Sunnudagsblaðið - 01.11.1959, Síða 8

' 600
SUNNUDAGSBLAÐIÐ
Sfokkfreðnar fornminjar varpa nýju Ijósi yfir sögu mannkynsins fyrir 2000 árum.
Sfórfurðulegur fomminjafándur í Altaifjöllum
ÞEIR munu vera fáir, er setja
neitt merkilegt í sambandi við
nafnið Altaí, — þennan afskekkta
stað í Mið-Asíu með voldugum
fjallgörðum og víðlendum auðn-
um. í þessum fjallaheimi á landa-
mærum Mongólíu hafa rússneskir
fornfræðingar verið að verki hin
síðari ár, og leyst af hendi einn
hinn merkilegasta uppgröft sem
nokkru sinni hefur verið gerður.
Er uppgröftur þessi á þann veg,
að nánast má segja að um hann
leiki eins konar ævintýraljómi.
En sökum ástands þess, er ríkir
milli austurs og vesturs hefur ekki
um hann' frétzt þangað til fyrir
skemmstu, jafnvel ekki meðal
íagmanna í þessari grein á Vest-
urlöndum.
Á öldunum fyrir tímatal vort
lifði í Altaífjöllum hirðingjaþjóð,
er tileinkaði sér menningu Skýþa.
Allt líf og starf þessara hirðingja
var bundið þeim höfuðháttum, að
reika um fjalllendið með hjarðir
sínar að sumrinu, cn halda frem-
ur kyrru fyrir niðri í dölunum
á vetrum. Þar var að jafnaði nægi
leg beit fyrir hesta- og sauðahjarð
ir þéirra, þótt á köldustu árstíð
væri.
Þessar skýþisku hjarðþjóðir .
lifðu yfirleitt góðu lífi og höfðu
sjálfstæða menningu. Hálendi og
skógar voru fullir af veiðidýrum.
Þar voru hreindýr, elgir og hirtir.
Sömuleiðis sauðnaut og stein-
geitur, sáfalar, otrar og gaupur.
Ep það sem framar öllu öðru jók
_á^bfg§æj.d þessara hálendisþjóða .
iMið-A.síu, jgfgv gulliði JPiöUini vora § c
njjög;aúó_ug af því og þaðan fIutt-_£:
:Sr Anders Hagen dr.
ist það sem verzlunarvara um all-
an hinn kunna heim, er þá náði
frá Kína til Hellas. Gegnum þessi
viðskipti komust Altaiþjóðirnar í
kynni við fjarlæg lönd. Þangað
komu verzlunarlestir vestan frá
Svartahafi, þaðan lágu leiðir til
Persíu en aðrar hurfu til inn-
landa Asíu. Hinar voldugu vatna-
leiðir í norðui’átt greiddu Taiga-
þjóðunum götu suður í hálendið,
sömuleiðis veiðimönnum við heim
skautsbaug í Síberíu.
Áður vissu menn að vísu nokk-
uð um þjóðir og háttu í Altaífjöll-
um fyrr en sögur hófust. En eftir
hinar síðustu uppgötvanir vita
menn mikið um þau efni. Auk
þess hefur uppgröfturinn varpað
Ijósi yfir torræðar ráðgátur varð-
andi miklu víðara svæði. Síðast
en ekki sízt er það kannske hin
ævintýralega hlið þessara upp-
götvana, sem gerir það að verk-
um, að leikmenn og allur almenn-
ingur starir stórum augum á þessa
viðbui’ði.
Allhátt til fjalla og langt írá
föstum bústöðum hafa fundizt
þyrpingar af stói’um grafhýsum,
er nefnast kurganar á rússnesku.
Á árunum eftir síðustu styi’jöld
hafa mörg þeirra verið grafin upp
í héraði einu sem nefnist Pasyrik.
Iiefur uppgröfturinn verið afai’-
miklum erfiðleikum bundinn,
vegna þess hve sumrin eru stutt
þarna uppi í háfjöllum Mið-Asíu,
svo að orðið hefur að hætta og
taka sig upp snémma. i ágústmán-
uði; . g* ___ :
• Rudenkq prpfesspr frá- Lenin-.
:grad hpfurr st'aðið vfy.rÍF .þllum c
phif,
framkvæmdum og leyst hlutvei'k
sitt af hendi með hreinustu snillð-
Hver sem átt hefur því sjaldgæfa
láni að fagna, að heyra hann sjálf"
an skýra frá rannsóknum sínum
og sýna þær margvíslegu minjar,
er fundizt hafa, kemst naumast
hjá því, að hrífast af þeim undi’a-
heimi er opinberast í munuiu
þessum.
Á að líta voru þessir kurganar
fremur lítilfjörlegar íorinminjax'-
Það voru dysjar, 20 til 30 metrar
að þvermáli, er aðeins risu um það
bil tvo metra yfir umhverfi sitt,
uppblásið og skóglaust. En undir
þessum dysjum komu í ljós hiu
einkennilegustu grafhýsi. Þar
voru neðanjarðar gerðar stóreflis
vistarverur, fóðraðar í hólf og
gólf með tvöföldum veggjum úr
timburbjálkum, þannig að nán-
ast mynduðust þarna geysistórir
kassar með botni og loki.
Allir kui’ganar frá sama tíma
eru gerðir með sama móti. Við
skulum því lála okkur nægja að
Iýsa einum þeirra.
Þegar þeir, sem að greftrinum
stóðu, höfðu fjarlægt grjótið ofan
af og fundið grafhýsið sem undir
lá, kom í ljós að timburhólfið var
barmafullt af ísi. Dysin var sem
sagt hlaðin yfir afai’mikla klaka-
hellu, en jarðvegurinn utan við
hana var íslaus umfram hið venju-
lega. Ástæðunni til þessa verður
ekki lýst nánar hér, en þess skal
aðeins getið, að klakahella þessi
hefur myixdazt sama árið sem
grþfin.hefur verið ger.ð.
gn einmitt þetta einkennilega
fyrir^eri_; hefur orðiðL:tií. þess að