Tíminn Sunnudagsblað - 07.11.1971, Qupperneq 14

hans mjög að verfcegum efnum,
og hann dreif sig í skóla til þess'
að geta síðar lagt stund á verk-
fræði. Hann tók gagnfræðapróf'a
Akureyri og stúdentspróf hér í
menntaskólanum, þannig að hann
las sjötta bekk utan skóla. Það var
veturinn 1917—1918. Veturinn áð-
ur, það er að segja 1916—1917
bjuggum við saman, bræðurnir, á
Njálsgötu 48, uppi í risi. Ég taldist
stunda yinnu, þótt stopul væri hún
að vísu, en jafnframt var ég að
lesa undir annan bekk Verzlunar-
skóla íslands, sem þá var til húsa
á Vesturgötu 14, ef ég man rétt.
Veturinn þann arna vorum við*svo
fátækir, bræður, að í heila viku
gátum við ekki kveikt upp í ofn-
inum. Georg sat og las í gömlum
frakka með vettlinga á höndum.
En að gefast upp? Nei, ekki nú
alveg!
Svo var það einn góðan veður-
dag, að ég fékk einhverja snatt-
vinnu, sem dugði til þess, að við
gátum keypt okkur kol í ofninn.
Þau bar ég á bakinu í gegnum
bæinn og alla leið heim á Njáls-
götu. Ég man, hve glaðin var mikil,
þegar við vorum búnir að hvít-
skúra gólfið, ofninn funheitur og
herbergið þar með orðið eins og
allt önnur vistarvera, hlý og nota-
leg. Ég minnist enn þessara löngu
liðnu daga í hvert skipti, sem ég
geng fram hjá gamla húsinu okk-
ar á Njálsgötu 48.
— Georg hefur svo auðvitað
haldið áfram námi og snúið sér að
verkfræðinni?
— Já, að vísu. Og það er bezt
að segja hverja sögu eins og hún
gengur, þótt raunaleg sé. Hann
lauk stúdentsprófi vorið 1918, og
í ágúst það sama sumar sigldi
hann til Kaupmannahafnar til verk
fræðináms. Um haustið geisaði
spanska veikin í Danmörku eins
og á íslandi. Hana fékk Georg, og
úr henni dó hann 6. desember um
veturinn og þar með allar þær
vonir, sem bSeði hann og aðrir
höfðu bundið við nám hans og
framtíð.
Seinasta sumarið, sem Georg var
hér heima7 vann ég við mótekju
í Víðinesi á Kjalarnesi á vegum fé-
lagsins Svörður h.f., sem þá hafði
talsverð umsvif hér, þótt nú séu
dagar þess löngu taldir. Bátur
flutti okkur til Rtykjavíkur um
helgar og aftur þaðan á sunnu-
dagskvöldum. Svo var það einu
sinni, þegar við vorum að fara frá
Reykjavík, eftir að hafa dvalizt þar
um helgina, að Georg gefck með
mér niður á bryggju og kvaddi
mig þar. Við vissum báðir, að hann
myndi innan fárra daga sigla til
Kaupmannahafnar, og hugðum
gott til. Allir vissu, að honum
myndi sækjast námið vel, því hann
var frábær námsmaður og auk
þess bæði reglusamur og duglegur.
Og Garðsstyrk hafði hann hlotið
svo ríflegan, að ekki þurfti að hafa
áhyggjur af fjárhagnum í bráð að
minnsta kosti. En þar sem ég nú
hafði kvatt hann og var að horfa
á eftir honum upp bryggjuna,
greip mig undarlega sterk sorg og
viðkvæmni, sem kom mér á óvart.
Ef til vill hefur eitthvað lagzt í
mig, ég veit það ekki, en svo mikið
er víst, að Georg'.bróðir minn sá
ég aldrei síðan, hvorki lífs né lið-
inn. Hann var jarðsettur í Kaup-
mannahöfn, og það hefur meira
að segja ekki tekizt að finna leiðið
hans, þótt reynt hafi verið.
Alllöngu áður en ég frétti lát
hans hafði mig dreymt, að verið
væri að draga úr mér tönn. Þótt-
ist ég kenna mikils sársauka við
tanntökuna, og vaknaði við það.
Síðar á ævinni átti mig eftir að
dreyma tanntöku á undan ástvina-
missi.
— En hvað um sjálfan þig?
Fórst þú ekki í Verzlunarskólann
haustið 1918 eins og þú hafðir bú-
ið þig undir að gera?
— Ég kannaði möguleikana á
því, og komst að raun um, að ég
þyrfti að eiga að minnsta kosti eitt
þúsund krónur í peningum, ef ég
ætti að geta greitt fæði og hús-
næði heilan vetur, auk inntöku-
gjalds í skólann og staðizt óhjá-
kvæmileg bókakaup. En ég átti
ekki nema 380 krónur til í eigu
minni og sá ekki nokkur ráð til
þess að bæta þar neinu við. Ég
réði mig því til múrara upp á frítt
fæði og eina krónu í kaup á dag.
Liðu svo nokkrar vikur. Þá frétt-
ist lát Georgs bróður míns hingað
heim, og fór ég þá norður í Hrúta-
fjörð til foreldra minna. Var hvort
tveggja, að ég þóttist vita, að þeim
myndi verða þetta þungt áfall, sem
líka reyndist rétt, og svo fann ég
líka sjálfur mjög til einstæðings-
skapar eftir lát bróður míns. Það
var nú ekki heldur hægt að segja,
að frá miklu væri að fara í Reykja-
vík um þær mundir. Bæjarlífið var
dauflegt, atvinnuleysi árvisst og
landlægt, og því síður en svo
ánægjulegt að vera hér fyrir þá,
sem ekki höfðu annað á að treysta
en daglaunavinnu.
— Þú hefur þá verið feginn að
koma aftur heim á æskustöðvarn-
ar?
— Já, svo sannarlega. Frá
Reykjavík hafði ég einskis að sakna
'eins og málum var komið. Það er
nú líka svo, að grasið og gróður--'
moldin bjóða okkur velkomin, þeg-
ar mölin og steinsteypan hafa
brugðizt.
— Settist þú nú um kyrrt heima
í sveit þinni?
— Það átti talsvert eftir að
teygjast úr veru minni þar að því
sinni. Ég dvaldist heima í foreldra-
húsum um veturinn, án þess að
gera mér neina áætlun um fram-
tíðina.
Svo gerðist það á útmánuðum,
að Heinrich Theódórs, verzlunar-
stjóri við Riisverzlun, kom heim
til okkar og falaðist eftir að fá
mig til afgreiðslustarfa við verzl-
unina. Þetta þótti mér merkilegt.
Ég hafði orðið að hverfa frá þeirri
ætlan minni að fara í Verzlunar-
skólann um haustið, en nú bauðst
mér vinna við þekkta verzlun með
þaulæfðum mönnum. Ég skildi vel,
að þetta var áhætta. Það var með
öllu óvíst, að mér tækist að vinna
þau verk, sem mér yrðu ætluð, og
mætti því eins búast við því, að
ekki yrði ýkjalangt í veru minni
við verzlunina.
— Þetta hefur þó allt farið vel?
— Já, reyndar bar ekki á öðru.
Það hefði verið ómyndarskapur að
hafna svo góðu boði að óreyndu.
Nógur væri tíminn að gefast upp,
þegar sýnt yrði að starfið ætti ekki
við mig. En í stað þess að vinna
við verzlunina í nokkrar vikur eða
daga, urðu það full átta ár, sem
ég vann þar. Þessi rösk átta ár bjó
ég hjá þeim hjónunum, frú Ásu
og Heinrich Theódórs. Heimili
þeirra var í alla staði til fyrir-
myndar, og þaðan á ég margar
góðar minningar. Frúin var stór-
myndarleg húsmóðir, og reyndi oft
á útsjón hennar, þrek og dugnað.
Það var gestkvæmt hjá þeim, eins
og^algengt er um heimili verzlun-
arstjóra, og alltaf fengu allir gist-
ingu, sem þar kvöddu dyra. Það
var alls ekki óalgengt, að gestir
væri þetta sjö og átta, og það jöfn-
um höndum dag- og næturgestir.
830
TÍHINN
SUNNUDAGSBLAÐ