Frjáls þjóð - 01.05.1959, Síða 8

Uöilucfa
acfinn
1959
— FRJÁLS ÞJ DÐ
Hvar flnnast leiðtogar, sem ekki hafast að, þegar tilvera þjóöarinnar er i veði?
Til hvers er 9vamarliðé
Hafa aSdáendur hersetunnar enga trú á því, að
bandaríska settsfiSiB uppfylfi gerða samnlnga?
Ekkert mál mun nú rætt af almenningi í landinu til
jafns við landhelgismálið, og- veldur því sífelldur yfirgangur
eg óbilgirni Breta á fiskimiðum íslands. Mikill fjöldi
rnanna undrast það langlundargeð stjórnarvaldanna, að
Iieimta ekki, að setuliðið, sem sagt er, að liingað hafi komið
f il þess að vernda okkur og verja, láti til skarar skxíða gegn
1 inum eina innrásarflota, er gegn okkur hefur verið stefnt,
eða hafi sig ella á brott nxeð allt sitt hafurtask. Þeir, sem
trúa því, að herliðið bandaríska hafi í rauninni kornið
hingað okkur til verndar, hljóta að ætlast til þess, að það
gegni hlutverki sínu.
Því hefur verið réttilega
lialdið fram af hálfu okkar ís-
lendinga, að líf okkar og tilvera
sé í voða, ef fiskimið okkar eru
rænd og rúin af erlendum flota.
En sú þjóð, sem sér tilveru sinni
stefnt í voða, getur ekki haldið
. að sér höndum og svarað því
einungis með máttlausum mót-
mælaorðsendingum, þegar
grundvelli tilveru hennar er
raskað. Hún hlýtur að hafast
eitthvað að og freista þess að
. hrista af sér Kverkatakið.
Hvar er nú
„varnarsamningurinn“ ?
í landinu er erlent herlið í
fimm herstöðvum, fengið hing-
að af þremur stjórnmálaflokk-
um, að sögn í því skyni að verja
það gegn árásum. Fjórði stjórn-
málaflokkurinn hefur lagt
blessun sína yfir setu þess hér,
með því að vera áfram í ríkis-
. stjórn, án mótmæla, þegar horf-
ið var frá samþykkt alþingis um
láta það fara úr landi, og jafn-
vel ráðherra sína greiða her-
setunni atkvæði.
Þessir stjórnmálaflokkar
hljóta að hafa einhverja trú á
því, að þetta herlið vilji verja
okkur. Hvers vegna gera þeir
þá ekki þá kröfu, þegar líf og
tilveruréttur þjóðarinnar er í
voða vegna valdbeitingar er-
lends herskipaflota á fiskimið-
unum, að' „varnarliðið“ gegni
skyldu sinni og því hlutverki,
er það á að hafa tekið að sér
með samningi? Hvers vcgna hef
ur þetta „varnarlið“ ekki einu
sinni verið spurt að því, hvað
því olli, að það varð einskis
vart, er enskt lierskip sigldi um
nótt alveg upp að landi beint
fyrir framan sjálfan Keflavík-
urflugvöll? Hafa aðdáendur
hersetunnar fengið bandaríska
setulið til landsins, án þess að
hafa á því nokkra trú, að það
veiti íslendingum liald og
traust, þegar í harðbakkann
slær?
Lýðræðisbandalag
eða þrælafjötur?
Aðdáendur hersetunnar byrj-
uðu á því að koma landinu í At-
lantshafsbandalagið undir því
yfirskini, að við ættum sam-
stöðu með vinveittum, vestræn-
um lýðræðisþjóðum. Innan þess
Framh. á 7. síðu.
Svallbælin mega
muna tvenna
Tímana
Það sér á, að Tímamenn
telja sig ekki lengur bera á-
hyrgð á „svalli og saurliín-
aði“ amerískra hermanna og
íslenzkra stúlkubarna, eftir
að flokkur þeirra valt út úr
ríkisstjórn. Nú birtir Tím-
inn annan hvern dag nýjar
sögur um hús við Bókhlöðu-
stíg eða Grettisgötu hér í bæ,
þar sem liúsráðendur leigi
hermönnum herbergi til að
„stunda svall og saurlifnað
með íslenzkum stúlkum um
nætur“, og segir til dæmis,
að 13 ára stúlka hafi „eytt
nóttinni í þessu bæli (þ. e.
við Bóklilöðustíg), en gera
má ráð fyrir, að liún sé ekki
sú eina úr þeim aldursflokki,
sem troðið hefur verið inn í
húsið við Bóklilöðustíg í
sömu erindagerðum. Lög-
reglan liefur tjáð blaðinu, að
margar reykvískar stúlkur á
þessum aldri láti hermönnum
og Islendingum blíðu sína í
té.“
Sú var tíðin — og raunar
stóð svo árum saman, meðan
Framsóknarfloltkurinn var í
stjórn og dr. Kristinn var
hernámsmálaráðherra, að
Tíminn þagði þunnu liljóði
yfir svívirðingum hernáms-
ins, en svívirti í þess stað
Þjóðvarnarflokkinn og blað
hans fyrir að vekja athygli á
þeim niálum. Ályktunin, sem
kjósendur hljóta að draga af
þessari fraministöðu er sú,
að því aðeins, að Framsókn-
arflokknum sé haldið utan
ríkisstjórnar, megi búast við
því, að Tímamenn hafi opin
augu fyrir smán þjóðarinn-
ar.
LITIÐ FRETTABLAÐ
Föstudaginn i 2. viku sumars.
Utsýn uö s'utiuu
SöhiZí nejsm'
i| A. ivörugiettur ||
ÍVUVVVWVWVVVi
Spcgiíl sáSarssnrEar
Fyrra sunnudag flutti Tómas
Guðmundsson skáld ræðu á fundi
í landsmálafélaginu Verði og
komst þar m. a. svo að orði:
„Temur ríkið sér ekki margs
konar liegðun, sem ekki mundi
þykja góð latína í innbyrðLs sam-
skipíum þegnanna, hnýsni í
einkamál, f jármunalega ágengni,
þarflausa afskiptasemi? ... Ef
til vill er þetta framar öðru af-
leiðing þess, að ríkismórall stend-
ur yfirleitt á lægra stigi en einka-
siðgæði. Þetta er því hættulegra
í ungu þjóðfélagi, sem það á
venjulega síður á að skipa
traustu almenningsáliti, er geti
haldið þessuin ríkismóral í hæfi-
legum skefjum og varnað því, að
liann smiti út frá sér meðal
þehra, sem með völdin fara. Fyr-
ir nokkrum dögum var frá því
sagt, að vehnetinn þingmaður og
varaborgarstjóri úti í Danmörku
liefði verið sviptur öllum trúnað-
aði fyrir þá sök eina að liafa
augastað á viskíflösku, sem lá á
glámbekk í opinberri veizlu. Þeg-
ar íslenzkur ráðlierra hrökklast
úr embætti, þykir gott ef liann
tekur ekki alla áfengisverzlun-
ina með sér.
Nú lief ég vitanlega engan hug
á að fara að móralísera eins og
þjóðvarnarmaður ..
Gamla fólki5
inn, sem býr
Mitt í öllum þeim fjáraustri,
sem á sér stað í landinu, hefur
einn hópur manna búið við skor-
inn skammt og sultarkjör. Það
er gamla fólkið, sem verður að
sjá sér farborða af ellilaunum
sínum. Það er því gleðiefni, að
nú á ofurlítið að rýmka hag þess
með 20% álagi á lífeyri þess.
FRJÁLS ÞJGÐ hefur oft og
lengi á því klifað, hve forsmán-
arlega væri að gamla fólkinu
búið í þessu efni. Á starfi þess
byggist það, hvaða lífskjör fólk
á landinu getur nú veitt sér.
Það sleit sér út til þess, að
landið yrði betra og byggilegra,
I þessum oröum borgarskálds-
ins speglast fleira en eitt:
1) Mannúðlegur skilningur á
þeirri breyzkleikasynd að missjá
sig á viskíflösku, sem er svo
léttúðug að liggja á glámbekk í
opinberri veizlu.
2) Hörð fordæming hans á
því athæfi, að ráðherrar taki
með sér alla áfengisverzlunina,
þegar þeir hrökklast úr embætti.
(Hvar ættu menn þá að verzla?)!
3) Lofsamleg viðurkenning
hans á Þjóðvarnarflokknum,
sem honum kemur þegar í hug^
er talið berst að pólitisku sið-
gæði.
4) Nærfærið mat hans á Sjálf-
stæðisflokknum, er hann neyðist
til að afsaka „móralíseringuna‘í
frammi fyrir Varðarsöfnuðinum.
Vísa að austan til
Vigfúsar á Hreðavatni
Það er g'lúrinn karl, liann Vigfús
á Vatni,
hann vill ekki, að kosningarrétt-
urinn sjatnl
í dreifbýli íslands, á eyðislóðiui-
um.
Allt eins og gerist hjá Samein-
uðu þjóðunum,
hafi smæstir jafnt sem stærstir
á stjórnveli liald,
en stórveldið Reykjavík — að-
eins neitmiarvald.
— eíni hópur-
við sultarkjör
árunum með því að gera verð-
lausar þær sparifjárinnstæður,
er það kunni að hafa dregið
saroan með sparsemi á langri
ævi. í ofanálag voru ellilaunin
svo smátt skömmtuð, að komið
var langt niður fyrir það, sem
gerist annars staðar á Norður-
löndum, enda þótt margvíslegar
kröfur og fjársóun annarra í
landinu ætti sér því nær engin
takmörk.
Sú 20% hækkun á ellilaun-
unum, er nú fæst, er aðeins
lítilfjörleg leiðrétting á örgu
ranglæti, þótt hana beri á hinn
bóginn ekki að vanþakka.
Sagt er, að Alþýðu-
bandalagið ætli að
fara að gefa Útsýn út
á ný. Orsökin er auð-
Pólskur leir
Jarðborinn stóri
hefur ekki verið not-
aður um skeið. Við
borunina er notaður
leir, en leir sá, sem til
landsins kom með
bornum, er þrotinn.
Leitað hefur verið að
leir hér til þessara
nota, en hann hefur
ekki fundizt, svo að
nothæfur sé. Senn
mun von á leir frá
Póllandi,
Frystihús
1 sumar á að koma
upp sveitarfrystihúsi
í Blönduholti í Kjós.
Hvert heimili í sveit-
inni, er þess óskar,
fær að geyma þar
matvæli í frystinguj
gegn ákveðnu gjaldi.
Það er mjólkurflutn-
ingafélag sveitarinn-
ar, sem gengst fyrir
bessu, og á fólkið
væntanlega að fá
matvælin heim með
vitað sú, að kosning-
ar nálgast. Utsýn hef-
ur ekki komið út sið-
an um kosningar 1956.
Öll þessi ár hefur
kommúnistaáróður og
Moskvuvegsömun
Þjóðviljans þótt
nægja háttvirtum
kjósendum. Hitt þyk-
ir vafamál, hvernig
atkvæði koma til skila
út á þann boðslcap.
Hlutverk Útsýnar á
að vera að bæta fiski-
ríið í sumar. Eftir
kosningar fær Þjóð-
viljinn væntanlega að
vera einn um hituna.
. Prófessorsembætti
það, sem tilvonandi
biskup landsins, Sig-
urbjörn Einarsson,
gegndi við háskólann,
hefur nú verið aug-
iýst, og er umsóknar-
frestur fram í miðjan
maímánuð.
Menn spá því, að
mjólkurbílunum, þeg-
ar það óskar þess, eft-
ir því sem við verður
komið.
Tvær telpur á ferm-
ingaraldri gengu nú
fyrir skömmu íbúð úr
íbúð í Skúlagötuhús-
unum og höfðu með-
ferðis eyrnalokka og
hálsmen, er þær buðu
til sölu. Varla er að
efa, að þetta hefur
verið smyglvarning-
ur, og má geta sér
þess til, að feður
þeirra eða eldri bræð-
ur hafi gert þær út í
leiðangurinn. — Það
er mikils vert að
kenna börnunum
snemma að bjarga
sér.
séra Jóhann Hannes-
son á Þingvöllum
muni hreppa þetta
embætti. Talið var,
að séra Guðmundur
Sveinsson, skólastjóri
í Bifröst, hefði einnig
verið líklegur til þess
að fá það, en sagt er,
að hann uni sér svo
vel í Borgarfirðinum,
að hann muni ekki
hirðá um að verða
háskóiaprófessor, þótt
hann ætti kost á því.
Jáiann Hannesson?
og síðan var því launað á elli-
íslentliiiifui• huupu :
4000 eintök af Hjemmet og Familie Journal
og danska veraldarsögu fyrir eina milljón
En innlend bókagerð skattlögð eins og munaður.
Það er staðreynd, að Danir
eru að verulegu leyti farnir að
annast útgáfustarfsenji fyrir ís-
lendinga, unga og aldna. Af
Hjemmet og Familie Joumal
seljast hér nær 4000 eintök,
hvoru um sig, og hefur sala
þessara blaða tvöfaldazt, síð-
an Innkaupasamband bóksala
var stofnað. Kaupendur þess-
ara blaða eru bæði ungling-
ar og fullorðið fólk. En yngsta
kynslóðin hallar sér að Andrési
önd, og munu engin prentuð rit
jafneftirsótt af henni.
Hér er þó sagan ekki nema
hálfsögð. Fyrir nokkru kom til
álita, að íslenzkt útgáfufé-
lag gæfi út Veraldarsögu Grim-
bergs, sem er afbragðsverk
í sextán bindum. Veraldarsaga
þessi hefur verið til sölu hér
á dönsku á 87 krónur bindið,
og við athugun kom í ljós, að
keypt eru af lienni hér 900 ein-
tök. Fyrir þetta rit eitt greiða ís-
lendingar því um eina milljón
króna í erlendum gjaldeyri. Er
sannast sagna ekki álitlegt fyr-
ir innlend fyrirtæki að ráðast í
útgáfu slíkra verka.
Hér er nefnilega svo ástatt,
að útlend rit, bækur og blöð,
eru tollfrjáls, en allt, sem þarf
til innlendrar útgáfu, er tollað
og skattað eins og munaðar-
varningur, nema dagblöð, viku-
blöð og sorprit. Veldur þetta
gífurlegum verðmun á innlend-
um og erlendum bókum, í ofan-
álag á það, að framleiðslukostn-
aður er hér að öðru leyti hár
og markaðurinn þröngur.