Nýja dagblaðið - 07.08.1938, Blaðsíða 1

11
IWJA
íD/^GiIBIL^JÐIHÐ
6. ár
Reykjavík, sunnudaginn 7. ágúst 1938.
179. blað
HQHBR
Eiga stvrkþegarnir að hafa rétt-
indi en engar skvldnr?
„Hver, sem ekkí vill vinna,
á ekkí mat að íá“
ANNÁLL
219. dagur ársins.
Sólaruppkoma kl. 3.55. Sólarlag kl.
9.12. Árdegisháflæður í Reykjavík kl.
2.45.
Næturlæknir
er í nótt Björgvin Finnsson, Vestur-
götu 41, sími 3940. Næstur nótt Alfred
Gíslason, Brávallagötu 22, sími 3894.
Sunnudagslæknir er Ólafur Þorsteins-
son, Mánagötu 4, sími 2255. Næturvörð-
ur er í Lyfjabúðinni Iðunni og Reykja-
víkur Apóteki.
Dagskrá útvarpsins:
10.40 Veðurfregnir. 11.00 Messa í
Dómkirkjunni (sr. Friðrik Hallgríms-
son). 12.15 Hádegisútvarp. 17.40 Útvarp
til útlanda (24.52 m.) 19.10 Veðurfr.
19.20 Hljómplötur: Smálög fyrir píanó
og fiðlu. 19.40 Auglýsingar. 19.50 Frétt-
ir. 20.15 Erindi: Á reiðhjóli um Noreg
(Geirmundur Ámason, stud. mag.).
20.40 Hljómplötur: a) Söngvar úr óp-
erum. b) Klassiskir dansar. 21.30 Dans-
lög.
Málverkasýning
Eggerts Guðmundssonar verður
opin í dag í síðasta sinn, klukkan
10—7. Er þvi nú síðasta tækifærið fyr-
ir fólk að sjá þessa sýningu Eggerts.
Messað
er í dag í Laugarnesskóla kl. 2.
Frumæfing
fór í gær fram í Konunglega leik-
húsinu í Kaupmannahöfn á leikriti
Tryggva Sveinbjörnssonar sendisveit-
arritara, er hann nefnir „Den lille
Verden“. Ýmsir af þekktustu leikurum
Dana, t. d. Poul Reumert og Bodil Ib-
sen, leika í þessu leikriti. — FÚ.
Andlátsfregn.
Þann 5. þ. m. andaðist á Stokkseyri
Jón Sturlaugsson, hafnsögumaður þar,
tæpra 70 ára, fæddur 13. nóv. 1868 í
Starkarhúsum við Stokkseyri. Foreldr-
ar Jóns voru Sturlaugur Jónsson og
kona hans, Anna Gísladóttir. Hann var
kvæntur Vilborgu Jóhannesdóttur frá
Skipum, sem lifir mann sinn, og eign-
uðust þau 10 börn. Eru 7 þeirra á lífi,
flest búsett í Reykjavík. Jón var þjóð-
kunnur maður fyrir það, hve mörgum
hann hafði bjargað úr sjávarháska, —
en það voru alls 73 menn — bjargað
ýmist frá yfirvofandi hættu eða bráð-
um bana. Brezka stjórnin sæmdi hann
vönduðum sjónauka að heiðursgjöf, er
hann, þann 14. marz 1906, bjargaði 12
manna áhöfn af togaranum Desdemo-
na, sem var strandaður í brimgarðin-
um fyrir austan Stokkseyri. Skipið
sökk nokkrum mínútum síðar og sjór
var að verða ófær vegna brims. Fyrsta
skipið, sem Jón vísaði til hafnar á
Stokkseyri, var skonnortan Orlando frá
Mandal, þ. 1. júní 1898, og hefir hann
því gegnt hafnsögumannsstörfum í 40
ár. Jón var forgöngumaður að bryggju-
gerð og lendingarbótum á Stokkseyri,
sem mikið hefir bætt lendingu í brimi
þar. — FÚ.
Óþekktur fugl.
Hreiðar Jónsson, Sæbóli við Eyja-
fjörð, skaut nýlega stóran hvítan fugl.
Fuglinn var með dökkgráa vængi, gul-
leitur á bringu, með gult nef og rauðan
hring kringum augu, Fuglinn hafði
málmhring á fæti áletraðan. Fyrri
hluti áletrunarinnar var ekki skýr, en
síðari hlutinn er: Skovgaard B 2285,
Viborg, Danmark, Europa. Fréttastofan
hefir beðið Magnús Björnsson, nátt-
úrufræðing í Reykjavík, að nafngreina
fuglinn, ef þess væri kostur. Hefir hann
athugað lýsingu þessa, en segir hana
ekki nógu nákvæma til þess að hægt
sé að ákveða tegundina — eigi’ sízt
vegna þess, að lýsingin bendi ef til vill
(Framh. á 4. síðu.)
Deílan víð Rússa
veíkír Japaní
í Kína
LONDON:
Fregnir frá Kína benda til, að skær-
urnar á landamærum Manchukuo og
Siberiu hafi veikt aðstöðu Japana í
Kína.
Þá segja Kínverjar, að einn af þrem-
Stöðugar orrustur
víð Chan-ku-feng
Þó er talið litllt fyrir
að deilan leysist frið
samlega.
LONDON:
Fregnir af viðræðum rússneskra og
japanskra stjórnmálamanna, vekja
vonir um friðsamlega lausn Chan-ku-
feng deilunnar, á þeim grundvelli, sem
Rússar hafa lagt til.
Samkvæmt japönskum fregnum hef-
ir þó stöðugt verið barizt við Chan-ku-
feng frá því í fyrrakvöld. Hófu Rússar
þá ákafa fallbyssuskothríð á varnar-
stöðvar Japana. Sótti fótgöngulið
Rússa fram með fjöldamörgum skrið-
drekum, unz þeir áttu aðeins ófarna
um 250 metra að stöðvum Japana. Þá
hófu Japanir fallbyssuskothríð á
Rússa og dreifðu liði þeirra. Sendu
Rússar síðar 90 flugvélar inn yfir
stöðvar Japana og voru meðal þeirra
stórar árásarflugvélar. Um tjón af
völdum þessarar árásar er ekki getið
í hinni japönsku frétt.
Nýjar árásir hafa verið gerðar á
Chan-ku-feng í gær af Rússum, en
staðurinn virðist enn vera í höndum
Japana.
Þá segja Japanir að 25 rússneskar
flugvélar hafi flogið inn yfir landa-
mæri Kóreu og varpað sprengikúlum
á járnbraut með þeim árangri að flutn-
ingar tepptust. Virðist svo, sem Rússar
hafi ætlað að koma í veg fyrir að Jap-
anir gætu sent liðstyrk til Chan-ku-
feng. Viðurkenna Japanir að herflutn-
ingalestir hafi verið á leiðinni þangað,
er loftárásin var gerð. — FÚ.
Göríng vill
lara til London
En óttast kuldalegar
móttökur hjá al-
menningi.
KALUNDBORG:
Lundúnablaðið „Evening Standard"
skýrir frá því, að Wiedemann, erind-
reki Hitlers í London, hafi á dögunum
sagt brezku stjórninni að Göring hefði
hug á að koma í heimsókn til London,
til þess að ræða við stjórnina og ábyrga
stjórnmálamenn um samskipti Eng-
lands og Þýzkalands, en jafnframt hafi
Wiedemann farið fram á það, að
stjórnin gerði ráðstafanir til að tryggja
það, að Göring fengi svo vinsamlegar
viðtökur hjá almenningí, sem stöðu
hans hæfði.
Blaðið skýrir ennfremur frá því, að
Halifax utanrikiámálaráðherra hafi
nú svarað þessari málaleitun á þá leið,
að stjórnin geti ekki tekið neina á-
byrgð á því að alþýða manna í Bret-
landi veiti Göring svo vinsamlegar
viðtökur, sem hann kynni að óska. FÚ.
ur herjum Japana er sæki fram til Han
kow, hafi snúið við, og hafa komið
frarn tilgátur um, að hann hafi verið
sendur norður á bóginn. Framsókn
annars japanska hersins er stöðvuð,
segja Kínverjar. — FÚ.
Fyrir nokkru birtist grein
hér í blaðinu, þar sem sýnt
var fram á, hvernig íhaldið
misnotaði fátækrafram-
færsluna sér til pólitísks
framdráttar. Það veitir
fjölda vinnufærra manna
fátækrastyrk og berst gegn
öllum ráðstöfunum, sem
létta myndu fátækrabyrð-
ina, svo sem sameiginleg
innkaupastofnun, sauma-
stofa, mötuneyti o. s. frv.,
vegna þess, að styrkþegun-
um finnst þetta einhver
takmörkun á réttindum
sínum.
Engum dettur annað í hug,
en að fjölmargir efnaminni
Sjálfstæðismenn, sem eru reitt-
ir inn að skyrtunni með háum
útsvörum, óski eftir slikum
ráðstöfunum, en vilji þeirra er
einskis metinn, vegna þess að
forráðamenn bsejarins þora
ekki að styggja styrkþegana, og |
hafa ekkert á móti því að þeim j
fjölgi. Ástæðan er sú, að yfirráð j
þeirra og vaxandi kjósendafylgi !
í bænum byggist fyrst og fremst j
á liðveizlu styrkþeganna.
Þessi mál eru því komin í það
horf, að fjöldi vinnufæra
manna nýtur fátækrastyrks og
engum sparnaðarráðstöfunum
er unnt að koma í framkvæmd,
vegna þess að flokkurinn, sem
hefir völdin í bænum, telur all-
ar slíkar ráðstafanir muni
minnka fylgi sitt meðal styrk-
þeganna.
Þetta má með sanni telja ein-
hverja mestu fjármálaspilling-
j
una, sem enn hefir þekkst á
landi hér. Hún er undirrót
hinna háu útsvara, sem eru að
eyðileggja greiðsluþol skatt-
gjalden'danna og starfsgetu at-
vinnuveganna í bænum. Hún
dregur vinnuaflið frá arðminni
framleiðslu og veikir sjálfs-
bjargarhvöt margra manna.
Danska fordæinið.
í umræddri grein var enn-
fremur bent á það, að slíka
spillingu bæri að rekja til at-
I kvæðisréttar þurfamanna í
sveitar- og bæjarstjórnarkosn-
ingum. Þar sem þeir væru orðn-
ir stór hluti kjósendanna gætu
þeir haft mikil áhrif á fram-
kvæmd fátækramálanna og slík
völd þeirra gætu haft hina
mestu spillingu i för með sér,
eins og hér væri raun á orðin.
í því sambandi var þess getið,
að styrkþegar í Danmörku
hefðu ekki atkvæðisrétt í bæj-
arstjórnarmálum og „slíkt þætti
ekki þar brot á lýðræðinu, held-
ur væri beinlínis gert til að
tryggja það í sessi. Því lýðræðið
væri sannarlega ekki fólgið í
ótakmörkuðu frelsi, án allrar
gagnkvæmrar skyldu“.
Óvænt liðveizla.
Þessari hógværu grein hefir
verið næsta illa tekið í blöðum
andstæðinganna. Þó undarlegt
megi virðast, koma háværustu
ópin úr herbúðum kommúnista
og sósíalista. Blöð þeirra virð-
ast halda því fram, að hinn
mikli fátækrakostnaður stafi
eingöngu af „kreppunni“, en
ekki sé neinni „spillingu“ hjá
ihaldinu til að dreifa. Slík
blekking kemur sannarlega úr
hörðustu átt. Það er að vísu rétt,
að örðugleikar atvinnuveganna
eiga talsverðan þátt í aukningu
fátækraframfærslunnar, en
kjósendaveiðar íhaldsins eru
vissulega ekki veigaminni þátt-
ur. En íhaldið getur ekki fengið
betri liðveizlu til að halda þess-
um spilltum starfsháttum sin-
um áfram, en þá yfirlýsingu frá
blöðum kommúnista og sósíal-
|| ista, að milljónaframlögin til
fátækramálanna stafi ekki aö
neinu leyti af óstjórn þess held-
(Framliald á 3. síou.)
Síldveiðín
Til Siglufjarðar komu frá því um
hádegisbil í fyrradag til nóns í gær 29
skip með um 15 þúsund mál síldar.
Af þeim biðu þá 27 afgreiðslu. Flest
skipin komu að í fyrrakvöld eða
snemma í fyrrinótt. Fá skip komu til
Siglufjarðar í gær, enda var slæmt
veiðiveður, suðvestan hvassviðri úti
fyrir, straumþungi og úfinn sjór. Eng-
inn síld og engin skip sáust, hvorki frá
Málmey né Grímsey. Tvo síðastliðna
sólarhringa hafa verið saltaðar í Siglu-
Heyskapurínn
á Norður- og Austur-
landí
Slæml útlit með kart-
öfluuppskeruna
Vifftal viff Steingr. Steinþórsson
búnaffarmálastjóra
Steingrímur Steinþórsson búnaðar-
málastjóri kom heim í gærmorgun úr
þriggja vikna ferðalagi kring um land.
Lengsta viðdvöl hafði hann í Austur-
Skaftafellssýslu og Múlasýslum. Stein-
grími sagðist svo frá í viðtali við
fréttaritara Nýja dagblaðsins:
— Tíðarfarið hefir verið stirt austan-
lands og norðan í sumar. Síðustu viku
hefir þó verið mjög hagstætt veður og
bændur á þessu svæði alhirt.
Sláttur hófst alstaðar seint. Fram
að síðustu helgi höfðu bændur á Aust-
urlandi og Norðurlandi litlu náð inn
af heyjum sínum, nema þá kannske
sumstaðar í Eyjafirði. Túnaslætti er
nú víðast í þann veginn lokið. Margir
bændur telja að taðan sé fimmtungi
minni í sumar heldur en í meðalári,
en sennilega næst hún með sæmilegri
verkun.
— Hvernig lítur út með garðræktina
i ár?
— Útlitið er fremur slæmt, sérstak-
lega norðanlands. í köldustu sveitunum
má jafnvel búast við, að engin kart-
öfluuppskera fáist að þessu sinni.
Veltur þar ákaflega mikið á því, hvern-
ig viðrar í ágústmánuði og byrjun
september. Ef næturfrost verða, svo
kartöflugrasið falli, sem títt er um það
leyti sumars, mun kartöfluræktin gefa
mjög lélega raun.
í Austur-Skaftafellssýslu eru hinar
langstærstu kartöfluekrur, sem til eru
hér á landi. Voru þær enn auknar til
stórra muna í vor. Mest er garðræktin
orðin 1 tveimur sveitum, Nesjum og
Mýrahreppi. Á mörgum bæjum hefir
margra hektara landflæmi verið tekið
til kartöfluræktar og kartöflurnar eru
þar orðnar önnur aðalframleiðsluvara
bændanna. Eru bændur allir þar eystra
á einu máli um það, að þessi nýbreytni
í búskaparháttunum hafi fært þeim
auknar tekjur og verið þeim til stór-
léttis.
— Hvernig lítur þar út með kart-
öflusprettuna núna?
— Vöxturinn hefir að sönnu verið
heldur seinn, þó eru vonir góðar um
sæmilega uppskeru.
— Hvernig gengur búskapurinn aust-
anlands að öðru leyti?
— Fénaðarhöld hafa verið ágæt í
ár og kvillar litlir í sauðfé og sauð-
burður gengið vel.
Mikið er unnið að húsabyggingum i
þeim sveitum, sem ég ferðaðist um,
bæði endurbyggingum og nýbygging-
um.
firði 5.893 tunnur — þar af 1444 tunn-
ur matjessíldar.
í fyrradag og í fyrrinótt voru lögð
á land í Djúpuvík um 12.700 mál síld-
ar, sem veiddist aðallega út af Vatns-
nesi og við Skaga. Fitumagn síldarinn-
ar er talið vera um 20 af hundraði.
Veiðiveður var gott og 12 stiga hiti á
Djúpuvík.Til Djúpuvíkur eru nú komin
til bræðslu um 46.000 mál alls og rúm-
lega 5.000 tunnur í salt.
Til Keflavíkur komu í gær tveir bát-
ar með samtals 200 tunnur síldar, sem
fryst var til beitu. Sildin veiddist á
Eldeyjargrunni.
(Framh. á 4. síðu.)