Mánudagsblaðið - 28.02.1949, Side 3

Mánudagur 28. febrúar 1949.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
3
Mánudagsþankar
Jóns Reykvíkings
mönn'um af gjaldeyrisástæð-
um að fara ÚR LANDI, því
skyldi þá ekki af sömu á-
stæðum vera unnt að banna
mönnum að vera I LANDI?
Sp:ýteams! í hringiðu
Það vakti athygli hérna
um daginn, þegar því var
slegið föstu með dómi, að
þau yfirvöld, sem úthluta
gjaldeyri landsmanna, gætu
ekki eingöngu neitað éiltekn-
um manni um gjaldeyrisleyfi
til að fara úr landi, heldur
einnig bannað honum utan-
för, þótt hann bæði ekki um
nokkum gjaldeyri. Eg hef
engm skilyrði til þess að
dæma þennan dóm héraðs-
dómarans í Reykjavík. Mér
er nær að halda að dómur-
inn sé laukréíúur eftir Iands-
lögum, eins og þau eru fram
kvæmd og skilin. En það
má benda á þá eldgömlu
staðreynd að réttur og rétt-
læti þurfa ekld að fara sam-
an.
í þessu sambandi er veiú
að rninna á tvennt. Fyrst
er það, að ferðabanninu er
framfylgt með dómsstóla-
valdi á þeim tíma, þegar gjald
eyristekjur Iandsmanna eru
svo miklar, að þær hafa
vart verið meiri í annan
úma. Annað er það, að enda
þótt ríkisvaldið hafi sett á
undanförnum árum mjög
nákvæmár reglur um með-
ferí. gjaldeyris og eftirlit
með lionurn, þá læíur hið
opinbera sér sæma að gera
ráð fyrir því, að íslendingar
cigi mikiö af fé erlendis, AN
ÞESS AD UPPLÝSA - NOKK
UÐ UM ÞAÐ ATIÍIÐI. Mann
inum, sem var dæmdur, var
bannað að fara-1 ‘ an og það
írait í huga, að hann mundi
eyða þar gjaldeyri, sem fólg
imi væri og feyndur, en jafn
framt áleit dómstóllinn þess
enga þörf að upplýsa, að
slíkur gjaldeyrir vrari fyrir
hendi.
Venjulegum borgara
finnst, að hið oplnbera hafi
ekkert leyfi til að gcra ráð
fyrir, að s’.íkur fólginn gjald
eyrir s’ 1II, eftir að það hef-
ur svo árurn skiptir að eígiu
vild sett rammar skorðúr,
höft og eftiriit með gjald-
eyri og notkun hans. Þegar
svo ! 'rangar rcgiur liafa
lengi staðið, sýnist það
skylda þess opinbera að
uppáýsa, að þessar reglur
hafi verið broínar, áour en
það lætur liveða upp dóma,
sem banna mönnum að fara
úr Iandi, á þann liátt sem
nú er gert. En um þcfta
tjáir hvorki að fárast né
deila. Þessi dómur sýnir mjög
Ijóslega, á hvaða stigi lög-
gjöf okkar muni nú vera,
þegar um er að ræða borgar-
ana annars vegar og ríkis-
valdið hins vegar. En þessi
dómur sýnir einnig fleira,
hann sýnir okkur blátt á-
fram sjálfan iniðdepil þeirr-
ar pólitísku hringiðu, sem
við þejúumst nú i eins og
spýtnarusl í straumhörðu
vatni.
Dásamlegt s&mræmi
A sama tíma, sem einstök-
um manni er bannað að fara
úr landi, vegna þess að hann
muni eyða gjaldeyri, sem
ríkisvaldið hefur ekkert upp
lýst um að raunverulega sé
►iil, skeður athyglisverður at-
burður. Maður sér þennan
atburð frá alveg sérstöku
sjónarhorni, eftir að búið er
að slá því föstu, að gjald-
eyrisyfirvöldin hafi bæði
rétt og skyldu til þess að
spara gjaldeyri með því að
meina mönnUm u‘ianferðir,
og jafnvel þótt þeir biðji
ekki um neinn gjaldeyri.
Þessi atburður er togara-
verkfallið.
Það hefur ierið sagt í
blöðum, að þetta verkfall
kof*;i landið um hálfa millj-
ón króna á degi hverjum.
ER EKKI DÁSAMLEGT
SAMEÆMI í ÞVi, AÐ Á
SAMA TÍMA, SEM EINUM
MANNI ER MEÐ DÓMI
BANNA-Ð AÐ FARA l R
LANDI AF GJALDEYEIS-
ASTÆÐUM, SKULI ÞAÐ
SAMA VALD, SEM BÓM-
INN KVEÐUíí UPP, EÐA
RÍKISVALDIÐ, LÁTA VIÐ-
GANGAST, AÐ SKELLT
SÉ Á VERKFALLI, SEM
KOSTAR LANDSMENN
STÓRFÉ I GJALDEYRI Á
DEGI HVERJUM. Ríkis-
valdið horíir á það opnum
augum, að útgerðarmenn
annars vegár og áhafnir
skipa hins vegar deili um
kaup og kjör með þeim aí-
leiðingum, að togaraflotinn
stöðvast.
Myndin, sem blásir við
okkur, er augljós. ANNARS
VEGAR er einn mað-
ur, sem biður um fararleyfi
íil útíaiula, en ríkisvaldið
neXar honum um það i
krafti ákvæða, sem setí eru
til að spara gjaldeyri.
IIINS VEGAR sjáum cið
svo togaraflotann streyma
að landl, skip etúir skip, og
Ieggjast við festar. Áhafn-
irnar fara í land. Hafnir i
t
Bretlandi eru fisklausar. Við
getum selt fiskinn háu verði,
fengið mikinn gjaldeyri. En
sama ríkisvaldið, sem dóm-
inn dæmdi, sér ekki ástæðu
til eða þorir ekki að be>;a
valdi sínu til þess að koma
í veg fyrir að togaraveiðarn-
ar, sem eru aðal-gjaldeyris-
lind lijóðarinnar, haldi á-
fram. Það er horft í eyrinn
gagnvart ferðamanninuni,
en krónunni hent i verkfalli,
sem ríkisvaldið — hið háa
ríkisvald — skiptir sér ekkí
af. Þeir, sem afla gjaldeyr-
isins, gera sér IXið fyrir og
hætta störfum.
En, ef unnt er að banna
Vand&mál og meSal-
mennska
Einhver mun spyrja: Ilvað
getur ríkisvaldið gert? Er
ekki mikill rnunur á þ\í að
ráða við nokkra borgara,
sem vilja fara utan eða sjálf
an togaraflotann ? Eg hlýt
að svara því til, að á þessu
sé enginn eðlismunur. En
það er auðvitað, að á sama
liátt, sem það er miklu stór-
kostlegri þjóðarskaði, að tog
araflotinn sé bundinn liér í
höfninni eða inni í Sunduni,
heldur en þó einn maður eða
nokkrir menn fari til útlanda,
þarf vitanlega stærra átak
til að leysa úr því vandamál-
inu, sem meira er. En því
fer ríkisvaldið ekki sömu leið
ina, notar sömu aðferðina við
útgerðarmenn og áhafnir og
almenna borgara, sem ferð-
ast vilja úr landi, þegar um
er að tefla það, sem kalla
mætti GJALDEYRISVEL-
FERÐ landsins? (Þetta er
nýtt orð og ætti að fá fast
sæti í íslenzkri tungu vorra
daga.) Því skipar ríkisvaldið
ekki, að togararnir skuli AF
GJALDEYRISÁSTÆÐUM
fara til veiða, til dæmis upp
á væntanlega samninga? Það
væri Ieið, sem væri í fullu
samræmi við anda dómsins
yfir ferðamanninum. Ríkis-
valdið hefur auðvitað hafí
margar leiðir tii þess fýrst
og fremst að girða fyrir, að
nokkurt verkfall yrði,
og í öðru lagi til þess að
leysa það, þegar það er skoll
ið á. En kjarkinn brestur,
þegar vandamálin stækka.
Það, sem þorað ér gagnvart
einstökum borgurum, er
EKKI þorað gagnvart sam-
tökum útgerðarmanna og
sjómanna. Eg vóna, að það
sé fullkomlega skýrt, hvað
ég á við, þegar ég segi, að
samanburðurinn á aðföruni
ríkisvaldsins, annars vegar
gagnvart einstaklingum og
hins vegar gagnvart stærri
samtökum, opni okkur sýn
all-Iangt inn að merg
þessa máis, hvernig þjóðfé-
lagshættir okkar eru að
verða. Um þetta fer ég ekki
fleiri orðum, en það verður
með hverjum deginum ljós-
ara, að það er engan veginn
auðvelt fyrir meðalmenn að
lifa í þjóðfélagi, sem um lang
an tíma hefur verið stjórnað
af mönnum, sem eru fyrir
reðan meðallag eða haga sér
eins og þeir séu það.
Þegar Lizabeth Scott byrjaðil octopus getur hún ekki tekið
á nýjustu mynd sinni um dag-|á móti þeim. Þau eru veitt í
inn, varð hún svo nervös alltj Lóndon. Jane mun þó fara þang
í einu, að hún fékk óráð. að strax og myndinni iýkur til
Öskraði hún og æpti. unz hætta þess að leika þar í annarri mynd
I varð við myndina. Nú er í ráði sem heitir ,.Man running" ....
i að Jane Russel leiki í þessari Errol Flj'nn er nú að jafna sig
mynd, og á hún að heita The big eítir konutapið og er farinn að
steal.“ Likur benda til þess halda partý aftur. Kunnugir
að Gary Cooper og Ingrid Berg segja, að hann sé ánægður með
man verði saman i mynd, sem tilveruna þessa daga — mynd-
ítalski snillingurinn Rossellini in. sem hann er að leika í, heit-
ætlar að stjórna á Ítalíu. Mynd- i Forsyte Raga, og leikur Greer
in heitir .Stúlkan Via Flamina.1 Garson móti honum. Gené Tier-
Þau hafa leikið saman í nokkr- ney neitar nú að leika í hverri
um góðum myndum t. d. For myndinni á fætur annarri. Fél-
whom the bell tolls og Saratoga agið. sem hún vinnur hjá gerði
Trunk. j sér lítið fyrir og fékk Idu Lup-
Marx-bræðurnir eru nú hættir ino t.il þess að taka að sér tvær
allri samvinnu og ætla sér ekki myndir, en nú er ástæðan fyrir
að leika saman í kvikmyndum neitun Genes komin í Ijós. t
héreftir. Þeir halda því frarn,1 öllum þeim myndum, sem Gene
að þeir græði meira á því að átti að leika í, var einnig hlut-
leika hver út af fyrir sig. Chieo verk handa Lindu Darnell, sem
hefur nú ákveðið að leika með er mik’u fallegri en Gene.
Dick IJaymes í cowboy-mvnd, I Ida Lupino ætlar sjálf að
sem heitir „Dusty trai!,“ og sfjóma mvnd, sem fjallar um
Groucho hefur þegar byrjað á; lauialeiksbörn og mæður þeirra.
mynd með Frank Sinatra. Marx I Nú er búið að finna stúlkuna
bræður hafa unnið saman í 31 í aðalhlutverkið, og heitir hún
ár. • | Sally Forrest og er 19 ára, og
Jane Wyman fékk verðlaun hefur aldrei haft önnur hlut-
fyrir leik sinn í Jonny Belinda,, verk í kvikmyndum en statista-
en vegna anna í myndinni The hlutverk.
Þegiir (lanska droíitningin kom fcil Bretlands fyrir skösnmu,
til þess að opna dör.aku sýninguna þar, var liún sæmd
brezku heiðursmerki. — Hér sést Iiún við athöfniua.
miiiiiiimiimmmimumimimimiiiimmuiiimmiuiimiiiiniiiuuiiimii i
mimimimmiiiiiiiiimmimiimiiiii
I
löggiltur skjala-þýð-
andi og dómtúlkur í
11 (2. hæð).
Skrifstofusími 4824
Heimasími 3192
(imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimi
imimimmmmmimimmmmimmimmmimmmimmmmmimmmi