Frjáls þjóð - 13.10.1966, Blaðsíða 8

Maimsfóm til að rýmka stöðu
Fl^lsbíð&þesixMí .aS utidianr
íaaam fcrzpfet þeas, a<S Geir
fcíaítgxímsston borgarstjóri,
ieggSi sp-ilin á bwSáS vaa-S-
ancfí gœiSsiIub®ot borgarsfóSs
Reyfcjavfkur. I fyrri viku
flutti svo Geir Hatigrímsson
svör sfn í fréttaawka útvarps-
ins, og er baS í fyrsta sirrn aS
borgarstjóri í Reykjavífc sér
sig tilneycfdan til að gera grein
fyrir óreiSunni í fjármálum
borgarinnar í útvarpi. En í fám
orSum sagt var skýrsla Geirs
ekt aumasta yfirklór, sem
bugsast gat.
HvaSa afsökun er þaS fyrir
fyrirtæki eins og borgarsjóð,
meÖ nær einn milljarcS í tekjur
á þessu ári, aS lenda í lang-
varandi greiSsluþroti, þó acS
útsvör inheimtist 2—3% bæg
ar eitt áricS en annacS ?
HvaSa framþærileg rök eru
þatS, aS slfkt fyrirtæki, meS
miIIjarS in spe skuli lenda í
greiðsluþroti fyrir ekki stærri
Liftryggmgar bafa efcki
notiS mikiflar byíH almenn-
ings hér á lan-di og hefur út
breiSsla þeirra orSiS h'til.
Hin öra dýrtííS á hér mestan
þfcrt aS máfi og má segja,
að hún hafi komitS í veg
fyrir ecSIilega aukningu líf-
trygginga. Hægt hefur ver-
ið aS fá líftryggingar meS
ýmsum 3kflmálum, en al-
gengustu form þeirra hafa
veriS sparilíftrygging, þar
sem ákveSin upphæS greiS-
ist viS dauSa eSa ákveSinn^
aldur, ef tryggSi er þá á
lífi, og áhættulíftrygging,
þar sem ákveSin upphæS
greiSist viS dauSa fyrir á-
kVeSinn aldur. Þessi form
ná ekki tilgangi sínum
nema aS takmörkuSu leyti,
þegar um öra verSbóIgu er
aS ræSa, þar sem trygging-
arupphæSin rýrnar skjótt
aS verSgildi, og sjóSir þeir,
sem myndast, rýrna á sama
hátt og bankainnstæSur.
A þessu sviSi stöndum
viS langt aS baki grannþjóS
um okkar, en þar hefur þró
unin orSiS su, aS meS vax-
andi velmegun hefur líf-
tryggingastofninn aukizt
stórlega jafnframt því sem
ab almennar tryggingar
hafa einnig aukizt.
Ný líftrygging
TryggingafræSingur And
vöku hefur rannsakaS þessi
mál rækflega, meS tilliti til
þeirra aSstæbna, sem hér
upphæS en 25—26 milljónir,
ef þaS er rétt aS reksturslána-
möguleikar borgarsjóSs hafi
ekki veriS fullnýttir til aS
„ffrransera" kosningasirkusinn
bans Geirs?
Hver á aS trúa því, aS 7
miJíjón króna greiSsla fyrir
bæjarútgerSina geti valdiS
þessu greiSsIuþroti borgar-
sjóSs nú, þar sem þetta er
ekki annaS en árlegur viSburS
ur?
Nei, herra borgarstjóri! ÞaS
er tilgangslaust, aS ætla aS
fóSra okkur á svona léttmeti.
En hver er þá skýringin? Er
ekki veriS aS fórna ySur,
herra borgarstjóri, eins og peSi
eSa léttum manni í skák til aS
fá rýmri stöSu’
Er ekki dr. Jóhannes Nor-
dal aS neySa ySur til aS draga
úr nauSsynlegum margboSuS-
um framkvæmdum á vegum
borgarsjóSs til almannaþarfa,
ríkja, og reynt aS finna nýtt
fyrirkomulag líftrygginga.
NiSurstaSa hans liggur nú
fyrir og hefur Andvaka ár
kveSiS aS ríSa á vaSiS meS
nýja líftryggingu, sem hægt
er aS verStryggja. Trygging
þessi er hrein áhættutrygg-
ing meS föstu iSgjaldi, en
lækkandi tryggingarupp-
hæS meS þækkandi aldri.
Sé trygging verStryggS
hækka iSgjöId og trygging-
arupphæSir í samræmi viS
vísitölu framfærslukostnaS-
ar. ISgjald hvers árs ber
einungis dánaráhættu þess
árs og er því ekki um sjóS-
myndun aS ræSa, og þar
af leiSandi ekkert tap á
völdum verSbólgu á sjóS-
um. Þessi líftrygging er því
mjög hentug, þar sem ör
verSbólga ríkir.
Dæmi um verStryggSa líf-
tryggingu:
HefSi SigurSur SigurSs-
son, sem var þrítugur 1962,
líftryggt sig fyrir kr. 225
þús. og greitt þá kr. 1000
í iSgjald, væri hann tryggS-
ur í dag fyrir kr. 317.000
og greiddi kr. 1553 í iS-
gjald.
VerStryggS líftrygging
kostar fyrir hverjar krónur
100.000, kr. 403 fyrsta ár-
iS fyrir 25 ára gamlan
mann. MeS því móti getur
hann fengiS líftryggingu aS
upphæS kr. 496.000 fyrir
2000 króna iSgjald. Konur
til aS rýmka til fyrir erlenda
fjárfestingu í landinu, án þess
aS framkvæma nýja spreng-
ingu í hagkerfinu?
Og er ekki dr. Bjarni Bene-
diktsson aS fórna ySur meS
þessari aumlegu gjaldþrotayf-
irlýsingu eins og peSi í refskák
sinni, til aS fá rýmri stöSu fyr-
ir sjálfan sig?
Allir vita, aS sjálfstæSis-
menn voru farnir aS líta þig
þýru auga sem foringjaefni' í
staS Bjarna. Jafnframt er þaS
á allra vitorSi, aS SjálfstæS-
ismönnum er nú Ijóst, aS
Bjarni er enginn foringi á borS
viS Ólaf, og aS hrun flokksirts
blasir viS, ef ekki verSur skipt
snarlega um flokksformann.
Þetta öngþveiti í fjármálum
j
borgarinnar gaöti því veriS
skipulagt af framangreindum
tveim heiSursmönnum, ef
kosningasirkusinn þinn frá 'í
vor er ekki aS segja til sín nú.
greiSa yfirleitt lægri iSgjöld
en karlar. Ein af ástæSun-
um fyrir þessu lága iSgjaldi
er, aS dánartíSni hefur
laekkaS ört undanfarna ára-
tugi.
Læerrí skattar
Löggjafinn hefur skiliS
hina miklu þörf Iíftrygginga.
I skattalögunum er heimild
til aS draga líftryggingariS-
gíald frá tekiunum áSnr en
skattur er lagSur á bær. Má
iSgjald nema allt aS kr.
6.000 á ári, ef viSkomandi
er í IífeyrissjóSi, en kr.
9.000 sé hann baS ekki.
JMeS þessu verSa skattar
þeirra, sem líftryggja sig,
lægri, og hiS opinbera vill
áþennan hátt stuSla aS því
aS sem flestir s®u líftryggS-
ir. Utsvar og tekjuskattur
geta lækkaS um allt aS
helmingi iSgjalds og er iS-
gjaldiS þá í raun og veru
helmingi lægra en iSgjalda-
töflurnar segja til um.
Nýjasta dæmiS um bruSliS
og sukkiS í fjármálum Reykja
víkurborgar er þaS, aS skóla-
strákar hafa komizt upp í 60
til 70 þús. kr. tekjur á mánuSi
í vinnu fyrir borgina. Vitum
viS mörg dæmi um skólapilta,
sem hafa haft allt aS 5.500 kr.
á dag í slíkri vinnu.
Hér er um aS ræSa verk,
sem borgin býSur út, t. d.
Framh. af bls. 1.
að síðustu árin vegna aukins
síldariðnaðar. Auk þess hef-
ur frysting heldur dregizt sam
an.
Nú hefur orðið mikið verð-
fall á frosnum fiski, einkum
í Bandaríkjunum, vart minna
en 15%. Bætist það ofan á
minnkandi hráefni hjá frysti
húsunum. Tilkostnaður frysti
húsanna hefur svo jafnframt
farið vaxandi, og er ekki of í
lagt, að á einu ári hafi hann
aukist um 10%. ÞaS er ekki
aðeins kaupið, sem hefur
hækkað heldur allur tilkostn-
aður hráefni, rafmagn, við-
hald o. s. frv. Nærri má geta
hver áhrif 15% verðfall og
10% aukinn kostnaður hefur
á greiðslugetu frystihúsanna,
enda er nú svo komið að þau
loka eitt á eftir öðru. Menn
hafa ekki veitt því eftirtekt,
að 5 frystihús eru lokuð á
Suðurnesjum, 2 í Hafnarfirði,
2 á Akranesi, o. s. frv., en þeg
ar Sænska frystihúsið lokar
hrökkva menn við. Það var
eins og þegar „Klettur" lagði
fiórum togurum sínum, þá var
rokið upp til handa og fóta í
blöðunum — þó ekkert væri
gert — þó enginn segði neitt,
þegar eitt og eitt skip var að
heltast úr lestinni og þeim
LíftryggingafélagiS And-
vaka, systurfélag Samvinnu
trygginga, var stofnaS árið
1949 og starfsemin bundin
viS líftryggingar eingöngu.
ÞaÖ er von forráSamanna
félagsins, aS þessi nýja líf-
trygging marki tímamót í
framvindu tryggingamála
hér á landi.
gangstéttalögn. Verktaki tek-
ur verkiS aS sér, skv. ákveSnu
tilboSi, sem sérfræSingar
borgarsjóSs telja aSgengilegt.
Verktakinn framselur síSan
verkiS einstaklingum í smærri
einingum og þénar sjálfur vel
á því. En einstaklingarnir, sem
aSallega eru skólastrákar, hafa
þrátt fyrir gróSa aSalverktak-
ans, þaS kaup, sem aS framan
hefði fækkað úr 50 í 25 á
nokkrum árum.
Hvaða áhrif hefði það á dag
legt líf manna, ef helmingur-
inn af frystihúsunum lokaði?
Frystihúsin eru um 100, 50
hús lokuöu það brygði ein-
hverjum við. Slíkt gæti ekki
gerzt myndi margur segja. En
hvað eiga menn að gera þeg-
ar þeir hafa ekki fé til að
greiða aðkallandi útgjöld. Það
er hægt að velta greiðslunum
eitthvað á undan sér í von
um, að úr rakni, en ekki til
lengdar.
En hvað skal þá til varnar-
Hvernig er hægt að brúa hið
mikla bil sem er á milli til-
kostnaðar og tekna? Ég get
varla ímyndað mér, að hér
vanti minna en 250—300 millj.
króna. Mörgum myndi ekki
blöskra slík upphæð þegar
hafðar eru i huga uppbæturn
ar til landbúnaðarins.
Hér skulu settar fram nokkr
ar tillögur, sem gætu verið til
nokkurrar úrbóta:
1) Lækkun vaxta.
2) Frestun afborgana lána.
3) Niðurfelling útflutnings-
gjalda. .
4) Niðurfelling aðstöðu-
gjalds á taprekstri.
5) Lækkun rafmagns.
6) Lækkun hafnargjalda.
7) Aukið hagræðingarfé til
lækkunar rekstrarkostnaðar.
Langan rökstuðning þyrfti
með hverjum þessara liða,
sem ekki er aðstaða til hér.
Þessi upptalning getur engu
að síður vakið til umhugsun-
ar um hvað unnt sé áð gera
án þess að grípa til óyndisúr-
ræða eins og gengi*iæVirunar,
hráefnislækkunar eða kaup-
lækkunar."
greinir. En hvaS varcSar hina
sjálfskipuSu fjármálaspekinga
og alvísu peningajöfra íhalds-
ins um eSlilegan kostnab bygg
ingaframkvæmda á vegum
borgarsjóbs, þegar þacS eru
þrautpíndir útsvarsgreiðendur,
sem borga brúsann, en ekki
fjármálavitringar SjálfstæSis-
flokksins?
Ný líftrygging
67 þúsund krónur á mánuði