Íslendingaþættir Tímans - 09.06.1979, Blaðsíða 15

80 ára
Jóhanna Hólmfríður
Björnsdóttir
á Ytra-Fjalli
Afmæliskveöja.
ÁttræBisafmæliátti Jóhanna á Fjalli 20.
janúar siöastliöinn. A þeim degi vildi ég
gjarnan lita inn til hennar en gat ekki
vegna leti, sem þá hélt mér föstum hinum
megin á landinu, og ótal skaflar á milli-
leiöinni.
Hún er Aöaldælingur en var Tjörnesing-
ur áöur en hún flutti f dalinn. Dóttir
Björns Helgasonar, sem bóndi var I
Syðri-Tungu og konu hans Jóhönnu
Jóhannesdóttur. 1904 fluttu þau hjón aö
Ytri-Tungu og þar átti Jóhanna Björns-
dóttir siöan heima þar til 1933. Hún er elst
5 systkina sem á lffi eru. ' •
Tungusystkini ólust upp á góöu heimili
og heldur vel stæöu.
vík, Sigurlaugu ólafsdóttur, bókbindara,
á Brekkustig 7. Eignuöust þau 9 börn, sem
öll eru á lifi, sjö syni og tvær dætur. Þau
heita Ólafur, Karl, Björgvin, Arni,
Friöbjörn, Helgi, Svala, Mjöll og Sig-
urður. Sigurlaug sýndi mikinn dugnaö viö
uppeldi barnanna, en faöir þeirra var tíö-
um sjúkur og vann ekki fuíla vinnu. Um
þetta leyti snerist Friöbjörn til Aöventtrú-
ar, og gengu hjónin bæöi i Aöventssöfn-
uöinn og tóku skirn. Þannig ólust börnin
upp i þessari góðu kirkju. Ariö 1946 vann
Friöbjörn hjá breska setuliðinu. Var
heilsa hans þá meö besta móti. En dag
nokkurn féll stór steinn i höfuö honum.
Missti hann þá alveg heilsuna, og siöan
hefir hann 1 rúm 30 ár dvalist á
Kleppsspitalanum.
Helsta afþreying hans hefur veriö aö
teikna og mála og gefa myndir sinar, sem
eru orönar býsna margar. Um margra
ára skeið stundaöi hann sjóböö, bæöi
sumar og vetur, og telur þaö hafa lengt
aldurinn.
Hjónin skildu um þetta leyti, og Sigur-
laug yfirgaf Aöventusöfnuöinn. Börnin
fjarlægöust lika, nema Arni, sem enn er i
söfnuöinum ásamt pabba slnum. Nú eru
barnabörnin orðin yfir 20 og eitt barna-
barnabarn. Ahugamál aðventista er aö
boöa trú á bráöa endurkomu Krists, eins
og allir vita. Þetta er lika aöaláhugamál
Friöbjörns og Arna sonar hans.
Vinur
1 frændiiöi Jóhönnu kennir margra
grasa. Af vana allt aftan frá Ara fróöa vil
ég nefna fáein nöfn, og til heiöurs ættfræö-
innien ekki af snobbi. Annars halda menn
kannski aöhúnsé meööllu ættlaus eins og
sunnan-stúlkan, sem giftist noröur og
Þóröur i Svartárkoti sagöi um er hann var
spuröur um ætterni hennar: Af engum
ættum, er Ur búð. En hvar skal byrja aö
rekja þræöi ættanna? Ekki veit ég þaö og
byrja þvi á afa hennar af þvi hann var
bróöir ömmu minnar, Jóhannesi Guö-
mundssyni frá Silalæk bónda i Saltvik og
hreppstjóra i Húsavlkurhreppi. Kona
hans og amma Jóhönnu á Fjalli var
Jóhanna Jóhannesdóttir Kristjánssonar á
Laxamýri, systir Sigurjóns sem átti stórt
nafn og Laxamýri, hóp annarra jaröa og
gangandi fé margt í húsum heima og
stundum á 3 beitarhúsum: Litlu-Saltvik,
Litlu-Núpum og Mýrarseli. Þeirra bróöir
var og Kristján, ööruvisi i háttum, gam-
ansamur og oröskár, lengi ferjumaöur á
Núpum. Þau voru 16 systkinin en einhver
dóu i æsku. Sagt var aö Kristján heföi eitt
sinn likt systkinahópnum viö refinn, allra
villidýra ráöslyngastan. Sigurjón er höf-
uöiö á þessum ref, sagöi Kristján. Ég er
skottiö. Ekki fylgir sögunni hvar hann
settihin systkinin inn á mynd sina. Vegna
hennar lengdu einhverjir nafn hans og
kölluöu hann Tófuskott. öörum fannst
betur á þvi faraaö kalla hann ferjumann,
slitinn af aö ferja og fóöra
fyrir ekkert mannoglest. G.Fr.
Bróöir Jóhannesar frá SQalæk var
Þorkell á Fjalli og systir Sigurbjörg á
Sandi. Hún var móöir Sigurjóns Friöjóns-
sonar og Guömundar. En Þorkelssynir
voru þeir Jóhannes á Syðra-Fjalli og
Indriöi á Ytra-Fjalli.
Nei, hættum nú. Égsé ekki út úr augun-
um fyrir stórmennum, sem standa allt i
kringum þessa frænku mína af Nesinu. Og
þar á meöal eru svo margar Jóhönnur og
Jóhannesar aö ekkert vit hef ég á aö koma
þeim niöur á réttan staö á blaöi.
1 æsku var Jóhanna 7 mánuöi á barna-
skóla. Hálf þritug sótti hún um kvenna-
skólavist á Blönduósi. Þegar svar kom aö
vestan: ekki hægt, skólinn fullskipaöur,
tókhún þaöráö aö vista sig á skólaheimil-
inu og vinna þar til vors, vonglöö meö
lauslegan ádrátt um aö skeö gæti aö hún
fengi þar einhverja tilsögn. Or þvi varö þó
ekkert sem hægt er aö kalla þvi nafni, þvi
engan tima höföu kennararnir aflögu né
starfestúlkurnar frá slnum skyldustörf-
um. En mikiö gagn og gaman telur hún
sig samt hafahaft afdvöhnni á Blönduósi.
Einkum þakkar hún þaö skólastjóranum
Kristjönu Pétursdóttur frá Gautlöndum,
þeirri annáluöu ágætiskonu. Jóhanna var
eftirsótt saumakona, sjálflærö aö mestu
og hjá móöur sinni. Hún var ein af
stofnendum Kvenfélags Tjörnesinga og
formaöur þess um skeiö. Og kom nokkuö
viö sögu ungmennafélagsins þar, sem hún
telur aö hafi veriö mannbætandi. Þá var
Kári á Hallbjarnarstöðum nálægt
fimmtugsaldri og Karl Kristjánsson orö-
inn mikill áhrifamaöur f héraöi. Um Kára
hefur Karl sagt á prenti: ,,Þau voru ekki
fá erindin sem hann flutti fyrir ung-
mennafélag okkar. Erindi um drengskap,
erindi um fúann i lifandi trjám. Erindi út
af orðum Jónasar Hallgrimssonar: Systir
min góö, séröuþaö sem ég sé”. Þetta eru
aöeins dæmi sem hann nefnir. Bætir svo
viö m.a. „Mér fannst hann geta látiö
rekkjur renna og klæöi fljúga. Hann gat
lýst fyrir mér hetjuverkum svo aö ég
spratt ósjálfrátt upp úr sæti”.
islendinqaþættir