Tíminn Sunnudagsblað - 25.03.1962, Qupperneq 15

garð á samkomum þeirra. Þegar fólk
hafði satt forvitni sína tóku óspekt-
irnar við. Hróp og háreysti var ekki .
annað en sjálfsagt ívaf á vakningar-
samkomunum, drukknir menn og ó-
eirðarsamir unglingar sungu drykkju
vísur og klámbiagi í kapp við sálma
herfólksins. Stundum var kastað sorpi
á predikarana, og fyrir kom það á úti-
samkomum, að púðurkerlingum var
laumað í vasa predikara, sem ekki
uggðu að sér í hita boðskaparins.
Fljótt dró að því, að til beinna rysk-
inga kæmi. Þegar lögregluþjónar bæj-
arins komu á vettvang, þóttust engir
vita, hverjir valdir væru að óspektun-
um. Fyrirliðai hersins skirrtust við
að kæra þá, er angruðu þá, en reyndu
aftur á móti að halda verstu óróa-
seggjunum utan dyra, þegar predikað
var inni. En af því hlutust einnig
stimpingar við dyraverði og upphlaup
við kastalann. Lögreglan reyndi að
banna fólki að safnast þar saman á
kvöldin, en þvi var misjafnlega hlýtt.
Það fór auðvitað ekki hjá því, að
fólkinu í Hjálpræðishernum þætti
ómaklega að sér vegið og ódrengileg-
um vopnum beitt. Gremja af þeim
toga fékk útrás í desemberblaði Her-
ópsins 1895:
„Nú í - nokkrar vikur hafa ýmsir
verið að stinga saman nefjum um,
hvernig þeir hægast geti skaðað her-
inn og’ hihdrað framför hans. Engin
aðferð hefur verið of níðingsleg, eng-
inn áróður of ærumeiðandi, engin
lygi of langt frá sannleikanum, engin
vopn of eitruð til þess, að ekki hafi
þeim verið hlífðarlausl: otað að oss.“
í byrjun árs 1896 hafði þetta stríð
fengið svo á Þorstein frá Marðarnúpi,
að hann varð að hvílast í fjórar vik-
ur sökum ofþreytu.
En það kom maður í manns stað.
Vísast hefur ofstækið og fjandskapur-
inn gegn Hjálpræðishernum orðið til
þess að vekja og styrkja samúð sumra
með honum.
Þess er áður getið, að hann vann
fyrstu áhangenaur sína skömmu eftir
hingaðkomu þeirra Eiiksens og Þor-
steins. Um haustið gat að líta aug-
lýsingar sem þessa í Herópinu:
„Hermannavígsia fer fram í Hjálp-
ræðisherskastalanum sunnudaginn 3.
nóvember klukkan 8 eftir hádegi.
Inngangseyrir 10 aurar.“
í febrúewmánuði höfðu tveir verið
vígðir aðstoðarforingjar og tveir voru
orðnir kadettar, og þegar leið á vetur-
inn komu þrír kvenforingjar með
gufuskipinu Láru frá Kaupmanna-
höfn.
VI.
Starfið færðist óðfluga í aukana, og
var sannast sagna undravert, hve
miklu svo fámennur flokkur gat kom-
ið í ver'k. Þegar fyrstu jólin var hundr
að fátækum börnum boðið á jólasam-
komu, og voru þau öll leyst út með
gjöfum. Alla daga var Hjálpræðis-
fólkið á ferli. Það gekk hús úr húsi,
talaði um fyrir fólki, hjúkraði sjúk-
um, safnaði peningum handa bjargar-
Nana heimilum, þvoði jafnvel og gerði
hreint, þar sem allt var í óreiðu
vegna heilsubrests, drykkjuskapar
eða sóðaskapar.
En jafnvel þetta starf olli blaða-
deilum. Upp kom sá orðrómur, að fá-
tækrastjórn bæjarins hefði kippt að
sér hendinni við fjölskyldu fyrír þær
sakir, að Hjálpræðisherinn hafði aur-
að saman handa henni. Blöðin tóku
yfirleitt öll í sama strenginn, nema
ísafold, sem nú var farin að taka mál-
stað Hjálpræðishersins. En hin blöðin
sögðu, að það stafaði af því, að Her-
ópið væri prentað í prentsmiðju
Björns Jónssonar.
í þessari sennu fór Benedikt Grön-
dal, sem var lítill vinur Hjálpræðis-
hersins, á stúfana. Lýsti hann þvi í
grein í Þjóðólfi, hvernig peningar
væru dregnir út úr örsnauðu fólki og
færði það fram til sannindamerkis, að
nýlega hefði Hjálpræðisherinn borg-
að þrjátíu krónur í eintómum kopar-
skildingum, er honum hefðu áskotn-
azt á þennan veg. Til ísafoldar beindi
hann orðum á þessa leið:
„Það getur vel veiið, að hin hátt-
virta ritstjórn ekki hneykslist, heldur
álíti það mikið vel sæmandi að til-
biðja guð og hafa bænagerðir skelli-
hlæjandi með ópi á Jesúm og halelúja
— halelújafrúkostum, ihalelújadömum
og halelújakjólum, bulla svo allt í
einu einhverja vitleysu upp úr miðri
bænagerðinni, hlaupa á hnjánum
kapphlaup til himriaríkis og segja, að
þeir hafi hvergi fundið annan eins
skríl og hér á landi, svo að rífast og
formæla mönnum til helvítis eða
rjúka í menn með áflogum og bar-
smíðum ... Svo þegar fólk hneykslast
á þessu og gerir óspektir, af því að
það getur ekki borið virðingu fyrir
þessum látum og þykir trú sinni mis-
boðið, þó dauf kunni að vera, þá er
því kennt um og allt látið bitna á
því ... Áður en þessi mannflokkur
kom hingað, var hér friður, en síðan
hann settist hér að, hefur verið sí-
fe’Jdur ófriður, slagsmál og óspektir,
ósamiyndi og óvinátta meðal fólks,
hjónaskilnaður og illindi á heimilum
— þetta er alkunnugt um allan bæ-
inn ...“
Benedikt Gröndal vildi fyrir sitt
leyti nefna Hjálpræðisherinn hænsna-
her og foringja lians Hænsna-Þóri.
VII.
í þessari deilu kom nýr aðili til
sögunnar og tók upp hanzkann fyrir
Hjálþræðisherinn. Þórhallur Bjarnar-
son skrifaði grein um hann í Kirkju-
blaðið. Lýsti hann tildrögum þess á
þessa Ieið:
„Ekki veit ég, hvað margar spurn-
ingar ég hef fengið úr öllum áttum
um Hjálpræðisherinn ... Það er því
ekkert vafamál, að marga fýsir að
Elsa Bojesen, kona dróttstjóra Hjálp-
ræSishersins, í skautbúningi veturinn
1901.
heyra um hann meira en kviksögurn-
ar, bréflegar og munnlegar, sem eðli-
lega breiðast út um allt landið ...“
Ekki kunni greinarhöfundur þó vel
við siði Hjálpræðishersins:
„Þessar játningar, sextíu á klukku-
tímanum eða fleiri, geta verið og em
eflaust í augnablikinu einlægar, en
illa kann maður við þær ... En þó
bregzt mér eigi, að væri Kristur kom-
inn í vorn hóp, myndi hann fyrr ganga
hérna út um holtin með hernum en
setjast við að lesa prestaskólafyrir-
lestra".
Þetta var af mikilli drenglund mælt
af prestaskólakennara. Og Þórhallur
Bjarnarson hafði líka gert sér ferð í
mörg kot, þar sem sendimenn Hjálp-
ræðishersins höfðu verið, til þess að
komast að raun um, hvað þeir höfðu
aðhafzt þar og hvaða orð þeir höfðu
getið sér. Hann gerði síðan grein fyrir
því, hvers hann hafði orðið áskynja á
nokkrum slíkum heimilum. Á eitt
þeirra höfðu komið tvær stúlkur úr
Hjálpræðishernum, gert þar hreint
nokkrum sinnum, hlúð að börnunum
og gefið einu þeirra fatnað. Gamalli
og sjúkri ekkju hafði verið boðin að-
hlynning og auk þess réttir að henni
aurar. „Þeir komu og glöddu mig“,
sagði hún. Aldraðri og lasburða konu
höfðu stúlkur úr hernum gefið skyrtu
og peninga til þess að kaupa mjólk,
er hún hafði ekki bragðað langan
tíma. Á fjórða heimilinu var konan
ein heima með fimm börn, þreklítil
eftir langvinn veikindi. Stúlkurnar
Framhald á 117. síðu.
T 1 M 1 N N
SUNNUDAGSBLAÐ
111