Íslendingaþættir Tímans - 21.06.1980, Blaðsíða 1

ISLEIMDIIMGAÞÆTTIR
Laugardagur 21. júni — 21. tbl. 1980 TIMANS
Jóhann Hafstein
fyrrv. forsætisráðherra
Islensk stjórnmál hafa oft á tlöum veriö
æöi stormasöm, þaö jafnvel svo aö svifti-
vindar þeirra hafa ofreynt heilsu margra
forustumanna I stjórnmálum, svo aö
starfssaga þeirra varö skemmri en aldur
sagöi til.
Þann 15. mal s.l. lést Jóhann Hafstein
fyrrverandi forsætisráöherra eftir lang-
varandi veikindi. Meö honum er fallinn I
valinn fyrir aldur fram einn af forustu
mönnum Islenskra stjórnmála á slöustu
áratugum.
Jóhann Hafstein fæddist á Akureyri 19.
september 1915. Foreldrar hans voru
hjónin JUlIus Hafstein sýslumaöur og
kona hans Þórunn Jónsdóttir Hafstein.
Jóhann var stUdent frá Menntaskólanum
á Akureri og cand.jur. frá Háskóla
íslands 1938. Aö lögfræöiprófi loknu
stundaöi hann framhaldsnám I þjóöar-
rétti viö háskóla 1 London. Jóhann
kvæntist 1938, eftirlifandi konu sinni,
Ragnheiöi, dóttur Hauks Thors og konu
hans Sofflu Hannesdóttur Hafstein. Þau
eignuöust þrjá syni, sem allir eru á llfi.
Þegar á skólaárum slnum hóf Jóhann
afskipti af stjórnmálum og hlaut
trUnaöarstörf hjá fylgismönnum Sjálfs-
stæöisflokksins og skólasystkinum sfnum,
sem formaöur stúdentaráös 1936-1937 og
fyrsti formaöur Vöku, félags lýöræöis-
sinnaöra stUdenta. Ariö 1939 geröist hann
erindreki og I framhaldi af þvl fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæöisflokksins.
Þessum störfum gengdi hann þar til hann
varö bankastjóri íJtvegsbankans 1952. A
þessum árum var Jóhann kosinn
formaöur I stjórn Heimdallar og
Sambands ungra sjálfstæöismanna. Segja
má meö réttu, aö Jóhann hafi veriö
kjörinn af flokksbræörum slnum til
flestra þeirra trúnaöarstarfa, sem þeir
höföu yfir aö ráöa, og hans tlmi leyföi.
Ariö 1946 veröa þáttaskil I lifi Jóhanns
Hafstein. Þaö ár er hann kjörinn einn af
alþingismönnum fyrir Sjálfstæöisflokkinn
I Reykjavik og gegndi þvl starfi til ársins
1978. A þessum sama ári var hann einnig
kosinn I borgarstjórn og siöar borgarraö
Reykjavlkurborgar, þar sat hann næstu
þrjU kjörtimabil.
Jóhann geröist fljótt áhrifamaöur I
þingflokki sinum. Forseti Neöri deildar
Alþingis varö hann 1959, þann 14.
nóvember 1963 tekur hann sæti I rlkis-
stjórn Bjarna Benediktssonar sem dóms-
kirkju-og iönaöarráöherra. Sem ráöherra
I þeirri rlkisstjórn beitti Jóhann sér fyrir
umbótum m.a. I lönaöarmálum. Hann
haföi frumkvæöi aö uppbyggingu stóriöju
hér á lanði og fleiri þættum, er varöaöi
atvinnumál. Þegar fráfall Bjarna
Benediktssonar bar aö óvænt og snögg-
lega I jUli 1970, féll þaö I hlut Jóhanns
Hafstein aö taka viö forsæti þeirrar rlkis-
stjórnar. Þann 10. október sama ár
myndaöi hann nýja rikisstjórn, sem
gegndi störfum til 14. júli 1971. Jóhann
Hafstein var kjörinn varaformaöur Sjálf-
stæöisflokksins zl965, þaö féll þvi I hans
hlut aö taka viö formannssæti I Sjálf-
stæöisflokknum 1970 eftir fráfall Bjarna
Benediktssonar.
Eins og fram hefur komiö I því, sem ég
hef sagthér aö framan, haföi Jóhann Haf-
stein notiö þess trausts, aö hann var af
Sjálfstæöisflokknum kjörinn til þeirra
mestu trúnaöarstarfa, sem þau höföu yfir
aö ráöa vegna Sjálfstæöisflokksins og
þjóöarinnar. Jóhann Hafstein haföi vegna
hæfileika sinna og dugnaöar ætlö reynst
þeim trúnaöi veröur, er hann naut hjá
samherjum sinum, m.a. af þeim ástæöum
féll forusta Sjálfstæöisflokks I hans
hendur áriö 1970. Jóhann Hafstein sagöi af
sér formennsku I Sjálfstæöisflokknum
1973 vegna heilsubilunar. Stjórnmál eru
oft sótt og varin af mikilli hörku. Jóhann
Hafstein var haröur pólitlskur andstæö-
ingur, þaö þekki ég af eigin raun.
Hinsvegar kynntist ég þvl einnig, aö
Jóhann var drengilegur I sókn og vörn.
Hann haföi til aö bera góöa samnings-
hæfileika og var laginn aö setja niöur
deilur milli pólitlskra andstæöinga, sem
forseti Neörj deildar naut hann þessa
trausts samþingmanna sinna. Ég hef
öruggar sagnir af þvi frá þeim, sem tóku
þátt I erfiðum millirlkjasamningum meö
honum.aö lagni Jóhanns og örugg forusta
vakti athygli.
Enda þótt persónuleg kynni okkar
Jóhanns Hafstein væru ekki mikil utan
átaka I stjómmálum, voru þau þó þaö, aö
ljóst var, aö viö áttum tiltölulega auövelt
meö aö vinna aö lausn mála sameiginlga.
Jóhann haföilétt og gott skap, þó skapstór
væri, og gat veriö skemmtilegur á gleöi-
stundum. Hann haföi eðli til aö greiöa úr
fyrir þeim, sem á þurftu aö halda.
Vinsamleg framkoma hans viö þá, sem
meö honum störfuöu og viö hann höföu
samskipti, sköpuöu hjá þeim traust til
hans og hlýju. Jóhann Hafstein haföi I
gegnum uppeldi sitt, menntun og slöar
störf, mikil kynni af þjóöinni, sem áttu
sinn þátt I aö skapa honum traust og
frama. Þau kynni geröu honum mun
auöveldara aö leysa mál flokksins og
þjóöar.
Llfsskoöanir skipta mönnum I óltka
stjórnmálaflokka. Vegna þess
dregskapar, sem ég kynntist I pólitískum
átökum viö Jóhann Hafstein, minnist ég
hans aö leiðarlokum meö þakklæti I huga .
Ekkju Jóhanns, frú Ragnheiöi og sonum
þeirra, færum viö hjónin samúöar-
kveöjur.
Halldór E. Sigurösson.