Mánudagsblaðið - 27.03.1950, Blaðsíða 2

MÁNUDAGSRLAÐIÐ
Mánudagurinn 27. marz 1950.
Framh. af 1. síðu.
bandi fordæmdu þeir skil-
yrðislaust hinn utanaðkom-
andi „sæðisgjafa", þriðja ðæ
ilann, þekktan eða óþekktan
sem hefði það hlutverk, að
gefa sæðið í stað eigin-
mannsins. Á hinn bóginn
leyfðu þeir að „fyrirgreiðsla'
væri veitt barnlausum hjón-
um, ef barnleysið stafaði af
líkamlegu ásigkomulagi, ekki
náttúrlegu getuleysi annars
hvors aðilans.
Pafinn reisir læknum enn íandið, þar sem „sæðisgjafar"
þrer.gri skorður en enski bisk-
upinn. Samkvæmt formúlu,
sem menn hafa kallað spá-
sag.iarkennda, en sem ekki
væi'i auðhlaupið að orða öllu
grcinilegar, gerir hann kunn-
ugi , að í stað „hins virka þátt-
ar“ geti aldrei komið „að
ferðir, sem stríði á móti nátt-
úrunni“. Þar með er ekki sagt
að kaþólskum læknum sé gert
ókleift að koma barnlausu
fólki til hjálpar. —
En það bindur þá við leiðir,
sem eru allmiklu erfiðari og
stundum jafnvel enn óviður-
kvæmilegri en hin einfalda
aðferð óbundinna vísinda.
Kirkjurnar hafa tekið af-
stöðu og siðapoijtular hafa
fylgt þeirra fordæmi. En eft-
ir er að vita, hvort það geti
heft framgang málanna.
Staðreynd er, að vísindaleg
frjóvgun breiðist óðfluga út.
Hinar opinberu deilur, sem
hún vekur, og jafnvel for-
dæmingar, verka eins og vind
urinn á laufið. Þær bera hana
áfram. Árið 1935 vissu menn
ekki nema um eitt tilfelli slikr
ar fi’jóvgunar í Englandi. Nú
vita menn um tugi og aftur
tugi — og það af versta tagi:
hinar svo kölluðu Artificial
Insemination by Donor. Ekk-
ert land, að undanteknu
Þýzkalandi, eftir blóðbað
styrjaldarinnar, er eins illa
komið sökum fjöldamunar
karla og kvenna eins og Stóra
Bretland, og það er ekki und-
arlegt, að í átthögum kven-
réttindahreyfingarinnar skuli
heyrast háværar raddir, sem
hrópa: „Enga eiginmenn, já!
Engin börn. nei!“
í Bandaríkjunum hafa menn
reynt að kasta tölu á „mæli-
glasa börnin“. Árið 1941 tald-
ist mönnum svo til, að þau
væru 3.649. Enda þótt þessi
tala sé þegar all-álitleg, er
hún þó ekki nema lítill hluti
af hinum raunverulega f jölda,
þar eð foreldrarnir halda
þessu leyndu og læknarnir eru
að sjálfsögðu bundnir þagn-
arheiti samkvæmt stöðu sinni.
Varlega áætlað hafa 20.000
amerísk börn, eða. scm svarar
íbúum meöalstórs þorps,
fæðzt eftir vísindalega frjóvg-
un. (Miðað við ca. 1.000 í
Frakklandi). ' ....
30 þusund börn fæðast
karímaður kemur
hvergi nærri
Vísináaleg frjóvgun færist í aukana
en
HÆTTA Á FERÐUM:
SIFJASPELL
Bandaríkin eru líka fyrsta
hafa risið upp sem stétt við
hlið „blóðgjafa". Þessi mann
legu þarfanaut fá frá 10 til
20 dollara fyrir hvert „inn
legg“. Jafnvel með hóflegri
starfsemi getur hver þeirra,
fræðilega séð, frjóvgað 400
konur á viku. Ef slík frjóvgun
kæmist undan takmörkunum
þeim, sem enn halda henni í
skef jum, gæti hætta sú, sem
Merriman lávarður brýndi
fyrir brezku lávarðadeildinni,
orðið að veruleika: Sifjaspell
í stórum stíl væru óhjákvæmi
leg. Því að reglan er sú, að
lconan, sem leitar hjálpar, veit
ekki hver sæðisgjafinn er, og
ekki heldur maður hennar, sé
hann til.
í Frakklandi fer vísindaleg
frjóvgun fram á stöðum eins
og Lariboisiere, Broca og á
ýmsum einkaspítölum. Þókn-
un sæðisgjafa fer hins vegar
ekki fram úr svo sem 7 doll-
urum. Þó má geta þess, að
erfiðara er að finna slíka sæð-
isgjafa þar en í Ameríku,
enda þótt þeir fái aldrei að
vita, hvort sæðing er ætluð
til tilrauna á rannsóknarstof-
nm eða til raunhæfrar notk-
unar. Gagnstætt því, sem
maður í fyrstu gæti haldið,
er þetta starf fyrir fullroskna
menn, en ekki öldungis unga.
Góður sæðisgjafi er meira en
hálffertugur, líkamlega óveill
og faðir tveggja eða þriggja
barna, sem getin eru í „gömlu
vanasyndinni."
Hvað viðkemur aðgerðinni
sjálfri, er hún einföld, en
snyrtileg, segja sérfræðingar,
kostar kringum 20.000 franka
og heppnast í eitt skipti af
hverjum tíu. En það má end-
urtaka hana óteljandi sinn-
um.
FÖLSUN BARNS-
FAÐERNIS
OG AFLEIÐINGAR ÞESS
/
Samvizkuspursmál það, sem
hin vísindalega frjóvgun vék-
ur, snertir læknastéttina fyrst
og fremst. Ekki er hægt að
segja, að ræða páfa hafi kom-
ið þeim í mikinn vanda, því að
yandinn var þegar fyrjr. En
hún eykur hann og gerir al-
varlcgri.
Ákyöi'ðun, læknipins fqr yf-
irleitt eftir því, hvers konar
tilfelli um er að ræða. Níu af
hverjum tíu læknum mundu
líklega neita að framkvæma
aðgerðina á ógiftri konu. Ef
til vill neitar einn af hverjum
tíu að frjóvga gifta konu með
„sæðisgjafa". En í hvort-
tveggja tilfelli taka þeir á sig
ábyrgð fyrir lögum: Þeir
falsa faðerni, og þeir eiga það
á hættu, að verða kallaðir fyr
ir rétt af skjólstæðingum sin-
um og látnir sæta ábyrgð fyr-
ir val á „sæðisgjafa“.
Sé ,,sæðisgjafinn“ eiginmað-
urinn sjálfur, hverfa mótbár-
ur læknisins sjálfkrafa. Fað-
ernið, sem þeir dæla inn, er
þá ekki frá einstaklingi, sem
þeir hafa valið og bera ábyrgð
á. Þeir eru óhultir fyrir lög-
unum. Því að lögin eru eins og
martröð. Allmargar vísinda-
legar frjóvganir hafa orðið að
réttarmálum. Sumar hafa
haft dramatískan endi. Og
það er að minnsta kosti alltaf
eitt fórnarlamb: barnið.
Undarlegt er mál Antons
Strands frá Oklohama í
Bandaríkjunum. Hvað sem
það kostaði, vildi hann eign-
ast barn. Þegar konan hans
eftir eina slíka frjóvgun hafði
alið honum litla dóttur —
með skriflegu leyfi hans
sjálfs, samkvæmt ófrávíkjan-
legri reglu — tók hann að
fyllast brennandi afbrýðis-
semi gagnvart hinum ókunna
„sæðisgjafa". Hann reyndi að
hafa upp á honum, en honum
hefði verið hægara að hand-
sama ský á himni. Reiði hans
snerist þá að konunni, sem að
lokum flýði frá honum og tók
barnið með sér. Hann fann
barnið aftur og stal því, því
að á því hafði hann fengið
heitustu föðurást, þótt ekki
hefði það dropa af hans blóði.
Málið olli illvígum deilum fyr-
ir amerískum dómstólum.
I Englandi hafa síðastliðið
ár állmörg „mæliglasa börri“
verið lýst óskilgetin af dóm-
stólunum. Oft eru það mæð-
urnar, sem heimta þennan úr-
skurð, vegna þess, að þær
vilja eiga börnin einar, þótt
það kosti að láta lýsa þau ó-
ætti að veita. En mannsins
hjarta er margbrotið og flók
ið.
JAFNRÆÐI KARLA OG
KVENNA EE EKKI TIL
En allmörg dæmi skapa ekki
reglu. Þó að skjalasöfn dóm-
stólanna þyngist, þá fyllast
líka bækur lækna þeirra, sem
við þetta fást. Það cr stað
reynd, að þeir geta sýnt þakk
lætisvottorð frá foreldrum,
sem eiga vart nógu sterk orð
til að lýsa Iiamingju sinni. ■
Einn af aðalformælendum vís-
indalegrar frjóvgunar í Am-
eríku, læknirinn Abraham
Stone, segir: „Eg hef gert
þessa aðferð fyrir hundrað
hjón. Tíu komu aftur eftir
öðru barni og tvö eftir hinu
þriðja.“ Stone sýnir einnig
bréf frá eiginmönnunum:
„Barnið er stórkostlegt, og
það er mitt barn.“ — Skýlaus
staðfesting. Kannske full....
Þeir, sem líta á þessi mál
eingöngu með tilliti til hins
góða árangurs og hamingju,
sem fengizt hefur í einstök-
um tilfellum, hafa ef til vill
rétt til að álykta, að þeirra
hlutur sé þyngstur á metun-
um. Ekkert óeðlilegt hefur
komið fram hjá börnum þess-
um ennþá, þó að enn séu flest
þeirra of ung til þess að leyfi-
legt sé að draga altæka álykt-
un.
Tala þeirra, sem komið
hafa af stað hneykslismálum,
er hverfandi í samanburði við
hina áætluðu 'heildartölu fyrir
Bandaríkin ein: Tuttugu þús-
undir barna, sem orðið hafa
til við vísindalega frjóvgun.
En skoðanir kirkjunnar eru
yfirgripsmeiri, ná lengra
fram, rista dýpra. Þær byggja
dóma sína á ákveðinni mann-
lífskenningu og þjóðfélags-
skilningi, sem þær hafa öðl-
azt við reynslu og opinberun.
Þær hugsa um framtíðina.
Geigvænlegum kenningum
hefur skotið upp og skýtur
enn upp. Og vísindin eru kom-
in á það stig, að ekki er hægt
að kalla þær heilaspuna. —
Hitler sagði, að það væri eng-
,in ástæða til þess að ekki
væru mannkynbætur, ekki síð
ur en dýrakynbætur. Hann
hafði stórkostlegar fyrirætl-
anir á prjónunum á þessu
sviði, sem hann hafði gaman
af að lýsa fyrir nánustu vin-
um sínum í Berchtesgaden.
Orvalið úr stormsveitum
hans átti að vera fyrirmynd-
skilgetin. Kaldhæðni örlag-i in, og þeim var ætlað að vera
anna kemur fram í þessu, að nokkurs konar þarfadýr í
því leyti sem aðalorsök þess, j sannkölluðum mannlegum
að gripið var til vísindalegrar| stóðhöfnum. — Hann hefði
frjóvguriar var einmitt sú, að hvorki látið lögmál hjóna-
treysta hjónaböndin, sem bandsins eða ástarinnar aftra
skorti þQttabapd, gQp barnið, sðr, og ekki er vafí á því, að
hann hefði hagnýtt sér hina
vísindalegu frjóvgun til þess
að koma áformum sínum í
framkvæmd í stórum stíl, ef
hann hefði sigrað.
Hitler ér horfinn af sjónar-
sviðinu, en ennþá eru við líði
ríkisstjórnir, sem eru jafn-
harðsnúnar og hans, og kenn-
ingar, sem eru jafnróttækar.
Jafnvel í lýðræðisrikjunum
eru menn með bollaleggingar
og ráðagerðir um framtíðina.
Ekki eru meira en nokkrir
mánuðir síðan Gertrude Ath-
herstone, margorður og mas-
gefinn, en stundum skemmti-
legur rithöfundur, lézt í San
Fransisco.
Hún hélt því fram, að jafn-
ræði karla og kvenna væri
ekki annað en hugarburður.
„Jafnræðið,“ sagði hún, „er
aldrei annað en hið hverfula
augnablik, þegar það kynið,
sem er á leið upp, mætir hinu,
sem er á niður leið.“
Að áliti Gertrude Ather-
stone erum við í þann veginn
að koma að þessum tímamót-
um. Konan fer upp, maðurinn
niður. En það er hégilja að
halda, að þau muni nú nema
staðar bæði og lifa saman í
sátt og samlyndi framvegis.
Öll framför hjá öðru kyninu
er á kostnað hins. Konan feræ
hærra, karlmaðurinn sekkur
æ dýpra. Gertrude Ather-
stone segir þann tíma ekki
langt undan, þegar karlmað-
urinn verði kominn á sama
stig og konan var til skamms
tíma: útilokaður frá stjórnar-
stöðum, prestsembættum,
hernum, dómaraembættum,
öllum virðingarstöðum, svipt-
ur fjárráðum og völdum, m.
ö. o. konan muni gjalda hon-
um líku líkt.
Hún þóttist sjá enn lengra:
Karlmaðurinn var orðinn
sníkjudýr, geitungur, hun-
angsfluga. Hann truflaði hið
flekklarisa, vel skipulagða,
friðsamlega og iðjusama þjóð
félag bíflugnanna. Hann át of
mikið af hunangi, en lagði
ekkert af mörkum sjálfur.
ÍGULKER LÖBS OG
KANÍNUR PINKUSAR
Lokastig þróunar af þessu
tagi væri auðvitað það, að
dauðinn hyrfi. Þjóðskipulag-
inu yrði þá háttað alveg eins
og bíkúpunni, en hún er, þeg-
ar á allt er litið, ekki annað
en þraut-þróað og þraut-þjóð
nýtt þjóðfélag. Ef einn ein-
stakur karlmaður getur
frjóvgað 400 konur á viku, ef
hann framleiðir 50 til 60 þús.
af spermatósa á hvern rúm-
sentimeter af sæði, hvaða
gagn er þá í þessu tölujafn-
ræði karla og kvcnna, sem
felst í hjónabandinu? Nokkr-
ar tylftir af frjóvgurum
mundu nægja öllum- heimiri-
um. • v
. : FramhaW^á S. sÍSh - j ; :