Íslendingaþættir Tímans - 23.02.1983, Blaðsíða 6

Sigurður
Þórarinsson
með lífi sínu og starfi að ekki gleymist okkur
íslendingum.
Pað fylgdi hressilegur vorþytur þeim ungu
menntamönnum, sem hópuðust heim að loknu
námi í lok síðari heimsstyrjaldarinnar.Sigurður
Pórarinsson stóð þar framarlega í flokki. Menn
voru komnir heim til þess að færa okkur þann
fróðleik sem þeir höfðu numið, fullir af áhuga á
að breyta hér til hins betra að þeirra mati. Ég
minnist þess hve Sigurður sagði mér eitt sinn
skemmtilega - eins og hans var von og vísa - frá
þessum tímum, þegar við rákumst saman af
tilviljun á Höfn í Hornafirði, en báðir vorum við
þar um kyrrt yfir helgi. Við litum inn á nokkrum
bæjum í Nesjum og alls staðar var Sigurði tckið
með kostum og kynjum eins og góðan ættingja
bæri að garði. Það var gaman og ánægjan ein að
ferðast með honum. Hann var hafsjór af sögum
og fróðleik um héraðið og gott var að njóta
gestrisni þeirra Nesjabænda í skjóli hans. Varþað
ekki hógværð og lítillæti þessa ágæta húmanista
og jarðvísindamanns á heimsmælikvarða auk
greindarinnar sem vakti mesta aðdáun manna á
honum? Málið var svo fagurt sem hann talaði að
unun var á að hlýða. Á þessa daga í Hornafirði
fyrir rúmum tveimur áratugum slær glampa sem
ber Ijúfmennsku hans og græskulausu gamni
fagurt vitni.
Sigurður var sá maður, eftir að Vilhjálmur Þ.
Gr'slason var allur, sem einna lengst hefur starfað
fyrir Norræna félagið eða um tæplega hálfrar aldar
skeið.
Hann var rúmlega tvítugur þegar hann var fyrst
beðinn að verða félginu að liði og segja má að
síðan hafi hann alla tíð verið dyggur liðsmaður
þess. í stjórn Reykjavíkurdeildarinnar hefur hann
setið áratugum saman og verið fulltrúi félagsins í
Stjórn Norræna hússins svo til frá upphafi vega.
Á sjötugsafmæli Sigurðar 8. janúar í fyrra var
hann sæmdur heiðursmerki Norræna félgsins úr
gulli og þótti okkur félögum hans hann vel að
þeim heiðri kominn. Norræna félagið í Reykjavík
efndi þá á Porra til háfíðardagskrár í Norræna
húsinu, þar sem söngtextar Sigurðar voru fluttir
og varð að tvítaka skemmtunina hinn sama dag
vegna fjömennis og vinsælda Sigurðar.
Hann veitti síðan Norræna félaginu heimild til
þess að gefa út hljómplötu með söngvatextum
sínum nú fyrir jólin og hefur hún reynst eins vinsæl
og höfundur textanna.
Við höfðum gert okkur vonir um að nú eftir að
Sigurður Iéti at kennslu- og jardvisindastorfum
fyrir aldurssakir kynni hann að fá tíma til að sinna
bókmenntum og öðrum humaniskum fræðum sem
hann kunni ekki síður tökin á en jarðfræðinni.
Vitað er að hann hafði nýlokið riti um skáldbróður
sinn Carl Bellmann og er það vel. En því miður
rætast ekki þær vonir frekar.
Norræna félagið er Sigurði þakklátt fyrir öll
störf hans í þágu þess og færir Ingu konu hans og
börnunum Sven og Snjólaugu og skylduliði þeirra
innilegustu samúðarkveðjur. Minningin um góðan
og ráðhollan félaga lifir meðan norræn félög starfa
á Fróni.
Hjálmar Ólafsson.
6
+
Kveðja frá Jóklarannsóknafélagi
íslands.
í suddarigningu á vordegi 1947 bar fundum
okkar Sigurðar Þórarinssonar fyrst saman. Ég var
staddur austur við Þjórsártún er þar staðnæmdist
vörubíll, sem var að koma austan af Rangár-
völlum, bílstjórinn þurfti að ná tali af Ölvi bónda,
en ég lenti á tali við glaðlegan og viðmótsþýðan
farþega bílsins. Brátt áttaði ég mig á, að hér var
enginn annar á ferð en jarðfræðingurinn dr.
Sigurður Þórarinsson, sem legið hafði langdvölum
á vorin og sumrin fyrir stríð upp á Hoffellsjökli.
Annars fannst mér ég þekkja hann einna best af
orðspori sem latínuhestinn mikla frá M.A. Stúd-
entspróf hafi hann tekið þar 1931, í nokkur ár á eftir
gengu sögur í skólanum um námsafrek hans og
kunnáttu. Sumarið 1934 kannaði hann verksum-
merki eftir Dalvíkurjarðskjálftann (júní ’34).
Hann gleymdist því ekki alveg norður þar, hann
Sigurður eða Siggi hjá Ryel, eins og hann var
venjulegast nefndur innan skólans og á Akureyri.
Að loknum þessum fyrsta fundi hugsaði ég: það
er gaman að mæta Sigurði, ég verð að hitta hann
aftur. Og enn man ég taumana í andliti hans,
„öskurykið" eins og það var kallað þá, nú gjóska.
Gjóskan merktisérmanninnsnemma. Sem alþjóð
veit var Sigurður brautryðjandi í öskulagarann-
sóknum og vann frábært vísindaafrek á því sviði.
í þetta sinn var Sigurður að koma austan frá
Heklueldum, en þeir brunnu þá glatt. Hann var á
leið til Reykjavíkur og taldi sig lánsaman að ná í
bíl, sem var að fara alla leið vestur á Selfoss.
Mér varð að von minni, Sigurði mætti ég aftur.
Hef átt með honum liðlega 30 ára samstarf innan
vébanda Jöklarannsóknafélags íslands. Fyrst und-
ir formennsku Jóns Eyþórssonar og síðar dr.
Trausta Einarssonar, en frá árinu 1969 hefur
Sigurður veitt félaginu forstöðu. Kynnin eru því
allnáin og ávallt verið ánægjuleg í hópi áhuga-
samra sjálfboðaliða.
Sigurður var afburðafjölhæfur og traustur. Eftir
hann liggja á þriðja hundrað greinar og bækur.
Ekki eru tök á að ræða um þær hér, en þó verð ég
að nefna eina: Vötnin strfð. Hann var frábær
fyrirlesari. setti niðurstöður náttúruvísinda fram
á skýran og augljósan hátt. Átök elds og ísa, og
svo afleiðingarnar, mótun lands og þjóðar, rakti
Sigurður á hugljúfan og listrænan hátt. Ljóð hans
og vísur eru fyrir löngu orðnar landfleygar og bera
Ijósan vott um gamansemi hans og glettni. Það
var svo sem engin neyð að vera veðurtepptur á
Vatnajökli einn til tvo daga ef Sigurður var með í
för.
Nú á kveðjustund, er við í Jöklarannsóknafélag-
inu kveðjum formann okkar, félaga og vin, Sigurð
Þórarinsson, sækja margar minningar á hugann,
enn stendur óhaggað spakmæli Hávamála:
„.. .orðstírr deyr aldregi, hveims sér góðan getur“.
Jöklarannsóknafélag Íslands vottar konu Sig-
urðar, Ingu V'ilborgu og börnum þeirra, Snjó-
laugu og Sven, innilega samúð.
Sigurjón Rist
Skafti
Magnússon
skyldi lenda í eldlínu harðvítugra stjórnmálaátaka
og berjast þar um áratugaskeið. Við nánari kynni
lá ástæðan þó í augum uppi. Hann bjó yfir
ákaflega ríkri réttlætiskennd. Hún var honum
blátt áfram eðlisgróin. Hann mátti ekkert aumt
sjá án þess að rétta hjálpandi hönd, ef einhver
tök voru á. Hann var ávallt reiðubúinn til þess að
vcrnda „hinn lægri garð“, ef þess þurfti með og
það var oft. Olnbogabörn í Lýtingsstaðahreppi
áttu öruggt athvarf á heimili Magnúsar í Gilhaga.
Skafti barðist fyrir þá, sem minna máttu sín á
Sauðárkróki og í samfélaginu yfirleitt. Enn kom
svo til, að hann var maður hárgreindur, ágætur
ræðumaður, flutti mál sitt af hógværð, festu og
rökvísi, svo erfitt var að finna þar nokkra veilu,
það fengu andstæðingar hans ofúað reyna. Á hann
var alltaf hlustað og eftir því tckið, sem hann lagði
til mála. Hann gat verið harður andsætðingur en
ávallt drengilegur. Að eðlisfari sáttfús og sam-
vinnuþýður en ósveigjanlegur þegar beita átti
rangsleitni og óx þá ásmegin við hverja atlögu.
Það var því síst að furða þótt samhcrjar hans fælu
honum forystu, öðru vísi gat það blátt áfram ekki
farið.
Atvikin eru stundum undarleg. Ef taugaveikin
hefði ekki komið til skjalanna er trúlegt að
æviferill Skafta Magnússonar hefði orðið allur
annar en hann varð. Hún lagði að velli vonir hans
um búskap í Lýtingsstaðahreppnum. En hún varð
þess valdandi að hann gerðist virtur og mikilhæfur
verkalýðs- og stjórnmálaleiðtogi á Sauðárkróki.
Ég naut þess alloft á síðari árum Skafta á
Sauðárkróki að eiga með honum stundir á heimili
hans. Það voru miklir dýrðardagar. Þótt Skafti
nyti ekki mikillar menntunar í æsku var hann
víðlesinn og fjölfróður. Hann kunni ógrynnin öll
af sögum og sögnum um menn og málefni, var
gæddur fágætri frásagnargáfu og hafði einstakt
auga fyrir því kímilega í tilverunni. Frá Skafta
fannst mér ég alltaf þurfa að fara of fijótt og
hlakkaði ætíð til þess að hitta hann á ný.
Skafti Magnússon komst ekki hjá andstreymi
um dagana fremur en flestir aðrir. Kona hans dó
mjög fyrir aldur fram. Björgvin sonur hans féll
frá ungur að árum. framúrskarandi efnilegur og
elskulegur piltur. En Skafti var líka hamingjumað-
ur um margt. Börn hans eru hið ágætasta fólk.
Indíana bjó honum indælt heimili og þökk sé
henni fyrir það. Honum auðnaðist um langan
aldur að heyja áhrifaríka baráttu fyrir því hjartans
máli sínu. að búa betri heim þeim. sem miður
mega sín. Fyrir það munu margir vilja tjá honum
heita þökk og djúpa. Slíkir menn hafa lifað vel.
Þeim er einnig gott að deyja.
Magnús H. Gíslason
+
Hinn 14. okt. sl. andaðist í Reykjavík Skafti
Magnússon, áttræður að aldrei. hann hafði nær
helming ævi sinnar átt heima á Sauðárkróki áður
en hann fluttist til Reykjavíkur 1969.
Skafti var fæddur að írafelli í Lýtingsstaða-
hreppi 17. ágúst 1902. Foreldrar hans voru:
Magnús Jónsson bóndi í Gilhaga og Guðbjörg
Islendingaþættir