Íslendingaþættir Tímans - 17.08.1974, Side 4

Sæmimdur Brynjólfsson
Kletti
f. 12. mal 1888
d. 13. júli 1974.
Þeirri kynslóð fækkar nú óðfluga,
sem komin var til nokkurs þroska um
slðustu aldamót og lifði sin mann-
dómsár á fyrstu áratugum þessarar
aldar. Engin kynslóð á íslandi hefur
lifað slika breytinga-og umbrotatíma,
og engri annari ky'nslóð hefur tekizt að
koma jafn miklu i verk. Hún tók við
fátæku og litilsmegandi þjóðfélagi, en
skilaði til okkar grundvellinum að þvi
tæknivædda velferðarþjóðfélagi, sem
við nú búum i. Til þess að svo mætti
veröa, varð hún að vinna hörðum
höndum, og ekki var dagsverkið hnit-
miðað við átta stunda vinnudag.
1 dag er kvaddur hinztu kveðju i
Gufudalskirkju i A-Barðastrandar-
sýslu einn fulltrúi þessarar kynslóðar,
en það er Sæmundur Brynjólfsson,
bóndi og hreppstjóri að Kletti i Kolla-
firði.
Sæmundurfæddist aðKleifastöðum i
Gufudalssveit 12. mai 1888 og lézt I
sjúkrahúsi Akraness 13. júli s.l. For-
eldrar hans voru hjónin Margrét Jóns-
dóttir og Brynjólfur Benjaminsson.
Þau voru bæði Breiðfirzkrar ættar.
Brynjólfur var sonur Benjamins
Björnssonar i Langeyjarnesi á Skarðs-
strönd, en kona Benjamins var
Sigriður Sigmundsdóttir, Magnús-
sonar, Ketilssonar, sýslumanns
Búðardal. Margrét, kona Brynjólfs,
var dóttir Jóns Jónssonar aö Kot-
hrauni i Helgafellssveit á Snæfellsnesi.
Brynjólfur og Margrét áttu fimm
börn, og voru tvær systur eldri en
Sæmundur, Kristin og Ragnheiður,
sem báðar eru látnar. Yngri en
Sæmundur voru Guðrftn og Brynjólfur,
sem bæði eru á lifi, komin yfir áttrætt.
Þegar Sæmundur var tveggja ára
gamall, fluttu foreldrar hans að
Kleppustöðum I Staðardal i Stein-
grlmsfirði. Hann tók við búi foreldra
sinna áriö 1913, áður hafði hann þó
gerzt aðalforsvari og fyrirvinna
heimilisins, en faðir hans missti sjón-
ina, þegar Sæmundur var 14 ára
gamall, og hefur það verið erfitt hlut-
skipti unglingi. Arið 1919 kvæntist
Sæmundur eftirlifandi konu sinni,
Soffiu ólafsdóttur, ættaðri úr Grunna-
4
vikurhreppi. Þau bjuggu á Kleppu-
stöðum til ársins 1921, er þau fluttu að
Staö I Steingrimsfirði. Þar bjuggu þau
i sex ár, eða til ársins 1927, er þau
fluttu að Kletti i Gufudalsveit og
bjuggu þar, unz þau seldu búið I
hendur Haraldi, syni sinum, fyrir
örfáum árum.
Þau Sæmundur og Soffia eignuðust
sjö börn: Matthias, lézt 14 ára,
foreldrum sinum mikill harmdauði,
enda mikið mannsefni: Sigurbjörg,
gift óla Ananiassyni, fyrrum bónda að
Hamarlandi: Margrét, ógift, talslma-
kona I Reykjavík: Ólina, gift Vikari
Daviðssyni, skrifstofumanni I Reykja-
vlk: Brynhildur, gift Ásgeiri
Benediktssyni, múrara I Keflavik,
Haraldur, bóndi og hreppstjóri á
Kletti, kvæntur Jóhönnu Jóhannes-
dóttur og Brynjólfur, búnaðarráðu-
nautur á Hólmavik, kvæntur Erlu
Þorgeirsdóttur.
Þannig er I fáum orðum Hfssaga
þessa mæta manns, en sú saga segir
ekki mikið um mannkostamanninn
Sæmund Brynjólfsson.
Við nútimafólk gerum okkur
kannske ekki alltaf ljóst, hversu erfið
lifsbarátta einyrkja bóndans var á
fyrstu áratugum þessarar aldar, allra
slzt þeirra, er bjuggu I afskekktum, fá-
mennum sveitum. Þessi harða lífsbar-
átta reyndi mikið á karlmennsku og
þor og kannske ekki síður á andlegt at-
gerfi manna. Sæmundur Brynjólfsson
var vel búinn þeim kostum, er gera
menn hæfa til að standast þá raun að
smækka ekki af erfiðleikunum, heldur
vaxa og eflast við þá.
Um karlmennsku Sæmundar og
atorku væri hægt að fara mörgum
orðum, þó hér i þessari stuttu
minningargrein verði ekki nema litil-
lega á það drepið.
Meðan Sæmundur var á Kleppu-
stöðum I Steingrimsfirði átti hann
marga ferðina yfir Steingrimsfjarðar-
heiði. Kleppustaðir standa pndir
heiöarbrúninni að austan, og var
heiðin þá samgönguleið milli héraða.
Sæmundur var þráfaldlega leiðsögu-
maður ferðamanna um heiðina. 1
vetrarferðum reyndi oft á karl-
mennsku og þor ferðamannsins I bar-
áttu viö ófærð og veðraham, enda mún.
margur ferðalangurinn þá hafa lagt
allt sitt traust á hinn ratvisa og ötula
fylgdarmann. Eftir að Sæmundur kom
að Kletti, þurfti hann mikið að sækja
til aðdrátta um Kollafjarðarheiði að
Djúpi. Þær ferðir reyndu einnig mikið
á þolgæði og karlmennsku. Kom sér
þá, sem áður, vel, að hann haföi ungur
tamið sér að ganga á skiðum, og náð
leikni I þeirri iþrótt. Til aðdrátta
þurftu Gufdælir lika að sækja til Flat-
eyjar á Breiðafirði. 1 þeim ferðum var
Sæmundur heldur ekki viðvaningur,
þvl ungur hafði hann stundað sjóróðra
viö ísafjarðardjúp og á Drangsnesi.
Þegar þau hjón hófu búskap á Kletti
árið 1927, var jörðin I annarra eigu, öll
hús illa farin og túnið lítið og þýft og
þvl mikið starf framundan fyrir vinnu-
fúsar hendur. Sæmundur var þannig
skapi farinn, að hann undi þvi litt að
eiga ekki sjálfur þá jörð, er hann
erjaði. Hann festi þvi fljótlega kaup á
jörðinni og hófst handa um byggingar
og ræktun. Hann tileinkaði sér jafnan
tæknina, eftir þvi sem hún hélt innreið
sina I islenzkan landbúnað. En at-
hafnaþrá Sæmundar var ekki fullnægt
með búskapnum einum. Hann lærði
snemma nokkuð til járnsmiða, og
hafði jafnan smiðju á bæ sinum, og
smiðaði þá fyrir sjálfan sig og aðra
islendingaþættir