Frjáls þjóð - 04.12.1953, Blaðsíða 2

2
FRJÁLS þjóð
Föstudaginn 4. desember 1953.
FRJÁLS ÞJ0Ð
Útgefandi: Þjóðvarnarflokkur íslands.
Ritstjórn:
Jón Helgason (ábm.), sími 6169, Bergur Sigurbjörnsson, simi
80631, Valdimar Jóhannsson, sími 82156.
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 17. Rvík. Sími 2923. — Pósthólf 561.
Áskriftagjald kr. 5,00 á mánuði. — Verð i lausasölu kr. 2,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Lærdómsríkur vopnaburður
Herstöðvar tefla okkur í fremstu víglínu
Ræða Guðm. Thoroddsens
prófessors 1. desember
Það er fyllilega þess vert, að
almenningur gefi glöggar gætur
að vopnaburði gömlu flokkanna
í viðureigninni við ÞjóðvarnarT:
flokk íslands. Það er lærdóms-
ríkt, bví að af honum má
marka, hvernig málstaðurinn
er.
Frá upphafi hafa til dæmis
blöð Framsóknarflokksins og
málsvarar staðhæft bað annan
daginn, að þjóðvarnarmenn
séu kommúnistar, en hinn
daginn, að þeir séu gerðir út
af Sjálfstæðisflokknum, og
ekki mun brennt fyrir, að þetta
hafi hvort tveggja verið sagt í
sama tölublaði. Fyrir nokkrum
dögum efndi Tíminn þannig
til blóðrannsókna mikilla í
því skyni að telja fólki trú um
„kommúnisma“ þjóðvarnar-
manna, en á sunnudaginn var
stóð svart á hvítu í því sama
blaði, að þjóðvarnarmenn séu
„huldubörn íhaldsins“, meira
að segja í fundarsamþykkt. Er
nú flestum ofætlun að trúa
hvoru tveggja, enda munu allir
vitibornir mcnn komast að
þeirri niðurstöðu, að hvorugt
sé satt.
í útvarpsumræðunum á dög-
unum var það helzta haldreipi
dómsmálaráðherrans, að fletta
upp í Þjóðviljanum frá því
síðastliðið vor og sækja í þetta
dagblað kommúnista þau
gömlu og marghröktu ósann-
indi, að Þjóðvarnarflokkurinn
lifði á peningum frá Sigurði
Jónassyni, helzt dollurum. Og í
forustugrein í Vísi var það nú
fyrir skömmu borið á borð fyrir
fólk, að Gils Guðmundsson
hefði einhvern tíma verið í
framboði af hálfu kommúnista.
Óþarft er að taka það fram, að
Gils hefur aldrei verið í fram-
boði fyrir neinn flokk, þar til
síðastliðið vor fyrir Þjóðvarnar-
flokkinn, enda aldrei verið i
neinum stjórnmálaflokki né
stjórnmálasamtökum fyrr.
Orð Finnboga Rúts Valdi-
marssonar 1 útvarpsumræðun-
um urðu varla skilin á annan
veg en þann, að hann vildi Iáta
liggja • að hví, að Þjóðvarnar-
flokkurinn væri reiðubúinn til
þess að halda verndarhendi yf-
ir hernáminu. En dagana á
eftir birtist hver greinin á eftir
annarri í blöðum hernáms-
flokkanna um það, að þjóð-
varnarmenn væru kommúnist-
ar, af því að þeir vilja segja
upp hernámssamningnum og
bægja bandaríska hernum
brott, svo að ísland verði ekki
Bandaríkjunum að bráð, líkt
og Eystrasaltslöndin féllu í
gráðugt gin Rússa.
Þannig rekur sig eitt á annars
horn í málflutningnum gegn
Þjóðvarnarflokknum, og ’það er
ekki aðeins, að staðhæfingar
andstæðra blaða stangist hroða-
lega á, heldur er ekki samræmi
í fullyrðingunum innbyrðis hjá
sama flokki og jafnvel sama
blaði. Hver maður hlýtur að
sjá, að hér eru maðkar í mys-
unni, og ekki sízt begar iðulega
blasa við augum á síðum þess-
ara blaða bein ósannindi, sem
engum geta dulizt og ekki er
borið við að leiðrétta.
Það er beinlínis ósk þjóð-
varnarmanna, að fólk gefi þess-
um málflutningi gaum, bví að
hann dæmir sig sjálfur. Og
þessi dæmi, er hér hafa verið
nefnd, eru aðeins örfá af mý-
mörgum.
Forsmáð
sérþekking
Það hlýtur að vera verulegt
áhyggjuefni, hversu margir
ungir íslendingar, sem lokið
hafa löngu sérnámi í mikilvæg-
um greinum, taka þann kost
að ráða sig til starfa crlendis.
Um það þarf bó ekki að efast,
að nær öllum ungum mönnum,
sem lokið hafa námi, myndi
Ijúfast að hverfa til starfa á
fósturjörð sinni.
En hér koma til ýmsar orsak-
ir. Margir þessara manna, sem
hafa ekki efnaða vandamenn
við að styðjast, eru í miklum
skuldum að loknu löngu sér-
námi, enda er víst ekki djarft
til orða tekið, þótt sagt sé, að
þeir, sem í frændsemi eru við
valdamenn í landi okkar, njóti
betri aðstöðu til þess að hreppa
þá styrki, sem eftirsóttastir eru.
Að loknu námi eiga svo þeir
hinir sömu, sem vandabundnir
eru „æfðum“ stjórnmálamönn-
um, vísari fyrirgreiðslu til þess
að ná fljótt þeim stöðum og
störfum, sem betur eru borguð
en aðrir verða að lúta að laun-
um, sem yfirleitt eru mjög lág
og skammt hrökkva til þess að
endurgreiða námskostnaðinn.
Allt þetta knýr margan efni-
legan mann til þess að hverfa
að störfum erlendis, þar sem
álitlegum mönnum stendur
mun hærra kaup til boða.
Þetta leiðir til þess, að :
sumum greinum er hörgull á
sérmenntuðum mönnum, enda
þótt fjöldi íslendinga sé árlega
við nám erlendis. Nú gera til
dæmis sumir gömlu flokkanna
það að tillögu sinni, að íslend-
ingar taki að sér byggingar-
framkvæmdir í herstöðvum
Bandaríkjamanna. Sannleikur-
inn í þessu máli er hins vegar
sá, að svo margir íslenzkir
verkfræðingar hafa, vegna
lágra launa hér en mikils náms-
kostnaðar, séð sig tilncydda að
hefja störf erlendis, að hér
myndu ekki fást nógu margir
verkfræðingar til þess, að ís-
lendingar gætu framkvæmt
framhald þessarar herstöðva-
gerða, sem Bandaríkjamenn
hafa á döfinni, án þess að leita
um verkflæðihjálp til banda-
ríska hersins, og láta verkfræð-
inga hans fara úr herklæðum i
venjulegan búning.
Þetta er aðeins dæmi, en
næg verkefni bíða óleyst
dugandi verkfræðinga á Islandi,
þótt hervirkjagerð sé slenpt, ef
tekið væri á viðreisnarmálum
þjóðarinnar af manndómi.
í dag eru liðin 35 ár frá því
að ísland varð fullvalda
ríki. Síðan hefur 1. desember
verið haldinn hátíðlegur sem
fullveldisdagur, bæði til þess
að minnast þess merkisáfanga,
sem náð var 1. desember 1918
og til þess að minnast þeirrar
skyldu, sem það hefur í för
með sér að vera fullvalda. Sér-
staklega hafa háskólastúdentar
valið sér þennan dag til hátíða-
halda og ber ýmislegt til. Þeir
áttu löngum drjúgan þátt í
baráttunni fyrir fullveldi lands-
ins og þeir ættu, vegna stöðu
sinnar í þjóðfélaginu, að finna
sig til þess kvadda sérstaklega
að standa vörð um íslenzka
menningu, því að undir henni
er það fyrst og fremst komið,
að vér getum haldið því sjálf-
stæði, sem vér höfum fengið.
Það er enginn vafi á því, að sér-
stæð íslenzk menning var það
meginatriði, sem sýndi oss
sjálfum og öðrum þjóðum, að
vér ættum kröfu til þess að
verða sjálfstæð þjóð.
Baráttan fyrir endurheimt
sjálfstæðis vors var löng og
erfið og þar komu íslenzkir
menntamenn og háskólastúd-
entar mjög við sögu. Allir muna
störf Jóns Sigurðssonar og þarf
ekki að fjölyrða um þau hér.
Ef vér lítum oss nær, þá verður
fyrir oss „Félag íslenzkra stúd-
enta í Kaupmannahöfn", sem
nýlega er orðið 60 ára gamalt.
Það lét sjálfstæðisbaráttuna
mikið til sín taka og oft var
þá, um og eftir aldamótin sein-
ustu, spurt hér heima: „Hvað
segja íslenzkir stúdentar?“
Með þeirri spurningu var átt
við stúdenta í Kaupmannahöfn.
Stúdentar við nám hér í
Reykjavík voru þá færri og
höfðu ekki með sér sérstakt fé-
lag og þegar til pólitískra átaka
kom í „Stúdentafélagi Reykja-
víkur“, þá voru það eldri stud-
entar, embættismenn, margir
hverjir teknir að gerast íhalds-
samir, sem oft réðu þar lögum
og lofum. Þeirra ályktanir voru
ekki stúdentaályktanir.
Auk sérstæðrar menningar
var líka lagalegi rétturinn, sem
mikið var byggt á í sjálfstæðis-
baráttunni. Þar var aðallega
byggt á Gamla sáttmála, og
stöðulögin, sem kváðu svo á,
að ísland væri „óaðskiljanleg-
ur hluti Danaveldis“, voru
aldrei viðurkennd af íslend-
ingum. Þó skall þar hurð nærri
hælum 1908, þegar uppkastið
var á ferðinni. Eftir því áttu
sum mál að vera sameiginleg
og óuppségjanleg milli Dana
og íslendinga og raunverulega
að vera í vörzlu Dana. Þá voru
það íslenzkir háskólastúdentar.
sem einna fyrstir gripu alvar-
lega í taumana. Uppkastið var
fellt með miklum atkvæðamun,
enda var Alþingi þá ekki kallað
strax saman til þess að sam-
’^vkkia það. t.óm gafst til þess
að skýra málið fyrir þjóðinni
og nýjar þingkosningar voru
látnar fara fram.
Sífellt þóf og síðast umbrot
og eftirköst fyrri heimsstyrj-
aldarinnar leiddu að lokum til
fullrar viðurkenningar á full-
veldi íslands.
i rið 1911 var Háskóli íslands
•^”- settur á stofn, á aldar-
afmæli Jóns Sigurðssonar.
Hann var lítill í fyrstu en óx
og dafnaði og brátt varð þar
miðstöð íslenzkra fræða og
tryggari stoðir mynduðUst
undir íslenzka menningu. Vel-
megun jókst og stórstígar
framfarir urðu á flestum svið-
um þjóðlífsins, ekki eingöngu
á verklegu og tæknilegu sviði,
heldur líka efnahagslega og
andlega. Með bættri afkomu
og markvissri baráttu fyrir
bættum heilbrigðisháttum og
gegn sjúkdómum óx viðnáms-
þróttur þjóðarinnar og er nú
svo komið, að í heilsufarslegu
tilliti standa íslendingar nú
meðal fremstu þjóða 1 heimin-
um.
Stúdentar háskólans hafa
heldur ekki látið sitt eftir
liggja. Þeir hafa smátt og smátt
látið meira og meira að sér
kveða, svo nú er eftir þeim
tekið og ekki síður eftir því,
hvar þeir hallast á sveif. Nú
þegar hafa þeir reist sér óbrot-
gjarna minnisvarða þar sem
eru tveir stúdentagarðar. Há-
skólinn, sem lengi hafði búið
við ófullnægjandi húsakost og
erfið starfsskilyrði á flesta
lund, fékk nú nýtt og glæsHegt
hús.
Þrátt fyrir kreppuár og erf-
iða afkomu í bili var sótt mark-
visst fram til aukinnar menn-
ingar og algerra yfirráða yfir
öllum vorum málum, sem feng-
ust með stofnun lýðveldisins
að útrunnum samningstímanum
við Dani.
TT’n vér lifum á tímum ólgu
og umbrota í heiminum.
Varla var liðið 21 ár frá því
að fyrri heimsstyrjöldinni lauk
þegar ný heimsstyrjöld brauzt
út, enn hræðilegri. Flugtækni
og hernaðarframkvæmdum
hafði nú fleygt svo fram, að ís-
land var ekki eins einangrað og
áður og brátt kom að því, að
vér flæktumst inn í hernaðinn,
þá er Englendingar hernámu
landið, þrátt fyrir mótmæli.
Nokkru seinna vorum vér svo
neyddir til þess að biðja um
vernd Bandaríkjanna. Þessum
hernámum fylgdi brátt fjöl-
mennt setulið. í kjölfar setu-
liðsins komu miklar fram-
kvæmdir til undirbúnings
væntanlegum hernaðaraðgerð-
um með mikilli setuliðsvinnu,
sem að vísu veitti mikla at-
vinnu íslendingum, en kenndu
mönnum um leið hyskni og
ýmiskonar vinnusvik, þar sem
setuliðið gekk á undan og lét
í það skína, að hér væri nógu
ríkur reiðarinn.
Setuliði, hvort sem er í friði
eða ófriði, fylgir alltaf meiri
eða minni óreiða og lausung og
fórum vér ekki varhluta af
þeim fylgifiskum, enda varð
svo brátt, að flestir urðu leiðir
á setuliðinu og það jafnvel svo,
að merkingin í orðinu setuli
færðist yfir á óvelkomna, þaul-
sætna gesti. Hugsandi mönnum
varð það fljótt ljóst, að hér
væri vá fyrir dyrum, sem bezt
væri að losna við sem allra
fyrst.
oksins hætti stríðið og vér
fórum að vona, að nú færi
að styttast í dvöl setuliðsins.
En það var ekki því að heilsa.
Verndararnir neituðu algerlega
Guðm. Thoroddsen prófessor.
að fara, þrátt fyrir gefin lof-
orð um að hverfa á burtu strax
að stríðinu loknu. Ástæðan
kom fljótt í ljós. Heimsstyrj-
öldinni var varla lokið áður en
Bandaríkjamenn fóru að búa
sig undir næsta stríð. Seint á
árinu 1945 kom beiðni frá þeim
um leigu á herstöðvum á ís-
landi til 99 ára. En nú var
mönnum nóg boðið. Það duld-
ist engum þá, að þessar her-
stöðvar áttu ekki að vera í vora
þágu. Þær áttu að vera hluti
af varnarkerfi Bandaríkjanns
sjálfra og þá auðvitað líka ti'
hugsanlegrar árásar á aðra, ef
þurfa þætti. Menn risu hér
upp sem einn maður, að kalla
mátti, og mótmæltu þessari
móðgandi beiðni. Menn voru
sammála um það, að herstöðvar
framandi þjóðar væru ekki
samræmanlegar sjálfstæðu ríki
og sögðu því nei. Þá datt eng-
um í hug, að hér væri tilvalið
tækifæri til þess að fá vernd
voldugs ríkis gegn ásælni ann-
arra ríkja, þar sem þó vitað
var, að vér höfðum ekkert bol-
magn til þess að verja landið
fyrir vopnaðri ágengni annarra
voldugri þjóða. En vér vissum
það þá, þótt ýmsum sé farið
að gleymast það nú, að jafnvel
vinir geta orðið erfiðir og
hvimleiðir til lengdar og ekki
sízt ríkir vinir, sem setjast upp
á búi fátæks bónda. Auk þess
var þá i fersku minni dvöl
setuliðanna í nýafstaðinni
styrjöld. Málið var því látið
niður falla í bili, en strax næsta
ár var þó gerður flugvaUar-
samningur. Þarna átti ekki að
vera um neinar herstöðvar að
ræða, að minnsta kosti átti ekki
að líta svo út hér innanlands
og var jafnvel reynt á sann-
leiksgildið í kvæði Þorsteins
Erlingssonar, að „ef að úr bux-
unum fógetinn fer og frakkan-
um svolitla stund, þá má ekki
greina hver maðurinn er“.
1 rið 1949 var svo aðild að
Atlantshafsbandalaginu
dembt yfir þjóðina á þeim
fölsku forsendum, að herstöðv-
ar skyldu aldrei vera á íslandi
á friðartímum. Því hefði verið
lofað. En hver lofaði? Atlants-
hafsbandalagið? Ónei, sá sern
lofaði var utanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Hann lét sig
ekki muna um það. Það var
líka utanrikisráðherra Banda-
ríkjanna, sem hafði gert her-
verndarsamninginn nokkrum
árum áður, eins og fyrr er á
minnzt. Nú var ekki gefið tóm
til þess að ræða málið og þjóð-
in ekki að spurð. Tveim árum
síðar voru svo leyfðar her-
stöðvar á íslandi. Var það álitin
sjálfsögð afleiðing af því að
ísland væri aðili að sáttmálan-
um. Stríð var þó ekki nær en
verið hafði nokkur undanfarin
ár.
Nú væri fróðlegt að vita
hvaða gagn oss íslendingum
megi verða að þessári her-
stöð, sem upp er risin hér á
landi. Á friðartímum er hún
gagnslaus og verra en það. En
á ófriðartímum, getur hún
þá varið landið? Því er fljót-
svarað, að mjög er ósenni-
legt, að hún geti það að
nokku ráði. ísland er stórt
land og hætt er við að lítil
vörn yrði því að einum flug-
velli á útskaga. Hér má víða
ganga á land og enn víðar
setja niður fallhlífalið. En
eitt er víst, að jafnskjótt og
ófriður brýzt út þá erum
vér komin í fremstu víglínu,
með öllum þeim ógnum,
sem því fylgja, einmitt vegna
þess, að hér er setulið. Með-
JVr. ÖÍ1953
Tilhynning z
Fjárhagsráð hefur ákveðið eftirfarandi hámarksverð á
brauðum í smásölu:
Franskbrauð, 500 gr........................... kr. 2.80
Heilhveitibrauð, 500 gr......................... — 2.80
Vínarbrauð, pr. stk........................... — 0.70
Kringlur pr. kg................................. — 8.20
Tvíbökur, pr. kg................................ — 12.45
Rúgbrauð, óseydd 1500 gr........................ — 4.00
Normalbrauð, 1250 gr............................ — 4.00
Séu nefnd brauð bökuð með annarri þyngd en að ofan
greinir, skulu þau verðlögð í hlutfalli við ofangreint verð.
Á þeim stöðum, sem brauðgerðir eru ekki starfandi,
má bæta sannanlegum flutningskostnaði við hámarksverðið.
Utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar má verðið á rúg-
brauðum og normalbrauðum vera kr. 0.20 hærra en að
íraman greinir.
Söluskattur er innifalinn í verðinu.
Reykjavík, 30. nóv. 1953.
%
Vvrii lut/ssii i'ifsittftin