Íslendingaþættir Tímans - 07.07.1979, Qupperneq 3

hann þá frá 300 og allt upp i 600 hross,
slátraöi þeim á Akureyri og annaöist
sjálfur bæöi sölu og dreifingu. BókhaldiB
hafBi hann i kollinum, svo ekki þurfti hann
aö eyBa tima viö skrifboröiö. Þetta virtist
ekki koma aö sök, þvi hann haföi frábært
minni.
Störfin voru mörg. Um langt árabil
stundaöi Jóhann jaröabótavinnu fyrir
Lýtinga og eitt sumar austur i Keldu-
hverfi. Þá var hann mörg ár vöröur viö
Blöndu þegar sauöfjárvarnirnar voru
mestar. Eftir 1950 vann hann á Kefla-
vikurflugvelli fjölda ára, uns leiöin lá til
Reykjavikur þar sem hann stundaöi
verslunarstörf um skeiö,en hin siöari ár
var hann fastur starfsmaöur hjá Slátur-
félagi Suöurlands. Voriö 1971 fluttist Jó-
hann svo aö Varmalæk og dvaldist þar
uns hann fór á sjúkrahús fyrir fáum vik-
um.
öll störf sem Jóhann vann fyrir aöra
vann hann af trúmennsku og dugnaöi.
Vinnuglaöur var hann og vinsæll meöal
starfsfélaga.
Jóhann var I raun maöur einkafram-
taksins og þekkja þaö allir sem honum
kynntust hvaö hann var einbeittur og
áræöinn i öllum athöfnum, hvort sem þaö
var verslun eöa annar rekstur sem hann
haföi meö höndum. En þrátt fyrir mikinn
einkarekstur og umsvif þar aö lútandi var
hann mikill félagshyggjumaöur, eldheitur
framsóknarmaöur alla tiö og trúöi á sam-
vinnuhreyfinguna til aö leysa hin marg-
vfslegustu vandamál sem dreifbýliö á viö
aö búa nær endalaust og ekkert einka-
framtak fær viö ráöiö. Enda er þaö nú svo
aö viö erum margir framsóknarmenn
fyrir þaö, aö Framsóknarflokkurinn er
eina stjórnmálaafliö i landinu sem hefur
verndaö og variö samvinnuhreyfinguna
og hefur skilning á þvi aö nyti hennar ekki
viö væri landauön viöa i hinum dreiföu
byggöum landsins. Þetta vissi fóstri minn
vel og var trúr sinni pólitisku hugsjón til
dauöadags.
Jóhann vann mikiö aö félagsmálum
Lýtinga, þótt hann væri sjaldan á oddin-
um. Hann var þó formaöur fóöurbirgöa-
félagsins um árabil og nokkur ár i hrepps-
nefnd. Annars var hans félagsmálabar-
átta ekki bundin við þaö,aö hann næöi ein-
hverri viröingarstööu i stjórnum eöa
nefndum, en hitt vita allir sem hann
þekktu, hvaö drjúgur hann var aö koma
þeim mönnum á framfæri og til metoröa
sem hann haföi trú á til starfa I þágu
heildarinnar. Ég held eftir þau kynni,sem
ég haföi af félagsmálastörfum Jóhanns aö
hann hafi verið sá snjallasti áróöurs- '
meistari sem Lýtingar hafa átt á siöustu
áratugum og engum hef ég kynnst sem
veriö hefur annar eins snillingur aö koma
sinum málum fram. Sparaöi hann þá
hvorki tima né fyrirhöfn enda eru til
margar skrýtlur og brandarar frá hans
manndómsárum sem ekki veröa skráöar
hér.
Jóhann var meö hærri mönnum á vöxt,
allþrekinn og vörpulegur á velli allt til
dauöadags. Enginn skartmaöur var hann
I klæöaburöi eöa yfirleitt I sinum athöfn-
um, enda oft þungt hugsandi. Ef um
verslun var aö ræöa,skáldskap eöa önnur
áhugamál var hugurinn bundinn svo föst-
um böndum.aö hann vissi litiö hvaö fram
fór i kringum hann. Gekk hann þá oft um
gólf eöa hallaöi sér afturábak upp I rúm,
fékk sér kaffi og drakk þaö útafliggjandi
af undirskál og hirti þá litt hvaö marga
bolla hann drakk,hvort þeir voru þrir eöa
fimm. Hann gekk aldrei á ööru skótaui en
gúmmistigvélum og notaöi þau jafnt úti
og inni, en öörum þræöi gekk hann á
sokkaleistum neöanlsaumuöum meö
skinni á hælum, þvl konu hans fannst
sokkaslitiö óbærilegt,enda voru þeir mikiö
notaöir. Er hann var á Akureyri I
verslunarferöum hélt hann jafnan til hjá
Rut Öfeigsdóttur og Eiriki Einarssyni.en
þau voru mikiö vinafólk hans. Kom þá
stundum fyrir aö Rut sá hann kominn út á
götu á sokkaleistunum og var hann þá
jafnan aö fara i hús eöa hitta viðskiptavini
eöa bregöa sér i bankann.
En þrátt fyrir aö hann hegöaöi sér ekki
alltaf eins og fjöldinn kom þaö honum
ekki aö sök. Hann kom alltaf til dyranna
eins og hann var klæddur, hver sem I hlut
átti. Menn þekktu hann ekki ööruvisi og
vildu hafa hann svona. Þetta var hann
sjálfur og varö ekki breytt. Hann var
sterkur persónuleiki meö stóra sál. Hann
skar sig aö visu úr fjöldanum, en dauft
væri mannlifiö ef allir væru steyptir I
sama mótinu.
Þau Lovisa og Jóhann áttu saman fjög-
ur börn, tvær stúlkur sem iétust ungar,
Gunnar, bónda og verslunarmann á
Varmalæk, siöar verslunarmann i
Reykjavik, dáinn 9. janúar 1979 og Svein
núverandi bónda og kaupmann á Varma-
læk. Fóstursonur þeirra er undirritaður
og kom til þeirra 3ja ára áriö 1923 þegar
faöir minn dó. A Mælifellsá var ég til árs-
ins 1942 eöa i 19 ár. Ég á margar hugljúfar
minningar um pabba minn (en svo kallaöi
ég hann alla tið) bæöi fyrr og siöar. Þær
veröa ekki skráöar hér.en vist er aö ég á
honum mikiö aö þakka. Meö honum var
gott aö vera meöal annars vegna þess
hversu hreinskilinn hann var og hjarta-
hlýr. Eitt vil ég þakka sérstaklega,en þaö
eru öll þau ógrynni af visum og ljóöum
sem ég læröi af pabba og hans visnavin-
um. Þegar þeir komu t.d. Þorsteinn
bróöir hans og Siguröur „varöstjóri” þá
upphófst nokkurs konar ljóöavaka og
margt af þessu læröi ég og nýt þess enn.
Ég veit ekki til þess aö Jóhann ætti sér
nokkurn óvildarmann, þrátt fyrir um-
fangsmikil og margbreytileg störf. Þótt
hann heföi ákveönar skoöanir bæöi I póli-
tik og öörum málum var hann alltaf vin-
sæll.
AB lokum þakka ég samverustundirnar
margar og góöar. Guöi og góöum vættum
þakka ég heilshugar fyrir aö gefa fótlún-
um feröamanni fararleyfi óbuguöum af
elli kerlingu.
Hinum megin landamæranna biöa vinir
I varpa og fagna gesti sinum. Mömmu,
sem liggur veik á Sjúkrahúsinu á Sauöár-
króki, fjölskyldunum á Varmalæk og
öörum vinum og vandamönnum pabba
sendi ég og kona mln og synir samúöar-
kveöjur.
Jóhann Hjálmarsson
frá Ljósalandi
Snemma á öörum tug þessarar aldar
hlustaöi ég á gamlan Skagfiröing skýra
frá ýmsum háttum i málfari okkar ís-
lendinga sem mér þóttu þá næsta kyn-
legir. Hann sagði þá m.a.:
„Islendingar leika sér aö þvi, aö láta
gælunöfn frá æskuárum fylgja nokkrum
af börnum sínum fram á háan aldur en
skipta þeim þó i tvo f bkka eftir manngerö
þeirra er nöfnin bera. Fyrri hópurinn og
sá hinn stærri er á ýmsan hátt vangefinn
og þvi löngum litt metinn. Hinir eiga vin-
sældir flestra visar, flestir aö jöfnu börn
gleöinnar ogherrar hennar, hugrakkir og
flestum gildari þegnar, ef til þrautar var
reynt, sjaldan auðmenn en standa þó
löngum nær bjargálnum en húsgangi
gestrisnir og hibýlaprúöir”.
Skagfiröingar hafa nú nýveriö horft á
eftir einum slikum yfir móðuna miklu,
manni sem náöi háum aldri sem f áir vissu
til aö segöi ósatt orö en lék þaö aö kaupa
fjölda hrossa ár eftir ár og reka þau milli
héraöa án þess aö skrifa staf um skiptin
og sleppa þó svo frá þvi ævintýri aö fáum
kom til hugar aö vefengja skiptin né van-
treysta kaupmanninum. En þaö fylgdi aö
hinir glaöari gátu gjarnan hlegiö — ekki
aöeins meö honum, heldur og aö honum,
þegar leitaö var hvildar eftir erfiöan dag.
Og meöal vina hans hét hann löngum
fram á háan aldur Jói á Mælifellsá, þótt
tugir ára væru liönir siöan hann hvarf
þaöan meö heimilisfestu sina. Og þótt
hann hyrfi úr héraöinu um noldiurt skeiö
breytti þaö sáralitlu um nafngiftina. Og
þegar hann kom heim i héraöiö aftur, vor-
iö 1971 og átti þá mun færri skipti viö um-
hverfiö en áöur var hann enn þekktastur
undir heitinu Jói á Mælifellsá. Þar bjó
hann I hug okkar, þótt þaöan væri hann
horfinn fyrir tugum ára.
Jóhann Pétur fæddist aö Gilhaga I
Skagafiröi 2. mars 1892. Foreldrar hans
voru Helga Indriöadóttir ljósmóöir og
Magnús Jónsson sem þá réöu þar húsum
bæöi þekkt aö mannkostum, þótt trúlega
hafi þau ekki veriö einnar geröar um
skaphöfn. Helga drukknaöi á heimleiö úr
ljósmóöurerindum 1905. Horföi Jóhann á
atburöinn og fylgdi sú sjón honum til
leiöarloka og stóö þar ófölskvuö og ein-
stæö og þvl fastheldnari sem Jóhann átti
islendingaþættir
3