Nýja dagblaðið - 23.07.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
Rógburður „drauganna“
Það er ekki hægt að neita því,
að fremur er dimmt yfir landinu,
þótt sumar sé. Það lítur illa út
með síldveiðina, og yfir hefir
gengið þriggja ára aflabrestur á
þorskveiðum. Það er lágt verð á
fiskafurðum og markaður þröng
ur. Síldarafurðirnar hafa stór-
lækkað í verði, sömuleiðis ull og
gærur.
Af þessum og ýmsum öðrum á-
stæðum syrtir nú í lofti, hvort
sem sá sorti varir lengur eða
skemur. En alltaf þegar dimmir
að og illa gengur, þá færist líf í
draugana. Þeir fara á kreik.
Þannig er það með ritstjóra í-
haldsblaðanna, Morgunblaðsins
og Vísis. Alltaf þegar illa gengur
færist líf í ritstjóra þessara
blaða, þeir fyllast „starfsgleði"
og rita nið um menn og málefni
meira en endranær. Vonir þeirra
um að geta velt ábyrgðinni af
hinum vaxandi erfiðleikum yfir
á herðar þeirra, sem landinu
stjórna, glæðast. Atorka þeirra
við ritstörfin margfaldast við til-
hugsunina um að geta gert eitt-
hvað illt af sér. Síðustu dagana
hafa skrif þessara manna gengið
mjög úr hófi fram, og sá maður,
sem þeir hafa lagt mest í einelti,
er
F j ár málar áðlier r aim.
Það hefir tæpast liðið svo
nokkur dagur í langan tíma, að
íhaldsblöðin hafi ekki ráðizt að
fjármálaráðherranum með per-
sónulegar svívirðingar. Hann
hefir verið kallaður „blygðunar-
laus hræsnari" og öðrum álíka
nöfnum. Sá maður, sem aðallega
mun notaður til þessara níð-
skrifa, er Árni frá Múla! Það er
naumast unnt að hugsa sér meiri
ofdirfsku en að nota Árna frá
Múla til að skrifa níð um Eystein
Jónsson. Um Árna er það vitað,
að hann vinnur aldrei ærlegt
handarvik, hann er ómagi á
þjökuðum atvinnuvegi, aðgerðar
laus niðursetningur íhaldsins
hjá Fisksölusamlaginu, með 10
þúsund króna launum, einskon-
ar ábaggi á hina þrjá fram-
kvæmdarstjóra, sem allir vita að
eru þó hæstlaunuðu menn þessa
lands. Það er kunnugt öllum, er
heima eiga í Reykjavík, að þá
daga, sem Árni er ekki „forfall-
aður“ frá því að mæta í Sölu-
samlaginu, situr hann við skrif-
borð sitt þar, veltir fyrir sér dag-
blöðunum, reykir sigarettur og
ritar niðgreinar eftir fyrirskip-
un. Það er ekki unnt að hugsa
sér meiri andstæður en Árna
frá Múla og Eystein Jónsson
fjármálaráðherra. Og eins ólíkir
og þessir menn eru og þeirra
störf, svo er og ólíkt hvernig þeir
flokkar, sem þeir tilheyra, bregð-
ast við erfiðleikunum, sem steðja
að.
Það vantar ekki að íhaldið
þykist hafa „áhuga“ fyrir einu
og öðru! Það „áhugamál“, sem
einna mest ber á síðustu dag-
ana, er
Iiuifliitiimgshtiftiii.
Eins og landsmenn allir vita,
hafa íhaldsblöðin haldið uppi
stöðugum árásum á fjármála-
ráðherra fyrir innflutningshöft-
in. Árásirnar hafa verið fyrir
það, að alltof lítið væri flutt inn.
Mánuðum og árum saman hafa
verið gerðar kröfur um aukinn
innflutning á allskonar varningi.
Hefir þar ekki verið minnst á-
berandi krafan um meira bygg-
ingarefni og raftæki, svo að
dæmi séu nefnd. Því hefir stöð-
ugt verið haldið fram, af íhalds-
blöðunum, að hinn litli innflutn-
ingur væri til þess að níðast á
verzlunarstéttinni og koma
henni á kné. Þessi hefir verið
grunntónninn í öllum skrifum í-
haldsblaðanna um innflutnings-
höftin.
Nú eftir aflaleysisár, þegar það
sýnir sig, að gjaldeyriseign þjóð-
arinnar af þeirri ástæðu og öðr-
um, er minni en við höfðum fyr-
irfram rétt til að vænta, og inn-
flutningur þar af leiðandi hlut-
fallslega of mikill, þótt fast hafi
verið á haldið, þá er breytt um
tón hjá íhaldinu og fjármála-
ráðherra ásakaður harðlega fyr-
ir að hafa ekki beitt innflutn-
ingshöftunum nægilega mikið!!
Þar af stafi öll gjaldeyrisvand-
ræðin! Það sýnir sig, segir Mbl.,
að innflutningshöftin hafa verið
kák og af því stafa gjaldeyris-
erfiðieikarnir. En sömu dagana,
sem Morgunblaðið skrifar á
þessa leið, og deilir fast á fjár-
málaráðherra fyrir slælega fram
kvæmd innflutningshaftanna,
þá ber Vísir fram kröfur um
meiri innflutning, sérstaklega á
raftækjum. Segir blaðið, að rík-
isstjórninni beri að sjá um að
meira sé flutt inn af þessum
varningi en gert hafi verið hing-
að til. Mörg dæmi mætti nefna
er sýna glundroðann í málfærslu
íhaldsblaðanna.
Annað blaðið ávítar fjármála-
ráðherra fyrir það, sem hitt
blaðið heimtar að sé gert.
Nú fyrir skömmu birtist inn-
römmuð grein í Vísi, þar sem
blaðið lætur í ljós þá skoðun, að
þjóðin væri betur komin, ef alls
engin innflutningshöft hefðu átt
sér stað. Þá hefðu verið fluttar
inn vörur þangað til gjaldeyris-
skorturinn stöðvaði vörukaupin,
segir blaðið. Þessi kenning Visis
er enn eitt dæmið af mörgum um
ábyrgðarleysi íhaldsins í þjóð-
málum. Blaðinu dylst, það sem
hverju barni er þó ljóst, að ef
innflutningshöft hefðu engin
verið, myndu fyrst og fremst
hafa verið hrúgað óhófsvörum
inn í landið, allskonar munaðar-
vörum, af því að af slíkum varn-
ingi er mestan gróða að hafa
fyrir verzlunarstéttina. Kaupfé-
lögin verzla sáralítið með þess-
háttar varning og kaupmenn
ráða því að heita má verðlagi
hans. Það þarf því ekki djúp-
vitran mann til að sjá, að ef
gjaldeyrisverzlunin hefði verið
frjáls, myndu kaupmenn hafa
hrúgað að sér gróðavænlegum
vörutegundum, og einn góðan
veðurdag hefði þjóðin svo staðið
uppi ófær um að greiða andvirði
brýnustu lífsnauðsynja. Við
hefðum orðið að hætta að kaupa
kol, olíu, salt og aðrar útgerðar-
vörur til dæmis. Þannig hefðu
kenningar Vísis orðið í fram-
kvæmd. Það þarf blygðunarleysi
til að skrifa á þennan hátt.
Reynsla annarra þjóða er sú,
að þegar kreppt hefir að með
gjaldeyri, hefir hvarvetna verið
gripið til innflutningshafta, til
þess að tryggja að nægur gjald-
eyrir væri fyrir hendi til greiðslu
lífsnauðsynja.
Þannig eru þá skrif íhalds-
blaðanna um gjaldeyrismál og
árásir þeirra á fjármálaráð-
herra í því sambandi. Rök-
semdir þeirra stangast. Skrif
þeirra til þess eins, að þyrla upp
ryki, ef með því mætti heppn-
ast að villa um almennlng í
þessum málum. En þess er ekki
að vænta, að blekkingar, sem
eru svo andstæðar innbyrðis,
geti leitt marga á villigötur.
Reynslan frá kosningum und-
anfarinna ára ætti að vera
búin að sýna þessum herrum
hug almennings í landinu. Það
er ekki úr vegi, að minna í-
haldsblöðin á það í þessu sam-
bandi:
Hverjir þeir ern, sem
heimta óþarfan
innflutning.
Því verður ekki neitað, að
þegar þjóðin þarf árlega að
standa í skilum með miklar
greiðslur vaxta og afborgana af
erlendum skuldum, m. a. hinu
mikla Sogsláni, eftir þriggja
ára aflabrest á þorskveiðum og
slæmt útlit með síldveiðar, auk
verðfalls á afurðum, þá hlýtur
hjá hverjum hugsandi manni
að vakna spurningin:
Hvað er það, sem þjóðin get-
ur helzt sparað og neitað sér
um?
í þessari grein verður ekki
farið ítarlega út í þetta atriði,
en það verður fljótt ljóst, að
ekkí er um margar vörutegund-
ir að ræða, sem notaðar eru af
vinnandi stéttunum, bændum
og verkamönnum, sem kalla má
óhófsvörur. Það má auðvitað
segja, að notkun á kaffi, sykri
og hveiti sé meir komið í vana
en hollt er frá heilsufræðilegu
og fjárhagslegu sjónarmiði, og
að eitthvað megi og jafnvel
verði að spara á þeim liðum.
Svo koma aftur aðrar vöru-
tegundir, sem spara mætti tölu-
vert á, ef að herðir. Það er hugs-
anlegt og meira en það, þótt
hér sé ekki áfengisbann, að
takmarka innflutning áfengis.
Hverjir eru það, sem neyta þess
mest og myndu reka upp sárast
óp ef innflutningur þess stöðv-
aðist? Rennir Árni frá Múla
grun í það? Hverjir voru helztu
áfengissmyglarar á tímum
bannlaganna? — Það er einnig
mögulegt að spara innflutning
á tóbaki, og nota til þess ýmsar
aðferðir. Ætli það séu bændur
og verkamenn, sem nota mest
af því? — Hverjir eru það, sem
flytja inn og selja varasmyrsli,
andlitsduft o. fl. þessháttar, og
hverjir kaupa þessar vörur, sem
gerð er miskunnarlaus krafa
um að fluttar séu inn eða fram-
leiddar í landinu? Eru það
vinnandi stéttirnar? Nei, það er
fólk, sem hefir fé handa á milli
umfram nauðþurftir, og kaup-
menn græða á slíkri verzlun
meir en flestu öðru. — Það er
því miður ekki ósennilegt, að
þjóðin verði að neita sér um
ýmislegt, sem hingað til hefir
verið talið nauðsynlegt, og þeg-
ar þannig verður hert að, þá
mun það koma í ljós, hverjir
reka upp kveinstafi, sjálfra sín
vegna og þeirra, er verzla með
þennan varning. — Þannig líta
málin út, skoðuð í réttu ljósi, og
alveg sama kemur fram, þegar
íhaldsblöðin ræða um hina
miklu
Eyðslu.
Það kemur tæpast svo út í-
haldsblað, að ekki sé ritað um
hina miklu eyðslu ríkisstjórnar-
innar, sérstaklega‘fjármálaráð-
herrans. Það er alkunnugt, að
fjármálaráðherra hefir oft
skorað á „sjálfstæðismenn“ að
benda á einhvern lið fjárlag-
anna, sem mætti spara. Það er
vitað, að þeir greiða atkvæði
með hverjum einasta útgjalda-
lið fjárlaganna þing eftir þing,
og bera auk þess fram tillögur,
sem kosta mundu ríkissjóð
hundruð þúsunda, næðu þær
fram að ganga. Og hver er svo
þessi „eyðsla“, sem þeir tala
um? Og hvar á að spara, ef til
kastanna kemur? Auðvitað má
kalla það „eyðslu“, að greiða y2
milljón króna til varna gegn
mæðiveiki, og hundruð þúsunda
til hjálpar þeim, sem misst hafa
bústofn sinn vegna veikinnar.
Það má kalla j arðræktarstyrk-
inn „eyðslu“, fjárframlögin til
Fiskimálanefndar, fjárveitingar
til vega-, brúa- og símalagn-
inga, fjárveitingar, sem miða að
því að skapa viðunandi lífsskil-
yrði fyrri vinnandi menn lands-
ins, — vitanlega má kalla þetta
eyðslu, en hve margir taka
undir ávítur á ríkisstjórnina
fyrir þessa eyðslu? Þrátt fyrir
það, sem núverandi stjórn og
þingmeirihluti leggur til þessara
framkvæmda, eru sífellt gerðar
kröfur um aukna vegagerð,
fleiri brýr og síma, hærri fram-
lög til atvinnuveganna. Og allt
er þetta gert til þess að reyna
að halda uppi framleiðslu
landsmanna. Menn verða að
dæma um það, hver fyrir sig,
hvort þessi fjárframlög eiga
skilið nafnið eyðsla, þótt hitt sé
vitanlega mikið vafamál, hve
lengi ríkissjóður reynist fær um
að inna þessar greiðslur af
höndum,
Vert er að minna á það í sam-
bandi við skrif íhaldsblaðanna
um eyðslu, að þeir menn, sem
eiga blöðin og ráða skrifum
þeirra, hafa á undanförnum ár-
um rakað saman offjár á verzl-
un og útgerð, og sumir þessir
menn hafa meira að segja núna,
á erfiðleikatímunum, haft að-
stöðu til að bæta við auð sinn
vegna óþarflegrar verzlunar-
álagningar. Þessir menn láta
leiguþý sín tala um eyðslu ríkis-
stjórnarinnar, eyðslu, sem er
fólgin í framlögum til að-
NtJA DAGBLAÐIB
Útgefandi: Blaðaútgáfan hJ.
Ritstjórl:
ÞÓRARINN ÞÓRARIN8SON.
Ritstj ómarskriístof umar:
Lindarg. 1 D. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu 1D. Siml 2323.
Eftir kl. B: Siml 3948.
Áskriftarverö kr. 2,00 á mánuöi.
í lausasölu 10 aura elntaklö.
Prentsmlöjan Edda hJ.
Simar 3948 og 3720.
þrengdra atvinnuvega. Sjálfir
hafa þessir menn eytt árlega
og eyða enn, tugum þúsunda til
eigin framfæris. Þessir menn
þurfa ekki að ímynda sér, að sú
eyðsla, komi ekki jafn þungt
niður á bök alþýðunnar í land-
inu. En hvor eyðslan halda menn
að sé þarfari, sóun nokkurra
manna á tugum þúsunda króna
sjálfum sér til framfæris, eða
hin, sem miðar að því að létta
undir með atvinnuvegunum og
rétta þá við? í hvert skipti,
sem íhaldsblöðin minnast á
eyðslu, þá vekja þau athygli á
óhófslíflifnaði aðstandenda
sinna.
Enn eitt hafa íhaldsblöðin
gert mjög að umtalsefni und-
anfarið, og það eru
Liántökurnar.
Þesi blöð hafa verið ákaflega
gleið yfir því, eftir því, sem séð
verður, að ekki skyldi teljast
hentugt að bjóða út gjaldeyris-
lánið, eins og ætlað var, en í þess
stað tekið bráðabrigðalán, og
lán til rafvirkjunar á Akureyri,
með kjörum, sem telja verður
eftir atvikum mjög góð. Það
hefir verið á það bent, að um
hver einustu áramót hafa spá-
menn íhaldsins lýst yfir því, að
nú væri allt að fara hér í kalda-
kol. Á þessum skrifum er ekki
tekið mark innanlands, en þau
eru þýdd af fulltrúum erlendra
ríkja hér og stundum endur-
prehtuíð í blöðum utahlands,
sem ummæli ábyrgs stjórnmála-
flokks. Það er því vafalaust, að
þessar hrakspár spilla verulega
fyrir landinu út á við, og það
hafa Sjálfstæðismenn verið að
reka sig á sjálfir nú þessa dag-
ana.
Að öðru leytí stafa vandræði
okkar nú aðallega af því, að
á góðærunum, stjórnarárum
íhaldsins, var fluttur inn gjald-
eyrir að þarflausu svo miljónum
króna skipti með lántökum er-
lendis. Á stjórnarárum íhaldsins
1925—27, þegar saltfiskútflutn-
ingurinn var að meðaltali 41
millj. króna á ári á móti 17
millj. undanfarin þrjú stjórnar-
ár, ukust skuldir þjóðarinnar
um 10 millj. króna. Á þessum
góðu árum var eyðslan svo óhóf-
leg, að allur hinn mikli gjald-
eyrir eyddist og meira til. Þá var
tekið 8 milljón króna lán til þess
að koma upp húsbyggingum í
Reykjavík! Er ömurlegt til þess
að hugsa hvernig farið var með
fé þjóðarinnar á þessum góðu
árum. Ekki einungis öllu eytt
sem inn kom, heldur skuldum
safnað að auki.
Það er fyrst í tíð núverandi
(Framh, á 4. siðu.)