NT - 23.04.1985, Page 11

GB
Oliver Steinn
Jóhannesson
Þriðjudagur 23. apríl 1985 11
bókaútgefandi
Fæddur 23. maí 1920
Dáinn 15. apríl 1985
Gerðarmaður úr hópi ís-
lenskra bókaútgefenda er fall-
inn frá hálfsjötugur að aldri.
Oliver Steinn Jóhannesson,
stofnandi og forstjóri bókarút-
gáfunnar Skuggsjá í Hafnar-
firði, verður borinn til moldar í
heimabæ sínum í dag. Hann lést
15. apríl s.l. eftir alllanga van-
heilsu af sjúkdómi sem engin
grið gaf þótt barist væri til lífs af
bjartsýni og æðruleysi. Oliver
Steinn lét sverðið sem yfir vofði
ekki beygja sig, en sinnti starfi
sínu og áhugaefnum á fremsta
hlunn meðan stætt var.
Oliver Steinn fæddist í Ólafs-
vík 23. maí 1920. Hann var
sonur hjónanna Guðbjargar
Oliversdóttur og Jóhannesar
Magnússonar sjómanns þar.
Hann gekk í algeng störf á
barns- og unglingsárum, var
snemma duglegur og tápmikill
fjörpiltur sem stundaði íþróttir
og leiki, gekk að starfi og leik
með glöðum áhuga. Hann var
líka skýr og ötull við nám og
varð gagnfræðingur í Flensborg-
arskóla aðeins 16 ára. Sama ár
gerðist hann verslunarmaður hjá
KRON í Hafnarfirði og starfaði
þar í sex ár en réðst þá til
Bókaverslunar ísafoldarprent-
smiðju í Austurstræti í Reykja-
vík og var orðinn verslunarstjóri
tveimur árum síðar, 1944, í
stærstu, eða einni stærstu, bóka-
verslun landsins á þeirri tíð,
aðeins 24 ára að aldri. Pví starfi
gegndi hann í ellefu ár, en
gerðist þá um stund sölustjóri
Sameinuðu verksmiðjuaf-
greiðslunnar í Reykjavík.
En Oliver Steinn gat ekki
slitið sig frá bókunum og hvarf
að eigin bókaverslun í Hafnar-
firði 1957 og stofnaði jafnframt
eigið útgáfuforlag sem hann
nefndi Skuggsjá. í>að rækti hann
og rak með dugnaði og myndar-
skap/til 1978 og hafði þá byggt
með reisn yfir starfsemi sína -
og betur þó - við aðalgötu
Hafnarfjarðar, og var bókabúð-
in þá orðin stærst í bænum og
útgáfan með blóma. Þá breytti
hann örlítið um skipan, gerði
starfsemi sína að fyrirtækinu
Skuggsjá - Bókabúð Olivers
Steins sf. og var áfram fram-
kvæmdastjóri þess og lífið og
sálin í starfinu ásamt börnum
sínum til lokadags.
Bókaútgáfa Olivers Steins
hefur ætíð verið með ótvíræðri
reisn og alúð, og honum var
jafnan í hug að styðja menning-
arviðleitni þjóðarinnar og
stuðla að verðveislu menningar-
arfsins eftir því sem unnt er með
bókaútgáfu. Auðvitað gaf hann
út töluvert af léttu lesefni sem
gaf kannski eitthvað í aðra
hönd, eins og íslenskum bóka-
útgefendum hefur ætíð verið
nauðsynlegt til þess að standa
undir öðru betra . Og Oliver
Steinn skilaði því dyggilega í
mörgum góðum útgáfum sem
við munum lengi njóta. Hann
lagði metnað í þessa útgáfu,
vandaði vel til hennar og fékk til
þess úrvalsmenn. Þar réð hóf-
söm smekkvísi og gömul fegurð
bóka fékk þar oft að halda sér.
Hann sparaði ekkert til þessara
hluta. Honum var hugleikið að
koma á framfæri þjóðlegum
fræðum og lífsdæmum góðs
fólks jafnt úr alþýðustétt sem
fræðaranni. Hann lagði sig fram
um að endurnýja útgáfur eldri
þjóðskálda og rithöfunda þjóð-
arinnar í vönduðum heimabún-
aði trúrra bókmenntamanna og
í búningi réð látlaus smekkvísi.
Oliver Steinn lét sjaldan ábata-
sjónarmið eitt ráða. Hann var
svo heill og hrifnæmur maður,
að hann stóðst illa þá freistni að
gefa út það sem hann langaði til
og stóð metnaði hans næst.
Ég kynntist þessum glaða og
reifa manni ekki fyrri en hann
var orðinn verslunarstjóri í ísa-
fold, og maður var að læðast þar
inn til að skoða bækur, og á
síðari árum hlakkaði ég ætíð til
að líta inn til hans í Firðinum.
Hann var ailtaf glaður og reifur,
fullur áhuga á mönnum og mál-
efnum og ómyrkur í máli um
það sem honum þótti illa af sér
vikið eða vel gert.
Oliver Steinn var á yngri
árum frækinn íþróttamaður þar
sem kapp hans og atgervi leiddi
til meta og afreksverka. Hann
var einnig ákaflega félagslyndur
maður og dró ekki af sér við þau
störf. Hann var um árabil í
stjórn Félags ísl. bókaverslana
og síðar í félagsskap bóksala og
bókaútgefenda og formaður
þeirra samtaka tvisvar. Hann
hafði þar ýmis örðug mál til
meðferðar á umskiptatímum og
fórst það vel úr hendi og með
lipurð. Þá var hann einnig
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokks-
ins í Hafnarfirði um skeið og í
fræðsluráði Hafnarfjarðar 1970-
80. Hann hafði mikinn áhuga á
skólamálunum og bar fram ýms-
ar tillögur og beitti sér fyrir
þeim af fullri einurð og hrein-
skiptni, hvort sem öðrum líkaði
betur eða ver. Hann átti einnig
sæti í Bæjarútgerð Hafnarfjarð-
ar.
Oliver Steinn kvæntist 31.
des. 1946 Sigríði Þórdísi Bergs-
dóttur, Jónssonar alþingis-
manns og bæjarfógeta í Hafnar-
firði og konu hans Guðbjargar
Lilju Jónsdóttur, hinni mestu
atgerviskonu, sem ekki dró af
sér við að létta manni sínum
erfiðustu stundirnar á lokadægr-
um. Börn þeirra eru uppkomin,
Guðbjörg Lilja, Jóhannes Örn
og Bergur Sigurður. Þau hafa
þegar búist til að taka við verki
föður síns.
Andrés Kristjánsson
Með þessum fáu kveðjuorð-
um langar mig að minnast
tengdaföður míns Olivers Steins
Jóhannessonar. Hann var einn
þeirra manna sem öllum þótti
vænt um. Hann var stórbrotið
karlmenni, hár vexti og fasmikill
og hlýr í viðmóti.
Hann var traustur vinur og
drenglyndur, sem gott var að
eiga að og nú að minnast. Fal-
legar og góðar minningar eiga
barnabörnin um afa sinn, um
glettni hans og hlýju. Æði oft
var Oliver störfum hlaðinn eins
og títt er um menn í hans stöðu.
Alltaf átti hann smá stund til að
hampa og leika við barnabörnin
sín, þegar þau komu í heimsókn
til afa og ömmu á Arnarhraun-
ið. Oliver var harður stjórnandi
í fyrirtæki sínu og gerði miklar
kröfur til starfsfólks síns, en
ekki síður til sjálfs sín. Hann
var virtur af starfsfólki sínu og
því þótti vænt um hann.
Oliver háði harða baráttu við
erfiðan sjúkdóm, þann sjúkdóm
sem svo marga leggur að velli
fyrir aldur fram. Miklar vonir
voru bundnar við læknismeð-
ferð sem hann fór í til Kaup-
mannahafnar. Og kom hann
heim úr þeirri ferð fullur af
gleði og ekki síst góðri von um
bata.
En vonin brást og háði hann
margra mánaða erfiða baráttu
við sjúkdóminn sem sigraði að
lokum. Það var mikill styrkur
fyrir Oliver að hafa sér við hlið
í veikindunum eiginkonu sína
Sigríði Þórdísi, þessa hægu og
prúðu konu sem studdi hann í
baráttunni við þennan erfiða
sjúkdóm.
Siddý eins og hún er kölluð af
vinum og vandamönnum átti
ekki síður erfiða daga í veikind-
um hans en hann sjálfur.
Siddý míaég veit að það voru
margar andvökunæturnar hjá
þér nú síðustu vikurnar. En
minningin um góðan og traustan
lífsförunaut verður sterkari.
Oliver var í eðli sínu dulur
maður og var ekki að flíka
tilfinningum sínum. Hann hafði
líka ákveðnar skoðanir og lét
þær þá i Ijós, en sagði ekki eitt
í dag og annað á morgun.
Margar góðar stundir áttum
við Oliver saman, en því miður
voru þær alltof fáar. Margar
voru stundirnar við silungsveið-
ar á Þingvallavatni og víðar, og
alltaf var hann reiðubúinn að
veita tengdasyni sínum góð ráð
hvort heldur það var við veiði-
skap eða annað sem upp kom,
en sagði svo á eftir, Sævar minn
láttu mig ekki hafa of mikil áhrif
á þig, þannig var hann í lífi og
starfi. Og veit ég að ég mun alla
tíð búa vel að ráðleggingum
hans. Því hann vildi vel og gerði
vel.
Það er stórt skarð sem mynd-
ast hefur í fjölskyldu okkar og
vinahópinn en við munum
minnast þín, vinur.hvar sem við
erum.
Börn þeirra Sigríðar og Oli-
vers eru Guðbjörg Lilja verslun-
armaður gift þeim er þessar
línur ritar, Jóhannes Örn bóka-
safnsfræðingur ógiftur, Bergur
Sigurður lögfræðingur giftur
Sigríði Ingu Brandsdóttur.
Nú skilja leiðir um sinn. Þeg-
ar ég kveð Oliver Stein tengda-
föður minn, er mér efst í huga
þakklæti fyrir vináttu hans.
Ég þakka þér fyrir tryggðina
og hversu góður afi hann var
dætrum okkar Lilju, þær munu
minnast hans sem góðs afa á
Arnarhrauninu. Hafi hann
þökk fyrir. Blessuð sé minning
Olivers Steins Jóhannessonar.
Sævar Stefánsson
Milli ofannefndra dagsetn-
inga eru tæplega 65 ár. Þann
tíma spannaði æviskeið hins
þekkta bókaútgefanda, Olivers
Steins í Hafnarfirði. Þar átti
hann heima lengi og setti drjúg-
an svip á bæjarfélagið. Hann sat
í bæjarstjórn Hafnarfjarðar um
skeið og var virkur í félagsmál-
um þar. Á yngri árum var
Oliver kunnur fyrir íþróttaafrek
sín.
Oliver var fæddur í Ólafsvík
á Snæfellsnesi og taldi sig Ólsara
alla tíð. Um ætterni Olivers
munu aðrir mér færari skrifa á
því sviði. Ég mun hér fyrst og
fremst rekja kynni mín af
manninum, sem urðu allnokkur
á síðari árum, vegna samvinnu
um bókaútgáfu er við áttum.
Fyrst mun ég hafa veitt þess-
um hávaxna og spengilega
manni athygli, er hann vann í
bókaverslun ísafoldar í Austur-
stræti í Reykjavík. Þar var hann
bæði handfljótur og sporléttur.
Áhugamaður, eins og hann var
alla ævi. Það gekk undan Oliver
það sem hann tók sér fyrir
hendur.
Þegar ég var skólastjóri í
Þykkvabæ sá ég þar um árabil
um bókasafn hreppsins, annað-
ist innkaup á bókum meira að
segja. Keypti þær beint af út-
gáfufélögum. Brást þá ekki að
ég legði leið mína suður í Fjörð,
þó að það væri nokkuð úrskeiðis
og ég bíllaus, þetta var jafnan
rétt fyrir jólin og mikið annríki
hjá forlögum. Óíiver Steinn tók
mér jafnan alúðlega og röbbuð-
um við saman nokkuð í skrif-
stofu hans, sem var undirlögð
bókum þeim er fara áttu á
markaðinn. Þá er hver stundin
dýrmæt fyrir þann sem stendur
í kaupmennsku hvers konar.
Oliver Steinn var þeirrar
gerðar, að vilja starfa sjálfstætt.
Gerðist sjálfstæður atvinnurek-
andi, gaf út bækur í stórum stíl.
Mikið af stórverkum. Má þar
nefna Myndir eftir Einar
Jónsson, Æviskrár samtíðar-
manna, margar minningabækur
barna um foreldra sína. Væri og
langt mál að telja öll rit þau
upp, er hann gaf út á löngu
árabili, eða frá 1958, að hann
stofnaði bókaútgáfuna
Skuggsjá, er hann rak til dauða-
dags. Jóhanncs sonur hans var
nánasti samverkamaður hans,
er heilsan tók að gefa sig á
seinni árum. Bókaútgáfa er
áhættusamur atvinnuvegur.
Ræddum við Oliver nokkuð það
mál. Hann sagði mér, að hann
væri fjárhættuspilari að vissu
leyti, líkt og allflestir bókaút-
gefendur. Aldrei er fyrirfram
vitað, hvort viðkomandi bók
kann að bera sig. Á sumum er
gróði, á öðrum tap.
í ársbyrjun 1981 tók ég að
mér að sjá um útgáfu rits fyrir
Skuggsjá, sem fjalla skyldi um
látna kennara, er börn þeirra
rituðu. Ég hafði samband við
marga þessu viðkomandi. Og
uppskeran varð tvö bindi, er
komu út fyrir jólin 1982 og
1983, undir heitunum Faðir
minn - skúlastjórinn og Faðir
minn - kennarinn. Er þar alls
um 29 æviágrip að ræða. Mér
var mikil ánægja að takast þetta
starf á hendur, og samvinnan
við Oliver og Jóhannes son hans
var með ágætum. Oft hitti ég þá
feðga að máli og ræddi enn oftar
við þá í síma, því að ég bjó úti
á landi. Bókaútgefandinn þarf
að bera skyn á bókmenntir, og
þar var Oliver vel heima. Hann
þekkti mikinn fjölda fólks pers-
ónulega og kunni skil á enn
fleiri. Vakandi maður. Það segir
nokkuð. Hann var menningar-
maður að mínum dómi. Með
bókaútgáfu sinni vann hann
mikið og merkt ævistarf. Ég efa
ekki að verki hans verði fram
haldið. Bókaútgáfa má ekki
ganga saman á íslandi. Þá er
menning okkar í hættu. Ég held
að myndbönd geti aldrei komið
í stað lesmáls.
Oliver Steinn var gegn
maður, traustur og heiðarlegur.
Þess vegna minnist ég hans.
Með hluttekningarkveðjum
til aðstandenda hans.
Auðunn Bragi Sveinsson
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi.
Oliver Steinn Jóhannesson
verður jarðsunginn frá Þjóðkirkjunni í Hafnarfirði þriðjudaginn
23. apríl klukkan 13:30. Blóm og kransar vinslamlegast
afþökkuð, en þeim sem vildu minnast hans er bent á
líknarstofnanir
Sigríður Þórdis Bergsdóttir
Guðbjörg Lilja Oliversdóttir Jóhannes örn Oliversson
Bergur Sigurður Oliversson
tengdabörn og barnabörn
Athugasemd frá
Lúðvík Jósepssyni
■ í dropa-teljara NT á
mánudag 15. þ.m. er reynt
að koma höggi á mig
vegna bifreiðahlunninda
bankastjóra. Þar segir
m.a. , að ég hafi: „gengið
á undan bitlingamönnum
annarra flokka í banka-
ráðum og gefið stjórum
sínum þessar krónur".
Hér er auðvitað um
staðlausa stafi að ræða.
Þann tíma, sem ég hefí
verið í bankaráði Lands-
bankans hefír ekki verið
samþykkt þar einnar
krónu hækkun á bílastyrk
bankastjóranna.
Það sem samþykkt var í
bankaráðinu 28. des. s.l.,
var að breyta um form á
þeim bílastyrk, sem
bankastjórarnir hafa haft í
s.l. 15. ár.
í samþykkt bankaráðs
Landsbankans var bein-
línis tekið fram, að banka-
stjórarnir skyldu halda
„áður umsömdum hlunn-
indum sem næst óbreytt-
um“.
Bankaráðið varð við
ábendingum löggiltra
endurskoðenda bank-
anna, að láta reikna út
þessi bílahlunnindi og
greiða þau sem framtals-
skyld laun, en ekki sem
skattfrjálsan bifreiða-
styrk.
Bankastjórarnir fengu
enga hækkun en forminu
var breytt í skattskylda
greiðslu.
Það er furðulegt, að al-
þingismenn og ráðherrar,
sem vitað hafa um þennan
bílastyrk í 15 ár skuli nú
fyrst, þegar styrkurinn er
reiknaður til verðgildis,
rjúka upp og ætla að skella
allri skömminni á þá sem
sýna í skýrum tölum hver
styrkurinn hefír verið.
Persónuleg afstaða mín
til þessara bílastyrkja ráð-
herra og bankastjóra ligg-
ur skýrt fyrir á Alþingi.
Þar hefi ég marg sinnis lýst
yfir því að þennan styrk
eigi að fella niður.
Þessi bílastyrkur var á-
kveðinn í tíð viðreisnar
stjórnarinnar 1970. Um
hann hefir oft verið rætt á
s.l. 5 árum, eftir að allar
aðstæður höfðu gjör-
breyzt.
Ef ríkisstjórn og Al-
þingi kæmi sér saman um
að fella úr gildi þá reglu-
gerð sem veitir ráðherrum
þennan bílastyrk, þá félli
bflastyrkur bankastjóra
o.fl. niður af sjálfu sér,
því hann er í ráðningar-
kjörum bankastjóra mið-
aður við sömu kjör og
ráðherrar hafa.
Bílamál þetta ætti því
að vera auðleyst. Alþingi
breyti heimild fjármála-
ráðherra til að veita þessi
fríðindi og þá fellur reglu-
gerðin niður og öll bíla-
fríðindi bankastjóra.
SUNNLENDING AR - AUSTFIRÐINGAR
ERUM Á FERÐ TIL EINANGRUNAR OG SKOÐUNAR HÚSA
FYRIR ÞÁ SEM ÞESS ÓSKA
Þinn maður
Raufarhöfn:
Þorgeir Ólafsson. 96-51123
Þórshöfn:
Jöhannes Jónasson. 96-81255
Egilsstaðir:
Magnús Hjólmarsson. 97-1337
Seyðisfjörður:
Sveinn Kristjánsson. 97-2130
Neskaupstaður:
Kristmn ívarsson. 97-7468
Eskifjörður:
Konráð Pálmason. 97-6280
Reyðarfjörður:
Hilmar Sigurjonsson. 97-4226
Fáskrúðsfjörður:
Lars Gunnarsson. 97-5121
okkar vegum
Stöðvarfjörður:
Grétar Jónsson. 97-5865
Breiðdalsvik:
Þorgeir Helgason. 97-5685
Djúpivogur:
Pétur Björgvmsson. 97-8894
Höfn Hornafirði:
Gunnar Gunnlaugsson. 97-8685
Kirkjubæjarklaustur:
Bjarni Mattníasson. 99-7647
Vik i Mýrdal:
Björn Sæmundsson. 99-7122
Skógar:
Þórhallur Fnðriksson. 99-8884
Hvolsvöllur-Fljótshlíð:
Kristinn Jónsson. 99-8319
Hella:
Þórður Þorsteinsson. 99-5635
Þykkvibær:
Þorður Þorstemsson. 99-5635
Holtahreppur:
Grétar Guðmundsson.
Skammbeinsst. 99-5565
Flúðir Arness.:
Helgi Guðmundsson, 99-6615. 6613
Laugarvatn:
Halldór Benjaminsson. 99-6179
Selfoss:
Guðmundur Sveinsson. 99-1362. 1316
Eyrarb-Stokkseyri:
Stefán Stefánsson. 99-3425
Þorlakshöfn:
Sævar Sigursteinsson
c o Stoð s^f 99-3792
a
Verð pr. m2
10 cm 298
16 cm 447
20 cm 594
GREIÐSLUKJOR