Tíminn Sunnudagsblað - 25.03.1962, Qupperneq 19

rúmi hennar á baðstofuloftinu í
rökkrinu og á kvöldvökum, enda
ætti hann þar uppi ekki að öðrum
hvíldarstag að hverfa að loknum úti
störfum. Þegar lesin voru yfir séra
Einari ummæli þau, sem hann hafði
haft um líkindi til þess, að Björn
ætti barnið, sem Ástríður kenndi Ól-
afi ingimundarsyni, afsakaði hann
sig með því, að Björn hefði verið
drukkinn, þegar hann gaf í skyn, að
hann myndi valdur að þunganum
„Ef ég er faðir þess, sem Ástríður
gengur með“, hafði hann sagt, og
kvaðst prestur alls ekki getað ráðið
í, hvort það var gaman eða alvara
Sjálf neituðu þau Björn og Ástríður
því fastlega, ag þau hefðu nokkru
sinni haft nánari kynni hvort af
öðru en hinn strangasti lagabókstaf
ur og viðkvæmasta siðferðiskennd
heimilaði. Kvaðst Björn vilja taka
það aftur, ef hann hefði hér um ár
ið eitthvað þag talað ógáður, er ekki
var sannleikanum samkvæmt.
Þegar engar sektarjátningar urðu
út úr þeim togaðar, var brugðið á
það ráð að leggjast sem fastast að
Ástríði að flytjast vestur ag Brekku
læk. En Ástríður skírskotaði til þess,
að komið væri fram á mitt sumar,
svo að hún gæti ekki þekkzt boðið
fyrr en næsta vor. Bauðst hún til
þess að fara þá frá Torfalæk með
ljúfu geði, þótt hún ekki vissi sakir
til, að hún skyldi héraðsræk vera,
og réði þá Björn, hvað hann gerði.
Björn sagðist að sínu leyti engri
manneskju vilja hjá sér halda nauð
ugri, og væri henni heimil brottför,
ef hún sjálf vildi. Hitt var ekki dul-
ið, að Björn gat látig sér til hugar
koma að kvænast Ástríði, — „ef
guð vildi ákvarða sér það, gerði hann
sig ánægðan með ag eiga Ástríði".
Yfirvaldið hafði iilan bifur á þeirri
sættargerð, sem Ástríður tæpti á.
Hann lét dóm ganga yfir henni á
engjaslættinum og dæmdi henni hýð
ingu, tíu vandarhögg, fyrir ósæmi-
lega sambúð vig Björn Ólafsson og
ermóffcku við fyrirskipanir asnt-
manns. En nú hafði það sannazt, að
vel gat gefizt að afrýja máli. Og það
gerði Ástríður. Árið var ekki liðið,
þegar landsyfirréttur hafði sýknað
hana á þeim forsendum, að á Torfa
læk væru ekki kringumstæður þær,
sem lög heimta til aðskilnaðar. Nú
kom í hlut yfirvaldanna að skjóta
málinu til hæstaréttar.
XVII.
Sýkna landsyfirréttar var Bimi
hvatning til þess ag sækja um kon-
ungsleyfi til þess ag kvænast á ný
og binda meg því endi á málavafstr
ið. Umsóknin fór um hendur Björns
Blöndals og skrifaði hann með henni
áminningu um fortíð þeirra Björns
og Ástríðar á Torfalæk, er hann
hefði ag sjálfsögðu haft í huga, þeg
ar bann sótti um hjónabandsleyfið
Hin kuldalegu ummæli sýslumanns
voru sízt til þess fallin að greiða fyr-
ir leyfisveitingunni.
Nú leið allt árið 1836, án þess að
til tiðinda bæri. En t árslokin gerð
ust samtímis tveir atburðir, er vald
ið hafa sárum vonbrigðum á Torfa-
læk: Hæstiréttur staðfesti hýðingar
dóm sýslumanns. og hjónabandsleyf-
inu var hafnað.
í lok júlímánaðar næsta sumar
sendi Björn sýslumaður Hannesi
hreppstjóra í Sauðanesi dómsúrskurð
hæstaréttar með fyrirmælum um að
fara ag Torfalæk, birta Ástríði dóm
inn og „undir eins leggja á hana
það henni meg dómnum ákveðna tíu
vandarhögga straff forsvaranlega á
bert bak í tveggja votta nærveru og
teikna síðan á dóminn yðar attest um,
að straffið sé löglega exekverað.41
Það hefur ekki verig prófastsdótt-
urinni frá Melstað skemmtilegur
dagur, þegar Hannes kom með hrís-
haldarann og votta sína til þess að
hýða hana, og ef til vill hefur séra
Halldór á Melstað einnig kennt nokk
urs sársauka, þegar hann frétti mála
lokin. Va'falaust hefði honum verið
kleift að koma í veg fyrir þessa læg
ingu dóttur sinnár, ef honum hefði
ekki verið mest í mun að skiija þau
Björn.
Enn var eitt að lokinni hýðingu.
Það var að ná málskostnaðinum,
fjörutíu og þremur dölum. Ástríður
kvaðst alls ekkert eiga. En sýslumað
ur lét það ekki blekkja sig. Hann
sagðist vita, að þetta væri ósatt, og
bjóst til þess að gera fjárnám hið
bráðasta, því að heyrt hafði hann
eftir Birni, að Ástríður vildi komast
brott úr sýslunni. Setti hann mjög
skaunman frest til þess ag inna
greíðsluna af höndum, og fór nú svo,
að Björn sá þann kost vænstan að
öngla saman peningum i hana. Mun
féð hafa verið reitt af höndum þá
um haustið, ef til vill með hjálp ann
arra, því að fast var eftir gengið.
xvm.
Það var ekki fyrirsláttur einn, þeg
ar Björn á Torfalæk ræddi um brott
för úr héraðinu. Margt gat stutt að
því, að á þag ráð var brugðið. Ást-
ríði hefur ekki fýst að eiga lang-
dvaiir í því byggðarlagi, þar sem
hún hafði verið hýdd, viðbúig var,
að sýslumaður léti ekki við hýð-
inguna eina sitja til langframa, held
ur hæfist á ný handa um ag skilja
þau Björn, og ioks voru þau Ög-
mundur og Ástríður Ólafsdóttir, er
veitt höfðu þeim skjól, flutt suður
á land að Mosfelli í Svínadal.
Vorig 1838 varð kunnugt, að
Björn hafði fengið Hrafnabjörg á
Hvalfjarðarströnd til ábúðar, og
þangag fluttist hann nú með Ást-
ríði og telpurnar báðár, Ragnheiði
og ingibjörgu, er verig höfðu síð-
ustu árin á Torfalæk. Það var síð-
asta vinarbragð séra Einars á Hjalta
bakka við þau, að hann lét þess ekki
getið í prestsþjónustubókinni, hvert
Ástríður hefði flutzt, og er líklegt,
ag það hafi verið látið í veðri vaka,
að nú ætluðu þau Björn að skilja,
svo að síður yrði eftir því rekið af
yfirvöldunum nyrðra, að hafizt yrði
handa gegn þeim í öðru héraði.
Það liggur í augum uppi, hvers
vegna Björn fluttist snður að Hrafna
björgum. Hrafnabjörg voru kirkju-
jörð. Séra Ólafur Hjaltested hafði
nýlega fengið Saurbæjarprestakall,
en fékkst enn við barnakennslu í
Reykjavík á vetrum og hafði því að-
stoðarprest í Saurbæ, séra Arngrím
Halidórsson. Séra Arngrímur var
sonur séra Halldórs Magnússonar í
Saurbæ. sem orðið hafði bráðkvadd
ur fám misserum áður á víðavangi
í Svinadal, en afi aðstoðarprestsins
var Magnús sýslumaður Gíslason á
Geitaskarði. Ingibjörg Magnúsdóttir
frá Geitaskarði, föðursystir séra Arn
gríms, var síðari kona Einars á
Hjaltabakka, og það er engum vafa
undirorpið, að séra Einar hefur
neytt venzlanna við séra Arngrím
og fengið Hrafnabjörg til ábúðar
handa Birni meg aðstoð hans.
Sennilega hefur Björn verið talinn
við nokkur efni, þegar hann kom
suður, því að fyrstu árin galt hann
útsvar heldur í hærra lagi. En ann-
aðhvort hefur gengið af honum á
Hrafnabjörgum eða efnin verið
minni en ætlað var i upphafi, því
að brátt varð útsvarig stórum minna,
er hann galt til sveitar sinnar.
Þau Björn og Ástríður komu öll-
um ókunnug á Hvalfjarðarströnd, og
fylgdu þeim að norðan ýmsar sögur
um Jjað, er á daga þeirra hafði drif-
ið- Ovíst er, að þeim hafi verið tek-
ig opnum örmum i upphafi En þeg
ar fram í sótti, fengu þau hið sæmi
legasta orð og aunnu sér mannhylli.
Einkum þótti Ástriður hin ágætasta
kona, og var svo talið. að hún bætti
mann sinn.
Það var ekki fyrr en vorið 1841,
að Bjöm fékk hjúskaparleyfi. Ekki
verður annars vart en þau hafi ver-
ið látin óáreitt þessi ár, en skjótt
var vig brugðið um hjónavígslu, þeg
ar leyfið var fengið. Þá var Ástríð-
ur fertug, en Björn var kominn fast
að fimmtugu.
Nú brá svo við, að þau eignuðust
tvö börn, Helgu og Ólaf, hin næstu
ár, og þriðja barnið eignaðist 'Björn
meg vinnukonu sinni einni nokkrum
árum síðar. Þag var telpa, sem skirð
var Ástríður, ef til vill í því skyni
að milda hug húsmóðurinnar.
Öll fengu börnin á Hrafnabjörg
um gott orð í æsku. En þó var Ragn
heiður Ólafsdóttir talin bera af.
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
115