Tíminn Sunnudagsblað - 18.01.1970, Page 22

og sofi, og lifði á veiðum og ætum
jarðargróðri í hinni villtu náttúru.
Það gekk á nökkurs konar þrúg-
um, sem fléttaðar voru úr sefi,
svo að það kæmist leiðar sinnar
um fenjalöndin. Fyndi það trönu-
hreiður, reisti það við það merki,
bæði til þess að helga sér hreiðr-
ið og geta fundið það aftur. Það
hirti svo ungana, þegar þeir voru
að því komnir að skríða úr hreiðr-
inu, og seldi bændum þá síðan í
vöruskiptum.
Sumar fjaðrir trönunnar eru
langar og bogmyndaðar og á þeim
mjúkar og fíngerðar fanir, sem
minna á strútsfjaðrir. Heldri menn
og hermenn sóttust mjög eftir
þeim, og bændur gátu oft notað
þær upp í skatta og jarðaraf-
gjöld. Bændur sjálfir og hirðingj-
ar notuðu þær einnig í hatta sína.
Þetta máttu þó ekki allir gera.
Meðal hirðingjanna var stéttar-
skipting í afarföstum skorðum, og
þeir, sem önnuðust nautahjarðir
og hestahjarðir, nutu miklu meiri
virðingar en fjárhirðar og svína-
hirðar. Það voru einungis hinir
fyrrnefndu, sem máttu skreyta sig
með trönufjöðrum, handa hinum
nægðu fjaðrir af villigæsum eða
storkum. Meðal bænda voru það
heitbundnir piltar, sem skreyttu
sig trönufjöðrum. Ólofuðum pilt-
um og kvæntum mönnum var slíkt
bannað.
í Transylvaníu eru páfuglafjaðr-
ir enn notaðar á keimlíkan hátt.
Þar er kollhetta hinn venjulegi
höfuðbúnaður karlmanna, og er
einfaldur borði eina skreytingin á
þessum hettum. En þegar ungur
maður hefur fest sér konu, skreyt-
ir hann hettu sína fagurlega með
páfuglafjöðrum, og er páfuglaeldi
stundað til þess að fullnægja þess-
ari eftirspurn. Er hjúskapurinn
hefst, hverfur skrautið af hettu
bóndans. Það tilheyrir aðeins til-
hugatófinu.
Það er ekki nein nýjung, að stél-
fjaðrir páfugla þyki fagrar. Þær
hafa lengi verið taldar náttúruund-
ur, jafnvel guðlegt furðuverk. í
Persíu og Mesópótamíu og síðar í
Grikklandi voru þær helgaðar gyðj
unni Heru, og þess vegna var pá-
fuglaeldi við mörg Herumusteri.
Ríkir Rómverjar áttu hjarðir pá
fugla, þótt ekki teldu þeir þá
helga. Þeir gátu jafnvel lagt þá sér
til munns, ef svo vildi verkast,
þótt páfuglakjöt sé síður en svo
neitt lostæti. Þótt talað sé um
pipraða páfugla, þá eru þeir tæp-
ast eftirsóknarverðir.
Lengi var páfuglinn tákn ódauð-
leikans, og af því hefur sennilega
sprottið sú trú, að páfuglar rotn-
uðu ekki. Og svo fór, að páfugl-
inn tók að vekja illar grunsemdir
meðal lærðra manna. Því olli lít-
ið höfuð hans, ófögur raust og
undarlegir tilburðir: „Hann hefur
rödd djöfulsins, höfuð slöngunnar
og látbragð morðingjans“, sagði
einn spekingurinn, og hann 'hef-
ur fætur þjófsins með englavængj-
unum“.
Páfuglinn varð snemma kunnur
á Norðurlöndum, og þegar fram
liðu stundir varð hann þar tákn
hofmóðsins og prjálsins. Ekki hef-
ur þó verið svo litið á þennan
fugl í öndverðu á norðurslóðum.
Það var sæmdarheiti, þegar sonur
Höskulds Dalakollssonar og hjá-
konunnar írsku var nefndur Ólaf-
ur pá.
Ólafur pá er talinn hafa fæðzt
í kring um 938. Einhverjum kann
að þykja það tortryggilegt, að ís-
lendingar hafi kunnað skil á
páfuglum um miðja tíundu öld.
Svo er þó alls ekki. Þeir voru mikl-
ir siglingamenn, og svo höfðu einn-
ig verið forfeður þeirra. Þeir
kunnu góð skil á öðrum löndum
og öðrum þjóðum, og leið sumra
hafði legið allt austur í Miklagarð.
En þar að auki vill svo til, að minj-
ar, sem sanna tilveru páfugla á
Norðurlöndum, eru mjög jafnaldra
Ólafi pá — samt nokkru eldri. í
bátskumli einu á Vestfold í Nor-
egi frá því um 900, fundust bæði
f jaðraleifar og bein úr páfugli. Við
líka leifar fundust í Gauksstaða-
skipinu í Sandfirði, þar sem talið
er, að Ólafur Gauksstaðaálfur hafi
verið greftraður.
Það var ekki fyrr en kristinn
dómur var orðinn rótgróinn á
Norðurlöndum, að samlíkingin við
páfuglinn þótti vafasöm sæmd.
Helgir menn, sem kröfðust sjálfs-
afneitunar, ollu því. Heilög Bir-
gitta hellti úr skálum reiði sinnar
yfir skartgjarna menn, „sem
þyngja sig með klæðurn eins og
g " " "
Lausn
43. krossgátu
páfuglinn með fjöðrum sínum“,
Illa gekk þá heilögu fólki að slæva
skartgirni höfðingjanna. Riddaraí
og aðalsmenn riðu um með pá-
fuglafjaðrir á hjálmi sínum,
prýddu aktygi hesta sinna með
sama hætti og létu mála páfugla-
myndir á skjaldamerki sín. Jafn-
vel biskuparnir í Línkaupangi
skreyttu veizluborð sitt undir lok
miðalda með páfuglum með út-
breitt stél, þrátt fyrir áminningar
heilagrar Birgittu.
Á ýmsum nótum
með fénað í meira liagi í kaup-
staðinn, þegar illa heyjast.
Gríska stjórnin er sögð selja
börn úr landi. Að vísu er ekkl
gerður um þau beinn kaup-
samningur, heldur er kostnað-
urinn við að stimpla skjöl og
skilríki, sem til reiðu þurfa að
vera til þess að koma börnun-
um úr landi, svo rnikill, að
gríska lambaketið kemst með
þessum hætti í talsvert verð.
Við fslendingar erum aftur á
móti sannir höfðingjar, tigin-
bornir í ættir fr-am eins og kon-
an á Skeggjastöðum, sem þeir
Laxness og Henmann Pálsson
hafa verið að tala um. Við
leggjum okkur ekki niður við
verzlun með hold og blóð. Við
gefum fólk okkar vítt og breitt
um löndin, þegar létt skal á
fóðrunum, ungt og roskið, og
fylgjum svipaðri reglu og þeg-
ar gesti ber að garði: Þeir fá
hið bezta, sem til er í búrinu,
og við látum einkanlega af
hendi rakna fólk, sem fengið
hefur góða menntun eða verið
sérhæft til starfa.
/ N K /
e i nn a s l i
/ NfJ Kfí M / Jö
/V fl 3 l L ! Nu
« LO/NS AK
JOLflSve-INN/HN*
'O LAC.L e G a flN fl J
L AC L £ 6 fl 0 SN J'O
fl CN / 3 flí>N fl N'A L
S S fl fí A ó Kfl T fl
V I I NN fl fl N fí IV
£ N C, L A LflTflRfl fl
I S I 5 'Ofl-R fl Kflfl
N L'flN S S K'O T b-K N
N o R'o R S K £ R n I
) i) fl flH3K fí K N'O N
/N UN L KK'fí 'Ofí p (,
N N A TV I KI N U ' I
4 fl T K VK M I N <J 'ON N
ZK-+Kom>NN H A N H
30
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ