Tíminn Sunnudagsblað - 08.07.1962, Síða 19

ið. Muggur hafði bitið hana í fót-
inn, svo að hún hætti sér ekki inn í
dagstofuna fyrr en við fullvissuðum
hana um, að Muggur væri hljiupinn
sína leið. En hún var varla setzt,
þegar Muggur skreið fram undan
stóra sófanum, þar sem hann hafði
dulizt allan daginn. Og svo beit hann
frú Detweiler i annað sinn. Mamma
aðgætti sárið, bar á joð og sagði
frúnni, að þetta væri aðeins skinn-
fleiður. „Hundurinn raksrt bara óvart
á yður,“ sagði hún. En frú Detweiler
var ekki beinlínis í sólskinsskapi, þeg-
ar hún skeiðaði burt.
Fjöldi fólks kærði Mugg til lög-
reglunnar, en þar eð pabbi var hátt-
settur embættismaður, þekkti hann
flesta lögregluþjónana. Þeir gáfu
honum kurteislega í skyn, að ef til
vill væri hyggilegast að binda hund-
inn, en mamma sagði, að þá myndi
Muggur fá minnimáttarkennd og
missa matarlystina.
Síðustu æviárum sínum eyddi
Muggur nær eingöngu utanhúss með
þeim afleiðingum, að öskukallinn,
mjólkurpósturinn og þvottahússend-
illinn neituðu að koma nálægt húsinu.
Við urð'um 'sjálf að drasla öskutunn-
unni út á næsta götuhorn og sækja
hana þangað aiftur, við urðum að
bera óhreina tauið út i bílinn og það
hreina inn, og hitta mjólkurpóstinn
í nokkur hundruð metra fjarlægð frá
húsinu okkar.
Þegar þessu hafði farið fram um
hrío, fundum við upp stórkostlegt
snjallræði til þess að halda Mugg inni,
þótt ekki væri nema meðan gasmæl-
imgamaðurinn kom til að lesa af.
Muggur óttaðist aðeins eitt: þrumu-
veður. Þá ærðist hann af hræðslu
og faldi sig undir rúmi eða stól. Við
útbjuggum því skínandi gott þrumu-
veður: blikklok og trésleif. Þegar
mamma vildi fá Mugg inn,
lamdi hún af öllum kröftum
með sleifinni á blikklokið. Þetta var
býsna sannfærandi þrumuveður, en
ætli þetta sé ekki með því brjálæðis-
legra, sem upp hefur verið fundið til
að halda heimilisfriðinn.
Nokkrum mánuðum áður en Mugg-
ur dó fór hann að „sjá sýnir.“ Hann
reisti sig ofur hægt upp og gekk
með þráðbeina fætur og lágu urri
að ákveðnum bletti. Einstöku sinnum
var þessi leyndardómsfulli blettur að-
eins hársbreidd til hliðar við gesti
okkar. Burstasali einn, hvimleiður og
uppáþrengjandi, sem ruddist alla leið
inn i eldhús, fékk eitt sinn tauga-
áfall, þegar Muggur kom gangandi
inn eins og Hamlet, er eltir anda föð-
ur síns. Augun störðu þráðbeint á
punkt, sem var einn millimeter frá
hægra fæti burstasalans. Maðurinn
hafði nokkurn veginn stjórn á sér, þar
til Muggur átti eftir hálfan senti-
meter að honum. Þá öskraði hann.
Muggur skokkaði á eftir honum fram
í forstofuna og urraði ofur lágt og
faglega. En mamma varð að hella
fullum potti af köldu vatni yfir bursta
salann til að fá hann til að hætta að
öskra.
Muggur andaðist skyndilega að næt-
urlagi. Mamms^vildi helzt jarða hann
í fjölskyldugrafreitnum með marmara-
legsteini yfir, en um síðir tókst okk-
ur að leiða henni fyrir sjónir, að
það væri á móti lögum. Málinu lykt-
aði á þann veg, að við grófum hann
í skurði nokkrum og settum snotran
trékross á gröfina. Á krossinn skrif-
aði ég: Cave Canem.
Til allrar hamingju fannst mömmu
vera virðuleiki og tign yfir þessari
gömlu, latnesku grafskrift.
GAPASTOKKAR -
Framhald af 435. síðu.
í góðu gildi hér á landi. Sú var tíðin,
að gapastokkur var við margar kirkj-
ur og þingstaði. Fram á nítjándu öld
voru menn iðulega settir í gapastokk
og látnir standa þar nokkra klukku-
tíma, sjálfum sér til háðungar og
öðrum til athlægis. Sá gapastokkur,
sem einna lengst var notaður hér,
var í Reykjavík og stóg við Austur-
stræti. Hann var settur upp á fyrstu
árum nítjándu aldar.
En þeir voru samt ófáir, er þótti
gapastokknum linlega beitt. Þess
vegna komst Magnús Ólafsson vara-
lögmaður, bróðir Eggerts Ólafsson-
ar, svo að orði árið 1771:
„Ég get ekki liugsað um það án
gremju né sagt frá því án eins konar
kinnroða, að ég hef sjálfur séð, auk
þess sem ég hef heyrt aðra tala um
það, að börn og vinnuhjú hafa með
háðssvip og spéi sín á milli sýnt allra
náðugastri kónglegri fororðningu af
3. júní 1746 um húsaga í landinu
ódulda fyrirlitningu, þegar hún er
lesin af prédikunarstóli, og þetta ger-
ist, hvort heldur foreldrum og hús-
bændum er með guðlegum áminning-
um bent til þess að typta börn sín
og vinnuhjú eða þeim er ógnað með
því, er til þess miðar að hemja sjálf-
ræðið og setja því mörk, svo sem pen-
ingamúlkt, gapastokki eða öðru líkam
legu straffi, með því húsagatilskipun
inni er aldrei framfylgt og gapastokk
urinn á flestum stöðum, þar sem
hann hefur þá nokkurn tíma verið
settur, er annaðhvort burt rifinn eða
hann hangir aðeins uppi, meira til
háðungar en ógnunar".
Magnús Ólafsson hafði verið utan
lands, og hann hefur því kunnað ó
því glögg skil, að þar voru við virðu-
legar kirkjur margar gerðir gapa-
stokka, því að þar sem refsingar af
þessu tagi voru í verulegum blóma,
þótti sín gerðin hæfa hverju broti.
Oft voru þetta staurar, sem hálsjárn
var fest við. i-.i til voru líka langar
fjalir með götum fyrir fætur, og í
þess háttar stokkum gátu jafnvel
margir menn staðið samtímis. Það var
hentugt, þar sem koma þurfti af
mörgum refsingum samtímis. í þess
háttar stokkum voru þeir oft látnir
standa, er vanræktu kirkjugöngur og
sakramenti eða skutu sér undan yfir-
hcyrslum við hús itjani. presta. Enn
voru fjalir með götum fyrir háls og
hendur. í þeim voru látnar standa
konur þær, sem báru út kjaftasögur
og illmælgi.
En slík nákvæmni í refsingum var
ekki tíðkuð á íslandi, og sums staðar
voru gapastokkarnir ekki í neinu lagi,
ef þeir voru þá til, eins og umkvört-
un Magnúsar Ólafssonar ber með sér.
Og mjög var Egill bóndi Egilsson
á Þorgautsstöðum í Hvítársiðu á önd
verðum meiði við skoðanir varalög-
mannsins, þvi að hann braut gapa-
stokkinn við kirkjuna i Síðumúla í
byrjun nítjándu aldar, þegar kirkju-
bóndinn ætlaði að setja- vinnumann
sinn í hann fyrir kersknisfulla vísna
gerð.
Kríiarmenniiig
Framhald aí 449. síSu.
og silfurs, sem voru eldri en loka-
fall borgarinnar.
Það er enn ekki vitað með neinni
vissu, hvað bar við né hvers vegna.
En ljóst er, að þróttur og veldi Myk-
ene, Þebu og annarra borga Grikk-
iandsskaga jókst á nákvæmlega sama
tíma sem borgir Krítar.hrörnuðu. Það
er og Ijóst, að allt yfirbragð myk-
ensku' borganna var gjörbreytt á
tímabilinu 1500—1300 f. Kr. frá því
sem var 1600—1500. Fljótlega eftir
1500 virðast höfðingjar þeirra sjá
hættuna, sem stafaði frá barbörunum
í norðri og jafnvel víðar. Þeir byggðu
tröllaukna virkismúra, sem aldrei
höfðu sézt á Krít. Ljónahliðið mikla
í Mykene liggur inn í virki, sem vart
hefur átt sinn líka í heiminum um
þær mundir. Enn í dag stendur nokk-
uð af virkisgörðum Mykeneborgar og
eru sums staðar yfir 50 fet á hæð.
Byggingar þeirra — úr höggnum
steini af hörðustu tegund — bera vott
um mikla kunnáttu í byggingalist,
ólíka þeirri, sem beitt var á Krít.
Þótt lifnaðarhættirnir væru enn í að-
alatriðum krítverskir, birtust ný áhrif
og ný viðhorf, sem koma innan frá,
hugmyndir frumbyggjanna, sem krít-
versk hugkvæmni kemur í fram-
kvæmd. Meistarinn hafði kennt læri-
sveininum, sem fann sitt eigið tján-
ingarform og beitti hugkvæmni og
skipulagshæfni, sem hann hafði
þroskað með sér.
TÍMINN
SUNNUDAGSBLAÐ
451