Frjáls þjóð - 01.10.1955, Síða 5

Laugardaginn v. OKtöber 1955- j
FBJALS MðB
ingimar •Mánas&an viðshiptafr<fítkin4ju.r: 2
Framkvæmd hugmyndarinnar um einn skatt
7 niðurlagi siðustu greinar
féll niður ein setning. Rétt
er niðurlagið þannig:
Krafanum, að aöeins verði
lagður á einn skattur og inn-
heimta verði sameiginleg fyr-
ir ríki og sveitarfélög, verður
stöðugt hávcerari. Eigi það að
kómast í framkvœmd, verður
að afnema alla nefskaitana.
Ég tel mig hafa sýnt fmm á,
að slíkt er engin neyð, heldur
frá flestum sjónarmiðum
æskilegt og i fullu samrœmi
við rikjandi skoðanir á þvi,
hvernig rétt sé að skvpta
skattbyrðinni niður á þjóð-
félagsborgarana.
TEKJU- OG
EIGNASKATTUR.
TTér verður nú fj allað um þá
-*■-*- skatta, sem. lagðir eru á
einstaklingai Mutfalli við efna-
hag. Sérstaklega skal bent á,
að hér eru ekki gerðir að um-
talsefni skattar félaga.
Skattar þessir eru ýmist
tekjulindir ríkisins, tekjuskatt-
uí- og eignaskattur, til skamms
líma einnig tekjuskattsviðauki
og stríðsgróðaskattur, tekju-
lindir sveitarfélaga, útsvar, eða
tekjulindir kirkjugarða, kirkju-
garðsgjald.
, Við álagningu ríkisskattanna
starfa á þriðja hundrað- skatta-
nefndir, skattstjórar og yfir-
skattanefndir, auk ríkisskatta-
nefndar. Við álagningu útsvara
bætast svo við rúmlega 200
hreppsnefndir og niðufjöfnun-
arnefndir. Til skamms tíma
hefur skattálagningin verið
unnin með gamaldags skrif-
stofuaðferðum án allrar tsekni,
en nú er þetta að breytast
nokkuð til batnaðar, hvað
varðar Reykjavík og nágrenni,
þar sem þar hefur nútíma-vél-
tækni verið tekin upp. Útsvör
eru lögð á af hreppsnefndum
eða niðurjöfnunarnefndum fyr-
ir hvert sveitarfélag um sig,
og oít er lagt á satna mamiinn
fullt útsvar í fleiri en einu
sveitarfélagi, og verður hann
oft að eiga.í dýrum málaferlum,
til að annað sveitarfélagið felli
útsvarið niður, og hafi hann
greitt útsvar í einu sveitarfé-
lagi af frjálsum vilja og í góðri
trú, að hann væri þar útsvars-
skyldur, en dómur fellur svo
á þá leið, að hann-sé útsvars-
skyldur annars staðar, endur-
greiðir sveitarf^lagið honum
ekki útsvarið, og styðst það við
hæstaréttardóma. Iðulega verða
sveitarfélög að standa í mála-
ferlum hvért við annað vegna
útsvar.sskiptingar. Innheimta
sveitarfélagsgjaldanna og ríkis-
gjaldánna er framkvæmd sín
af hvorum aðilja. Á báðúm
'innheimtustöðunúm þarf því
fullkomna spjaldskrá yfir
skattgreiðendurna og fólk til
að viðhalda henni, bókhald og
innheimta verður að mestu
leyti tvíverknaður, og kostir
stórrekstrar og nútimátækni
koma ekki að notum.
Þegar raett er run endurbæt-
ur £ skattamálum, kemur fleiia _ ________
til greina -J en’" þaði V#Ívl<5'néfócga og setjið pottana
sköttunum, það kemur ekki
síður til greina að fækka þeim
aðiljum, sem um þessi mál
fjalla og að þeim vinna, leggja
skattana á fyrir landið allt á
einum stað. Þar með væri hægt
að framkvæma skattálagning-
una í stórum stil með hinni
fulikomnustu skrifstofuvéla-
tækni og þjálfuðu og séræfðu
vinnuafli.
Með þvi væri einnig tryggt,
að menn slvppu ekki undan
skatti, og eftirlit með skatt-
framtölum auðveldara, þar sem
launamiðar og annað væri þá
samankomið á einn stað.
★
17"rafan um að leggja á að-
"*-*■ eins einn skatt mun, hvað
snertir þá skatta, sem hér uni
ræðir, fá fleiri andstæðinga
en krafan um afnám nef-
skattanna. Sérstaklega á þetta
þó við um, ef sameina ætti í
einn skatt ríkisskatta og sveit-
arfélagsskattana. Hér mun nú
.verða rætt um hvem skatt um
sig með tilliti til kröfunnar um,
að aðeins einn skattur skuli á
lagður.
Tekjuskattur er sá skattur,
sem allir, er á annað borð vilja
ekki afnema alla beina skatta
til ríkisins, vilja halda í. Þeir,
sem aðeins \-ilja hafa einn
skatt, eiga annaðhvort við, að
þeir vilji hafa tekjuskattinn
eða útsvarið. Hér er gert ráð
fyrir, að tekjuskattinum sé
viðhaldið, allir aðrir skattar
ýmist falli niður eðá sameinist
tekjuskattinum. Um tekju-
skattinn er því rætt í sam-
bandi við hvern hinna skatt-
anna um sig, en hér skal bent
á, að ýmislegt, sem menn grein-
ir nú á um í sambandi við
tekjuskattinn, svo sem; hvað
skuli teljast skattskyldar tekj-
ur, fær aukna.þýðingu, eftir að
tekjuskatturinn væri . orðinn
eini skatturinn, og mundi það
gera nauðsynlegar margs konar
breytingar á honum.
T? ignaskattur. Um eigna-
skatta hafa ávallt verið
skiptar skoðanir. Andstæðingar
þeirra vilja halda því fram:
1) Að greiðslugeta manna
miðist ekki við það að eiga
eignir, heldur við það, hve arð-
bærar þær eru. Eignaskattur-
inn sé því raunverulegt eign-
arnám.
2) Skuldlaus eign sýni ekki
það, sem almennt er kallað fá-
tækt eða ríltidæmi, heldur séu
það oft þeir, sem skuldugastir
eru, er óhófsömustu lífi lifa og
skortir ekkert til neins.
3) Eignaskattur sé refsing
fyrir sparnað og hófsemi, en
verðlauni eyðslu og óhóf.
4) Form eigna sé mismun-
andi og matsverð eigna mjög
umdeilanlegt. Eignaskatturinn
komi því mjög misjafnlega
niður eftir því, hvert form
eignanna sé. Einnig séu um-
deilanlegar reglur um, hvaða
eignir skuli teljast skattskyld-
ar. —
Fylgjendur eignaskattsins
halda því hins vegar fram:
1) Að maður, sem miklar
eignir á, sé færari um að leggja
meira af mörkum til þjóðfé-
Iagsins, eignaskatturinn sé ekki
eignarnám, heldur nokkurs
konar íþynging á tekjuskattin-
um.
2) Eignaskatturínn nái til að
skattleggja „tekjur“, sem
tekjuskatturinn nái ekki til og
oftast séu til komnar án
tilverknaðar viðkomandi, svo
sem arfs, aukins verðmætis
eigna, vegna almennrar verð-
hækkunar eigna fenginna í
tekjuskattfrjálsu happdrætti o.
s. frv.
3) Sparnaðarmennirnir
greiði með eignaskattimun
hluta til hins opinbera, í stað
þess að þeir losna við mikla
óbeina skatta, sem þeir yrðu
að greiða, verðu þeir peningum
sínum til neyzlu.
4) Auðveldara sé að koma
undan skatti tekjum af eignum
en launatekjum, og jafni því
eignaskatturinn metin að
nokkru.
Ef meta á röksemdirnar með
og móti eignaskattinum, þá
held ég, að varla verði hjá því
komizt að viðurkenna, að and-
stæðingar eignaskattsins hafi
almennt séð í öllum atriðum
mikið til síns máls. Fylgjendur
eignaskattsins benda hins vegar
einnig á mikilvægar stað-
reyndir, en þær eru yfirleitt
bundnar við núverandi skip-
aii skattkerfisins og til þeirra
mætti og yrði að taka tillit í
tekjuskattinum, ef eignaskatt-
urinn yrði lagður niður. Vilji
menn hins vegar byggja í að-
alatriðm-n á skoðunum fylgj-
enda eignaskattsins, þá þarf
það engan veginn að vera ó-
samrýmanlegt hugmyndinni um
aðeins einn skatt, því að eign
er i rauninni kapitalíseráðar
tekjur, þ. é. a. s. tekjurnar
margfaldáðar með 100 og deilt
með vaxtarprósentu, sem sam-
svarar raunverulegum arði
þeirra.
Það mætti því bæta áætl-
KVENNASPJALL
Rítstjórí: Sígríftur Amiaugsdóttir
Blómstrandi túlípanar um jól.
Nú eru blómlaukarnir að koiua
í blómaverzlanir, túlípanar,
páskaliljur, hyacintur o. fl„ og
nú cr uni að gera að setja þá nið*
ur sein fyrst, svo að inöguleiki sé
siðan á svalan, dimman stað (um
það bil 10° hiti er heppilegast-
ur), og sjáið um, að moldin sé
alltaf jafnrök. Svona þurfa lauk-
arnir að standa i því sem næst
tvo mánuði. Þegar spírurnar eru
orðnar um það bil 8 sm á lengd,
er mátulegt að færa pottana inn
i meiri hlýju, en láta þá þó
standa í hálfrökkri i nokkra daga,
eftir að þeir eru teknir inn. Síð-
an eru þeir settir i birtu, og þá
breytast spirurnar fljótlega i
kröftug græn blöð, og blómin
byrja að gægjast fram og taka á
sig lit.
Leikfangaokur. ■ ,
Það var mikið um að vera fyr-
ir utan glugga einnar af stóru
leikfangaverzlunum bæjarins nú
um helgina. Börnin- stóðu í stór-
i um hnapp og mændu á dýrðina.
Glugginn var yfirfullur af nýjum
leikföngum, heill heimur girni-
á þvi, að þeir blómstri fyrir jól. legra muna fvrir ungar sálir. En
Laukarnir cru setlir í góða sand- verðið, það var ekki jafngirni-
blandaða mold i vcnjulega Iegtl örlitlar brúður, varla stærri
blómsturpotta, þeir eru ekki sett- en fingur manns, á um og yfir
ir dýpra Cn svo, sfð toppurinn tuttugu krónur, brúðuliausar. á
geg[s^aMq,s^japT.jur, .níoJdiiwi, .m»UÍ ?0 og;30,*;rónur, jámbrautir.
~ íkikga og setjið pottana úr blikki, svo veigalitíar, að varla
er nokkur von til, að þær cndist
nieira en eina eða tvær kvöld-
stundir i höndum þeirra, sem
eiga að gleðja sig við þær, hátt
á annað hundrað krónur, og ann-
að. eftir því!
Það væri áreiðanlega engin
vanþörf á verðlagseftirliti með
leikföngum hér, og það fremur en
ýmsu öðru. Leikföng i sama
gæðaflokki og þau, sem hér hef-
ur verið drepið á, fást í ná-
grannalöridunum fvrir aðeins ör-
litið brot af þvi verði, sem þau
eru seld á hér.
Helen lvéller, hið daufdumba
inikilmenni, er ótrauð i baráttu
sinni til lijálpar þeím, sem sjúkir
eru. Iíún er nú nýkomin heim til
Bandaríkjanna cftir 5 mánaða
áróðursferð uin Austurlönd. Þeg-
ar heiin kom, var hún útnefnd
lieiðursdoktor við Harvardhá-
skólann, og cr hún fyrsta konan,
scm hlýtur þá særod. Ilún var
cinnig útnefndur helðursdoktor
við „Frjálsa háskólann“ i V.-
Bcrlin vegna starfs liennar til
hjálpar daufdumbum um heim
atían-t -•Uv-
uöu skatttek j uvi rði ciguat
við skattskyldar tekjur eftii-’
ákveðnmn regluiu og á-
kvarða þar með tekjuskatt-
inn með tilliti til eigna.
Þetta áætlaða skatttekjuvirði
þarf í sjálfu sér ekki að svares
til raunverulegs tekjuvirðis
frekar en mat eigna til skattsi
nú svarar til raunverulegs
virðis þeirra.
★
T7" irkjugarðsgjald. Um skatt:
þennan gildir eftirfarandi
lagaákvæði: „Nú hrökkva ekki
tekjur kirkjugarðsins fyrir út-
gjöldum, og skal sóknarnefnd
þá jafna því, sem á vantar,
niður á útsvarsgreiðendur í
sókninni sem hundraðsgjaldi af
útsvörum þeirra. Þó má hundr-
aðsgjald þetta ekkert ár fara
fram yfir 2%, nema safnaðar-
fundur leyfi. — Nú eru í sóknt
meira en eitt sveitar- eða.
bæjarfélag, og skal þú fyrst
skipta gjaldinu niður eftii-
íbúatölu hvers þeirra innan
sóknarinnar. Eindagi hundraðs-
gjaldsins er sá sami og á út-
svörum. Innheimtumönnum.
ríkissjóðs í kaupstöðum og odd-
vitum eða innheimtumönnunx
sveitarsjóðs er skylt að inn-
heimta hundraðsgjaldið gegn.
6% innheimtulaunum, ef sókn-
arnefnd óskar, Ella innheimtir
sóknarnefnd gjaldið gegn sömu.
þóknun“.
Að baki fyrirkomulagi þessu.
um kirkjugarðsgjaldið býr sú.
hugsun, að kirkjugarðarnir eigi
að vera fjárhagslega sjálfstæðir
og stjórn þeirra þurfi ekki að
leita til sveitarfélaga eða rík-
isins um fjárveitingu. í raun.
og veru verður þó varla.
sagt, að veigamikil rök.
hnígi til þessa - fjár-
hagslega sjálfstæðis kirkju-
garðanna. Sökum gamallar
venju hafa kirkjugarðarnir
verið álitnir málefni kirkjunn-
ar, þó að lögum samkvæmt eigi.
nú hyer maður rétt til legstað-
ar i kirkjugörðum þjóðkirkj-
unnar. Kii'kjan skiptist í sókn-
ir, og sú skipting fer ekki
saman við skiptingu landsinn
frá sjónarmiði hins veraldlega
valds í sveitarfélög og lög-
sagnarumdæmi, og gert er ráð
fyrir, að hver sókn hafi að
jafnaði sinn kirkjugarð. í lög-
um um kirkjugarða er þó gert
ráð fyrir, að þessi skipan mála
kunni að þykja óheppileg, þvi
að þar ségir:
„Nú óskar bæjarstjórn eða..
hreppsnefnd að taka að sér um-
sjón kirkjugarðs og fjárhald.
og getur ráðherra þá heimilað
það, að fengnum tillögum bisk-
ups og sóknarnefndar, enda
hvíla þá á bæjarstjórn eða
hreppsnefnd hinar sömu skyld-
ur sem á sóknarnefnd eftir lög'-
um þessmn.“
Það er því möguleiki á að
breyta svo skipan þessara mála,
án beiima lagabreytinga, aft
kirkjugarðsgjaldið yerði j.
reynd aðeins hluti af útsvari,
og þá verður að sjálfsögðu að
teljast ástæðulaust að viðhalda
því sem sérstökum skatti.
Vilji menn nú samt sem áð-
ui' viðhalda fjárhagslegu sjálf-
stæði kirkjugarðanna, þá sé ég
þrátt fyrir það enga nauðsyn að
viðhalda hinu sérstaka kirkju-
garðsgjaldi.
Það mætti alveg eins gefat,
sóknamefnduin eða stjót
kirkjugarða réft* íil fjái'-'
Fríunjiald á, 7. síóu, i