Íslendingaþættir Tímans - 28.12.1973, Side 3

f
Harmi lostin bjarta byggöin,
blessað Norður-Þing,
missti soninn mesta og bezta,
merkan islending,
fulltrúann og fyrirliöann,
frækinn sóknarmann,
vökumanninn, vörðinn dygga,
vitra sjáandann.
Engin byggð af alhug slikum
endurkaus sinn mann.
Æsku frá til æviloka
ættbyggð sinni vann.
Enda var hann traustum taugum
tengdur ættargrund.
Þar var markið, þar sló hjartað
þrátt að hinztu stund.
Falli skörð á mannlifs-múrinn,
mörg eru Iffsins ráð.
Fyllir skörðin eftir efnum
eftir giftu og dáð.
ishafsbyggðin á sinn manndóm,
og ef trútt er sótt,
rætast dýrir draumar Gisla,
dökk þó ógni nótt.
Ekki verður orðum bundin
ishafsbyggðar þökk.
Tungan er þeim trega vundin,
titra hjörtu klökk.
Lif hans verði leiösögn okkur,
ljós og hjálparráð.
Maður hniginn. Merkið stendur.
Minning gulli skráð.
Björn Haraldsson
það að viö hittumst hér siðast, að Gisli
Guðmundsson alþm. ritari bankaráös-
ins, væri látinn. Að visu kom sú fregn
ekki með öllu á óvart, þvi að Gisli heit-
inn hafði átt við mikla vanheilsu að
striða siðustu mánuði. Þó að Gisli væri
að eðlisfari maður hlédrægur og ekki
um það gefið að ota fram sjálfum sér
og skoðunum sinum, þá var hann þó
sökum hæfileika sinna um áratuga
skeið i hópi áhrifamestu stjórnmála-
manna hér á landi. Hann var einnig af-
kastamikill fræðimaður og rithöfund-
ur.
Hér verður saga hans sem
stjórnmálamanns og fræðimanns þó
ekki rakin, það hefur verið gert á öðr-
um vettvangi. Ég vil aöeins segja það,
af þvi að kynni okkar Gisla á vettvangi
stjórnmálanna urðu löng, aö ég hygg
þá fáa, sem þar höfðu af honum kynni,
er ekki mátu hann mikils sökum gáfna
hans og mannkosta alveg óháö þvi,
hvort þeir áttu samleið með honum i
stjórnmálaskoðunum eða ekki.
Gisli Guðmundsson átti sæti i
fulltrúaráði Útvegsbanka tslands hf.
frá 1936-1957 og siðan i bankaráði
Útvegsbanka tslands frá 1957 til
dauðadags. Hefir hann um langt skeið
gegnt þvi trúnaðarstarfi að vera ritari
bankaráösins. Er engum viðstaddra
um það betur kunnugt en mér, með
hverri kostgæfni og nákvæmni hann
rækti það starf.
Ég vil svo að lokum biðja fundar-
menn að heiðra minningu þessa mæta
manns og góða drengs með þvi að rísa
úr sætum.
f
Fæddur 2. desember 1903
Dáinn 4. nóvember 1973.
Gisli Guðmundsson alþingismaður
andaðist i Landspitalanum að kveldi
hins 4. nóvember, tæplega sjötugur að
aldri og hafði átt við langvarandi van-
heilsu að striða og kom ekki til þings
nú i haust af þeim sökum. Hann var
jarðsunginn frá Dómkirkjunni i
Reykjavik 9. nóvember. Eftirlifandi
kona hans er Margrét Arnadóttir frá
Gunnarsstöðum. Dóttir þeirra hjóna,
Kristin læknir, kom frá Vesturheimi
skömmu áður, er sýnt þótti að hverju
stefndi.
Gisli Guðmundsson fæddist á Hóli á
Langanesi 2. desember 1903. Foreldr-
ar hans voru Guðmundur bóndi þar
Gunnarsson frá Djúpalæk Péturssonar
og kona hans Kristin Gisladóttir bónda
i Kverkártungu Árnasonar og var Árni
sá Eyfirðingur.
Á Hóli á Langanesi ólst Gisli upp og
hélt tryggð við þann stað til dauðadags
og átti þar löngum annað heimili.
Hann lauk gagnfræðaprófi á Akureyri
1921 en tók stúdentspróf i Reykjavfk,
utanskóla, árið 1926. Nám i islenskum
fræðum stundaði hann við Háskóla Is
lands 1926—1929. Um nokkurra ára
skeið var hann kennari á heimaslóð-
um, jafnframt námi, þingskrifari 1928
og 1929, stundakennari við Samvinnu-
skólann þau ár og svo siðar i fjögur ár
og skólastjóri i forföllum. Gisli Guð-
mundsson var tiu ár ritstjóri Timans,
frá 1930—1940, einnig ritstjóri Nýja
dagblaðsins og Ingólfs um þetta leyti.
Arið 1934 varð hann þingmaður N.-
Þingeyinga og sat á þingi fyrir það
kjördæmi til 1945 og aftur 1949—1959,
en þá varð hann þingmaður Norður-
landskjördæmis eystra, var þingmaö-
ur til dauðadags og sat á 41 þingi alls.
Úr féllu nokkur ár á löngum þing-
mannsferli, sökum veikinda. Lá hann
þá löngum rúmfastur, las og þýddi
bækur. Of langt mál er aö rekja opin-
ber störf Gisla Guðmundssonar, enda
flest landskunn. Ritstörf hans eru orð-
in mikil, og má i þvi sambandi minna
á, að rit hans um sögu Framsóknar-
flokksins, er mikið fræðslurit, sem oft
er gripið til.
Gtsli Guðmundsson var um langa
hriö einn af áhrifamestu stjórnmála-
mönnum landsins og marka störf hans
á sviði löggj. og þjóðmála viða spor.
Eitt mesta áhugamál hans var jafn-
vægi i byggð landsins. Rökfesta hans
og þrautseigja, er hann vann að þvi
stórmáli, bæði utan þings og innan,
sýndist lengi vel ekki ætla að bera
mikinn árangur, utan hans eigin
flokks, Framsóknarflokksins. En nú
vilja aðrir flokkar „Lilju kveðið hafa”
og keppast nú við að lýsa fylgi sinu við
byggðajafnvægisstefnu Gisla Guð-
mundssonar og gera hana að sinni. Má
ætla, að hér á landi séu orðin straum-
hvörf i þessu efni, og verður það eng-
um einum manni þakkað fremur en
hinum látna þingmanni.
Ég kynntist Gisla Guðmundssyni
ekki að neinu ráði fyrr en eftir siðustu
kjördæmabreytingu, er Norðurlands-
kjördæmi eystra varð til og náði yfir
svæði, sem áður skiptist i fjögur kjör-
dæmi. Siðan höfðum við náið samstarf
og vaxandi, og þá kynntist ég manni,
sem ávinningur var að kynnast.
Gisli Guðmundsson var stór maður
vexti og stórskorinn, rólegur og virðu-
legur i framkomu og var eftir honum
tekið, hvar sem hann kom. Var hann
þó jafnan hlédrægur og tranaði sér
hvergi fram. Hann var vitur maður og
hjartahlýr, og drengur góöur i fyllstu
merkingu þeirra orða.
Góðan tima gaf hann sér jafnan
í bili þó að fækkað sé fundum,
við finnast skulum stundarkorn siðar,
þó að loki svalviðrin sundum,
syngur harpa ljóð innan tiðar,
græn þá spretta laufin i lundum,
liljugrös um ilmandi hliðar.
Þóroddur Guðmundsson
islendingaþættir
3