eru þeir komnir
austur.
Hreppsnefndarkosningarnar.
í Vík í Mýrdal fóru hreppsnefndar-
kosningarnar þannig, að Framsóknar-
menn fengu þrjá menn kosna, þá Ein-
ar Erlendsson verzlunarmann, Magn-
ús Finnbogason, Reynisdal og Jónas
Jóhannesson, starfsmann hjá Kaupfé-
laginu. Sj álfstæöismenn fengu tvo
menn kjörna, þá Jón Halldórsson
kaupmann og Jón Þorsteinsson sýslu-
skrifara. ÁðUr átti Framsóknarflokk-
urinn einn fulltrúa í hreppsnefndinni,
Bændaflokkurinn einn og Sjálfstæðis-
flokkurinn þrjá. — í Dyrhólahreppi í
Vestur-Skaptafellssýslu fóru hrepps-
nefndarkosningarnar þannig, að Fram-
sóknarflokkurinn fékk fjóra menn
kosna og Sjálfstæðisflokkurinn einn.
Áður áttu Framsóknarmenn þrjá menn
í nefndinni og Sjálfstæðismenn tvo.
Grassprettan.
Maður, sem kom úr ferðalagi um
Suðurlandsundirlendi í gær, segir
sprettu þar orðna góða og útlit fyrir að
sláttur muni fara aö byrja. Á einum
stað í Árnessýslu, á Skeggjastöðum,
var byrjað að slá tún og var ábreiðslu-
gras. Einnig lítur vel út með sprettu í
matjurtagörðum. Bændur þar eystra
eru yfirleitt mjög vongóðir með sumar-
afraksturinn.
ísfiskssala.
Jupiter seidi í Grimsby í gær 2300
vættir fyrir 1476 sterlingspund.
Kennaraþingiff
stendur nú yfir og er gert ráð fyrir
að því verði lokið á morgun. Meðal
þeirra mála, sem þar hafa komið fram,
eru menntun kennara, laun kennara og
imdirbúningur 50 ára afmælis kennara-
samtakanna, en það er næsta vetur.
Öllum þessum málum hefir verið vísað
til nefnda og verða álit þeirra rædd í
dag.
Síldveiffarnar.
í Siglufirði var veður heldur batn-
andi í gær, en þó ekki gott veiðiveður
— stinningskaldi austan og talsverður
sjór. — Flest skip, sem legið hafa við
land, fóru í gær út til veiða. Síld sást
í fyrradag við Rauðunúpa. Eitt skip
kastaði, en stórsjór reif nótina.
Knattspyrna í Vestmannaeyjum.
Knattspyrnufélagið Þór frá Akur-
rásir
LONDON:
Frá því var skýrt í brezka þinginu
í gær, að Perth lávarður, sendiherra
Breta í Róm, hafi 1 fyrrakvöld farið
á fund Ciano greifa, og rætt við hann
um loftárásir á brezk skip við Spánar-
strendur. Það var sagt, að utanríkis-
málaráðherrann hefði tekiö honum
mjög vingjarnlega og fullvissað hann
um að ítalska stjórnin myndi gera
allt sem í hennar valdi stæði til þess að
fá bundinn enda á þessar árásir.
Signor Gayda ritaði í blað sitt i
gær um þessi mál og segir þar, að
Franco hafi gefið fyrirskipanir um, að
ekki skyldi verða ráðizt á brezk skip á
siglingu, og ennfremur, að þegar gerð-
ar væru loftárásir á hafnarborgir lýð-
veldisstjórnarinnar, þá skyldu flugvél-
ar gæta þess, að hlífa skipum, sem
hafa uppi brezka fánann. Ennfremur
hefði Franco boðið Bretum að hann
skyldi lýsa því yfir, að einhver ákveð-
in höfn í þeim hluta Spánar, sem er á
valdi stjórnarinnar, skyldi vera frið-
helg fyrir loftárásum, og þangað mættu
brezk og annarra þjóða skip flytja
leyfilegan varning til stjórnarinnar.
— FÚ.
J af ntef li
millí Vals og
Þjóðverja
Þjóðverjar sýndu
yfirburði
Valur keppti í gærkvöldi við Þjóð-
verjana og varð jafntefli, 1 : 1.
Það sást fljótt, er út á völlinn kom,
að menn bjuggust almennt við góðum
leik. Þrátt fyrir kalt og leiðinlegt leik-
veður, var þar samankominn mesti
fjöldi áhorfenda, um 4000 manns.
Vindur var allmikill og höfðu Vals-
menn undan vindi að sækja í fyrri
hálfleik, enda höfðu þeir sókn mestan
hluta þess hálfleiks. Gerðu þeir mörg
hættuleg upphlaup og í einu þeirra
tókst Helga Schiöth að skora mark
með mjög laglegu skoti. Valsmenn áttu
mörg tækifæri í hálfleiknum og voru
þeir oftar fyrir opnu marki en heildar-
svipur leiksins gaf til kynna.
Þjóðverjar gerður einnig nokkur góð
upphlaup í hálfleiknum en ekki tókst
þeim að skora mark. Er það hvoru-
tveggja, að Hermann er mjög góður
markvörður og að þeir eru engar á-
berandi skyttur.
Fyrri hálfleikur var í heild fjörugur
og skemmtilegur. Má kannske segja, að
hann hafi verið nokkuð harður, en
ekki var það til neinna lýta. Það var
í alla staði sanngjarnt að Valsmenn
hefðu yfirhönd eftir fyrri hálfleik, og
hefðu þeir jafnvel átt að setja fleiri
mörk en eitt.
í síðari hálfleik áttu Þjóðverjar
undan vindi að sækja og sóttu fast.
Valsmenn hugsuðu nú mjög um vörn-
ina, enda ekki fyrir gíg. Létu þeir
mann gæta manns og varð því minna
úr sókn Þjóðverjanna en maður bjóst
eyri keppti i fyrradag við Knattspyrnu-
félagið Þór í Vestmannaeyjum. Þór í
Vestmannaeyjum vann með tveimur
mörkum gegn einu. í gær bauð bæjar-
stjórn Vestmannaeyja Akureyringum í
skemmtiför 1 Úteyjar. Veður var hið
ákjósanlegasta og skemmtu allir sér
hið bezta. Bæjarstjóri Hinrik Jónsson
og nokkrir fulltrúar úr bæjarstjórn
Vestmannaeyja voru með í förinni. í
gærkvöldi fór fram sundkeppni milli
Akureyringa og Vestmannaeyinga í
sundlaug Vestmannaeyja.
_«111 iii m iii iiiiiii in 111111111111 iiiiiiiimtumi iiiiiiiiiiiiiiiiiiuiii)
Þjóðverjar við
Gibraltarsund
Sérfrœðingar, sem bezt hafa fylgzt
með viðleitni Þjóðverja til að tryggja
sér hernaðarlegar bækistöðvar við Gi-
braltarsund, telja að þeir hafi fengið
leyfi Francos til að koma sér upp vígj-
um á þeim stöðum, sem merktir eru
með svörtum depli á kortinu. Þeir telja
einnig að Þjóðverjar hafi komið sér
upp svo öflúgum herbúnaði á þessum
stöðvum, að þeim sé auðvelt að hindra
allar siglingar um Gibraltarsund, hve-
nær sem þeim bíður svo við að horfa.
Kírkjufundurínn
hófst í gær
Klukkan 11 f. h. í gærmorgun hófst
kirkjufundurinn almenni með guðs-
þjónustu í dómkirkjunni. Klukkan 2
e. h. var fundurinn settur í húsi K. F.
U. M., af Gísla Sveinssyni sýslumanni.
Síðan hófust umræður um aðalmál
fundarins: Kristindóminn og æskuna.
Frummælendur voru sr. Þorsteinn
Briem og Ingimar Jóhannesson kenn-
ari. Að ræðum þeirra loknum urðu
fjörugar umræður um málið, er stóðu
til kl. 7 s. d. Að því búnu var skipuð
nefnd í málið. Skilar hún áliti á morg-
un, og afgreiðir fundurinn þá væntan-
lega ályktun í málinu.
Á dagskrá fundarins á morgun er
auk þess mál, sem nefnist kirkjan og
docentsmálið. Er einnig væntanleg á-
lyktun frá fundinum í því máli.
Kirkjufundinum verður lokið um
hádegi á föstudag.
við í hvert sinn er þeir nálguðust
markið. Hermann varði afburða vel og
vörnin var öll góð.
Þegar tók að líka á leikinn, gerðist
hann nokkuð harður og áttu Þjóðverjar
á því aðalsök. Virtust þeir jafnvel leika
fastar en þeir höfðu hag af á stundum.
Á síðustu sekúndum leiksins tókst
Þjóðverjunum að skora úr þvögu, og
varð því jafntefli, eitt og eitt.
Þessi úrslit gefa ekki fyllilega rétta
hugmynd um gang leiksins.
Síðari hálfleikinn lá látlaust á Vals-
mönnum og þótt vörn þeirra væri góð,
þá höfðu Þjóðverjar sýnilega yfirburði
í sókn. Það er þó langt frá að þeir
séu svo sterkir, sem maður væntir af
„úrvalsliði" meðal þjóðar, sem stendur
jafn framarlega 1 knattspyrnu og
þýzka þjóðin. Enda dylst manni ekki,
að þetta lið er ekki eins sterkt eins og
liðið sem hingað kom sumarið 1935.
Afstaða Chamberlains í
enska þinginu verður stöð-
ugt örðugri með degi hverj-
um. Jafnvel úr hans eigin
flokki koma þungar ádeilur
á stjórnina fyrir afskipta-
leysi hennar af loftárásum,
sem gerðar eru á brezk skip
við Spán. í áhrifamestu
stuðningsblöðum íhalds-
flokksins, eins og Daily Te-
legraph og Times hafa birzt
ritstjórnargreinar, er gagn-
rýna þessa stefnu stjórnar-
innar.
Fyrst eftir að kunnugt varð
um samkomulag brezku og it-
ölsku stjórnarinnar, styrktist
aðstaða Chamberlains nokkuð,
en hún hafði veikzt við burtför
Edens. Samkomulag þetta var
bundið því skilyrði, að Ítalía
flytti sjálfboðaliða sína heim frá
Spáni og aflýstu öllu tilkalli til
yfirráða á Spáni. Þetta þótti
bera þess merki, að Chamberlain
væri ákveðinn i því að hindra
ofmikla íhlutun ítala á Spáni.
En vitað var að ítalir vildu mikið
til þess vinna, að fá viðurkenn-
ingu á yfirráðum sínum í Abessi-
níu og enskt lánsfé til fram-
kvæmda þar.
Von, sem brást
En síðan hefir viðhorfið
breytzt. Það þykir nú sýnt, að
þetta samkomulag Chamber-
lains og Mussolinis hafi verið
byggt á þeirri von, að Franco
myndi vinna skjótan sigur. —
Þetta gerðist í byrjun apríl,
þegar uppreistarmönnum veitt-
ist sem bezt sóknin i Kataloniu
og jafnvel var útlit fyrir að
framsókn þeirra til Barcelona
yrði ekki stöðvuð.
En Mussolini og Chamberlain
höfðu ekki tekið allt með í reikn
inginn. ítalir og Þjóðverjar
höfðu sagt sig úr hlutleysisgæzl-
unni og landamærin milli Spán-
ar og Frakklands voru opnuð
aftur. Yfir þau fékk spanska
stjórnin nú hverja vopnasend-
inguna á fætur annari, einkum
frá Rússlandi. Með hinum nýju
og fullkomnu hernaðartækjum,
heppnaðist henni að hefta sókn
- uppreistarmanna í Katalóníu.
j Örjirifaráð Itala, er
veikir aðstöðu
Chamberlains.
Það drógst því lengur og leng-
ur, að Mussolini sæi sér fært að
draga heim liðssveitir sínar frá
Spáni. Framkvæmd brezk- it-
alska sáttmálans var því frest-
að. í þess stað var gripið til
þeirra örþrifaráða, að reyna að
hraða úrslitum styrjaldarinnar
með loftárásum á varnarlausar
borgir og skip, sem sigldu til
hafna stjórnarinnar.
Það er talið víst, að Mussolini
hafi átt upptök þessara aðgerða,
því þeir vilja hraða styrjöldinni
sem mest, því sjálfboðaliðarnir
kosta þá mikið fé og þeir þarfn-
ast viðurkenningar Breta á yfir-
ráðum sínum í Abessiníu. Hins
gættu þeir ekki, að með þessu
sköpuðu þeir Chamberlain mikið
óþægilegri aðstöðu. — Ekkert
gat vakið meiri andúð gegn
þeim í Englandi, því Englend-
ingum er fátt meira metnaðar-
mál en að vernda siglingar sín-
ar. Þessvegna m. a. hafa þeir
komið sér upp öflugri herflota
en nokkur önnur þjóð.
Aðrir telja að Þjóðverjar
standi á bak við loftárásirnar á
brezku skipin og vilji þeir með
því hindra framkvæmd brezk-
ítalska sáttmálans, sem þeir ótt-
ast að skapi aukna vináttu milli
Breta og ítala og veiki þannig
Berlín-Róm-öxulinn.
Stefna Chamberlains
Það, sem Chamberlain reynir
nú, er að fá hlutleysisgæzluna
tekna upp að nýju og brottflutn-
ingur sjálfboðaliðanna hafinn.
Spánska stjörnin fær þá ekki
lengur vopn yfir Frakkland og
það vegur upp á móti liðsmissi
Francos. Það er því vafasamt,
hvort brottflutningur sjálfboða-
liðanna drengur nokkuð úr sig-
urvonum Francos, þar sem hann
fengi líka eftir það hernaðar-
réttindi og gæti því lagt sigl-
ingabann á allar hafnir stjórn-
arinnar.
Stefna Chamberlains virðist
því sú, að æskilegast sé að Fran-
co vinni, enn hann verði jafn-
framt gerður óháður ítölum.
(Framhald á 4. síðu.)