Íslendingaþættir Tímans - 31.05.1969, Page 17

MINNING
Ásdís Þorgrímsdóttir
Ásdís Mangrét Þorgrímsdóttir,
elkkja Sigiurðar Þórólifssonar skóla-
strjóra, fyrruim húsfneyja ó Hvitár-
balkka í Borgarfiirði lézt 9. aprl
þessa árs ó sjúteradelld EIi- og
hj úkrunarheiimnilisiins Grumdar í
R'eykjavfk o.g viar þá metra en hólf-
iníiaeð aó aildiri, fædd 18. olkt. 1883
ó Kárasföðuim á ValtnsmeBÍ. Foreldr-
a-r henmar voru þau hjó'nim Guð-
rún GuBtmu-nidsdÓbtiir og Þorgrím-
uir Jómatanisson, búsetibur é Kára-
sitöðuan. Hjá þeim ólst húm upp
og var mieð þeiimi þar tdl er húm
íór til m'ámis, þiá tnmiam við bvítmigt
í Kvem'naisteólia á Bimduósi, en síð-
am í Búðardalisslkót'ainm veburimm
1903—1904, em ftorstöðuima@ur þess
steólia var þá Siiigurður Þórólfsso'n.
Haulsbiið 1904 gemgu þau Ásdís-og
S'iigurður í hjómafoand og róteu Skól-
amin þa-nm vetuir eir í hömd fór fyirst
í Búðard'al1 em seiinmi hOuta vetrar-
ims í Hjarðaulholllbi.
Árið efbir flluibbú þau búferlum
þaðan suðu-r titt Borgarfjarðar og
voru á HvMrfoatettoa næstu fim/mtán
árin, eða tl 1920 að þau seibtuöt
að á Sielibja'miairaesi em að fáurn ár-
Uim liðnum tóku þau sér bólfestu
í höfuðsltaðnum, á Ásva'lagötu 28
o-g þar átti firú Áisdís heimillii það
sem öftdr var æviinmiar, e@a í fuila
fjóra buigi ána. Maður hemmar, Sig-
urður Þórólllfsision iézt smemima árs
1029 efbir ilamigyialra'ndd heiíllsu-
feisi.
Þegaa- þau Jijón, Ásdls og Sig-
urður fillutibuist tiil Borgarfjairðar vor
ið 1905, höfðu þau keypt jörðina
Baklkakot í Bæjiairsveit og ákveðið
að gera hama að skólasetiri. Það
hiaífðd Verið huigsjón og ætlúm Sig-
mrðar að sbofma skóla simm 1 sveit
og reka jafafráimlt búskap. Þessi
hugsjón viarð nú að veruleíka.
Ulm þessar mumdir var starfrækt
í mdðsveiituim Borga'1'if.Tarðar féttatg
hiokkurra umigra áhugamanma er
hét Flramifarafélag Borgfirðd'nga.
EitJt aif áhuigatmáiluim þess var stofm
tom skóla i héraðimu er veáítti al-
Wemma fræðsttu. Sbjórn féttiaigstns,
þeir Jóm Blöndal héraðsttiækmir i
Sbaiílholtsiey, Jón Björmissom í Bæ,
ÍSLENDINGAÞÆTT!R
Síðar fcaupniiaðuir í Borgamesi og
Jósef Björnsson bóndi á Svarfhóli
í Stafttiottlbsbuinguim, náðu saimfoandi
við Siigurð Þórólifsson eða hanm við
þá, á nieðam hamin viar í DöThm
vesbur og varð það að ráði þeirra
í miHi, að Siigurðuir keypti áður
nefmda jöið bil sfcölaseturs. Vo-ru
þetita miikiil tiðiinidi og merkur a-t-
fourður í sögu héraðsimis, sem bor-
ið hiefiur meW árainigur og marg-
víislegri hettdur em ummt verðd að
færa það í iöbur hér.
Siigurður Þórólfssom, sem gerð-
ist um þeibta brau'tæyðjamdi og færð
iist hilð mikflla hlútverk í farag, var
búfiræðiinigur frá Toiifa í Ólafsdal,
Hcenmari er sbumdað hafðd nám í
slkótta Jóns Þórarimssonar í Flens-
foomg og ttlokiið þaðam kenmaraprófd
os búinm að vena slkiólastjóri síð-
ulS'bu þrjú áriu, eitt í Reykjavík og
íjvö í Búðai’diatt. Hamm foaíðd upp úr
aTdamótun'U'm íarið ultam og ummið
við hiiinin meríkia og nafnkumma
A'skovlýðháskióla á Jótlandi og
kyn,mt sér í þeiirri ferð námiar hima
girumidtjviigsk'u skótta á öðrum Norð
uiriönduim.
Siigurður vtar af æskuskeiði, orð-
imm hóttiffeirbugur að attdiri, e-r hér
var komið oig var þvl emgímm við-
vanimgur í kemnsfciJmáfliuim, eims og
þau snéíru þá vi@ þjóðimmi.
JÖrðiiin, hilð væntalnlega skólár
sebur, var föst í áfoúð til vorsins
1906, og uiðú þau hjóm þvi að bíða
með búrelksfbur þangað til. Sama
va-r uon ífoúöarivús jarðarimmar og
aðrar byggimgar, þær voru þáver-
amdi áfoúainida bil fuflttira mota þebba
fyrsta ár, ern þó femgu skóttasbjóra-
hjómim bvö herbergi titt ífoúðar er
þau sebtust þar að.
Byggi'nigu alira húsa í þarfir
skóttans varð þvi að hefja ám bafar
em bltt stefavu voi’U aðedns fjórir bil
fifcnim mánuðir því að skóttimm átti
að hefjast á veturnóbbmn saima ár.
Ef þvá marfci átbi að nó, þurfbi að
hafa hraðamm á og Táta hemdur
samnairiiega stamda f'raim úr ermum
og eiga öruigga brú é að óætttum
sbæðiist, sem miargdæ efuðuist að tek-
izt gœtd. Em steóttastjórimm mdssbi
i,
ekki móðimm. Hamm hafði öðlazt ó-
bifliamdi, nær eldttegan áhnga á
Skiölahugsjón siinmd og vildd attlt í
sölurnar leiggja tál þess að hún yrði
að verutteitea.
Sú firiamkvæmd, sem þairma var
hafim úibhieimiti eins og á stóð ó-
tejvi'kula áirvekini og fyrirhyggju sí-
vakiandii áhuga, óþneybamdi d-ug að
auk aftts þeirra httiuta semi gera
S'kytt'di þ.e. fjámmagnis er nægði.
Á hausbnóbbum voru húsim risin,
þau sem nauðsyntteg'Uist voru og
fær tiil íbúðar og þei-rra nota sem
ætttaö vair. Markiimu var náð og skól
inm gat haifizt á tilisettum tfcna. Að
vísu voru bygginigar etetei fulttfoún-
ar, óg sittlhivað sem þurfti unnbóta
vdð og stóð tiil bóba, en það httut-
Verte féll í Skaut komandi ára og
va-r leyst af hendii eins og föng
stóðu titt og voru húsakynmi um-
bætt og aukim á þeimi ttma, sern
í hönd fór.
Þegar þau hjón, Ásdis og Siig-
urður, hötfðu tek'ið við jörðinini að
fullu, var tekið upp nýtt nafn á
hemmi og nefnd Hvítérfoakki er
studd'ist við hið forma heiti henmar
er var Bafctei. Bar hið nýja nafn
vott umi smiettckvisi og tryggð við
foama Nvemju, og féltt það fttjestum bet
uq- er til kom og hefur attiveg út-
rýmit himu nafminu.
Ulm veiturimm 1905 koanu fyrstu
miemie'n'durniæ og var skóttinm settur
á áfcveðnuim tfcna með virðuttegum
hæbbi í mýju skölahúsi að viðstödd-
umi noktorum geistuim. Þá voru að-
eiws fáir memiemdiar toofmmdr em
17