Mánudagsblaðið - 09.11.1959, Qupperneq 5

Mánudagur 9. nóv. 1959
manudagsblaðið
5
TAUGAVEIKUR ?
Ef maður vill lifa í góðri sam-
búð við taugar sínar, þá verð-
ur hann að kynnast þeifn og
hvernig þær geta gert honum
glettur.
Oft verð ég áð segja við hug-
sjúkan sjúkling: „Það er ekkert
alvarlegt að þér. Þessi sjúk-
dómseinkenni, sem þú hefur,
stafa öll frá órólegum taugum.
Og sjúklingurinn spyr þá: En
af hverju fara þær þá svona
með mig.
Oft koma verstu köstin eftir
að menn hafa orðið fyrir óþægi-
legri reynslu, t. d. haft svefn-
lausa nótt, áhyggjusaman dag.
Til dæmis þekki ég kaupsýslu-
mann, sem byrjaði að fá óþæg-
indi fyrir hjartað, þegar hann
þurfti að segja upp gömlum
starfsmanni. Kona, sem vakn-
aði um nótt og fannst hún
vera að kafna, hafði kvöldið áð-
ur verið að rífast við skyld-
menni sín út af peningum.
Það er auðvelt að sjá, hvers
vegna taugarnar í þessu fólki
eru í uppnámi og á mörkum
þess að bila. En oft er það sem
ekki er hægt, í fljótu bragði að
greina neinn aðdragandi að
sjúkdómrtum. Akaflega tauga-
veikluð kona sagði mér, að hún
lifði áhyggjulausu lífi •— hún
á elskulegan eiginmann, indælt
heimili, góð börn og engar á-
hyggjur. .-v.i4
Hversvegna skyldi hún þá
vera sífellt eins og á iði, ákaf-
lega þreytt, kvíðafull og þung-
lynd?
í slíkum tilfellum hef ég oft-
ast fundið greinilega taugaveikl-
un hjá ættingjunum. Hugsum
okkur, að maður hafi skapbræði
frá föður sínum eða tilhnéigingu
til að hafa áhyggjur af smá-
munum frá móður sinni. Nú
getur hann ekki alveg losnað
við þessa skapbresti, en hann
getur lært að hafa stjórn á
þeim og það .auðvelöar honum
lífið.
Þegar ég var ungur maður
- bér
komtt
um efnum eru ekki til a. m.
k. ekki innan vébanda hins
opinbera. Hvorki Rússar né
Amerikanar þurfa að kaupa-
vinsemd okkar, aðeins við
. sjálfir getum keypt vélamar
og síðan tekniskt -menntaða
menn frá einkafyrirtækjum,
- sem hafa með höndum vega-
-' gerð hvort sem það er í S.-
Ameríku — Afríku, Asíu eða
Evróþu., Þetta eru akkorðs-
menn, sem skila verkinu og
öll framtíð þeirra og fyrir-
tækjanna byggist á því að
þeim takist vel — því afsak-
anir eru ekki teknar gildar
— nógir aðrir um boðið.
Hjá slikum fyrirtækjum
gilda engar íslenzkar arki-
tekta Jeikreglur með undan
þágum og afsökunum.
Þar tala verkin enda er
árangurinn. mikill. Það er
þetta, sem hlutaðeigandi yfir
) völd arttu a® geía sér Ijóst.
tÍÍHiHHuimiHniilMiinHnnniaitnuiik
sá ég ekkert framundan nema
heilsuleysi og örrturleika vegna
þess að ég hafði erft slæmar
taugar frá móður minni. Eg á-
kvað því með sjálfum mér, að
ég skyldi gera marga vitur-
lega hluti, sem hún gerði, en
að ég skyldi reyna að gera
ekki þá kjánalegu hluti,, sem
hún gerði, svo sem að gera Eér
áhyggjur og eilíft jag og koma
aldrei auga á annað en erfið-
leikana í lífinu.
Eg ákvað að byggja mig upp
af lífsorku, og ég gerði það.
Með þessu móti gat ég unnið
tvöfalt verk, annars vegar það
sem nægði mér til lífsviðurvær-
is og svo hinsvegar við rann-
sóknir, skriftir, kennslu og fyr-
irlestrahald. Meira að segja
hafði ég þá nógan tíma afgangs
til að gera mér ýmislegt tii
skemmtunar.
Lærið að hafa taugakerfið í
sem beztu lagi með góðum and-
legum iteitbrigðisreglum. Með
þessu á ég við að lifa skynsam-
lega — hafa nægan svefn og
hvíld og tilbreytni. Fólk gleym-
ir því, að heilinn er viðkvæmt
og flókið tæki, sem fara verður
vel með og með umhyggju. Nú
á dögum vinna margir of leng’i
og fara of ssint í rúmið. Við
værum miklu hraustari, ef við
færum ávallt í rúmið kl. 10 á
kvöldin. Fríunum verjum við
í of mikið erfiði, svo við íáum
raunverulega enga hvíld og get-
um því ekki byrgt okkur upp af
lifsorku. Margt. fólk eyðilegg-
ur taugarnar með því að reykja
og drekka of mikið.
Margt taugaveiklað fólk of-
þreytir sig á einskisverðum
hlutum. Það eyðir of miklum
lífskrafti og hugsunum í að gera
hluti, sem aðrir gera næstum
vélrænt.
Eg spurði konu eina, hvers
vegna hún, sem væri svo rík og
hefði svo lítið að hugsa um,
væri svona taugaveikluð. Hún
svaraði: „Eg eyðilegg taugarn-
ar í mér sjálf með áhyggjum
út af smámunum.“
Oft finnst mér fólkið eyða
orku sinni í tilgangslausa á-
relístra — sérstaklega við sjálft
sig.
Það er fullt af gremju og
gengur með fjandsamlegt hugar-
far, hatur, afbrýðissemi og öf-
undsýki. Sæll er sá, sem hefur
fengið létta lund í vöggugjöf —
er ekki skapstirður, fyrtinn eða
óþolinmóður og reiðigjarn. Það
er dásamlegt, hvað slikur hugs-
unaíháttur hefur góð áhrif á
taugakerfið, og það er ' dásam
legt, hvað þáð veitir ttianni
jmiklu; meirI' kraft til að vinna
•nytsamt verk. -
LÖG OG RÉTTUR - Lögfræðileg
handbók eftir 01. Jóhannesson próf.
Eg dáist að hinni skynsam-
legu afstöðu dóttur minnar, því
hún lætur ekki tvo fyrir-
ferðarmiklu syni sína koma sér
úr jafnvægi.
Hún segir: „Eg vil miklu
héldur, að þeir séu óþekkir og
fjöi'miklir, heldur en þeir væru
daufir og aðgerðarlausir." Einn
dag hafði hún skilið eftir opna
fulla dós af málningu svo ná-
lægt barninu sínu, að hann gat
náð í hana og fleygt henni á
gólfið, en í staðinn fyrir að reið-
ast barninu eins og mörg móðir
hefði gert, sagði hún aðeins, að
sér hefði verið nær að setja
dósina ekki á þann stað sem
barnið næði í hana. Vegna þessa
jafnlyndis hefur hún nógan kraft
í sér til að stjórna heimilinu,
spila tennis, synda og taka þátt
í félagsmálum.
Ef við viljum hafa taugarnar
í lagi, megum við eklti ala í
brjósti okkar gremju og afbrýð-
issemi eða stjórnast af öfund.
Eitt mesta böl í lífi okkar í dag
og ein aðalorsök taugaveiklun-
ar er sú mikla spenna, sem
margir verða að vinna við.
Eg er félagi í Sierraklúbbnum
í Kaliforníu, og á hverju ári
fara um tvö hundruð okkar í
fjallgöngur. Þýðingarmesta boð-
orð félagsmanna, sem reyndar
er óskrifað, er eitthvað á þessa
leið: „Þú skalt ekki kvarta
með einu orði, þó það rigni dag
og nótt eða þó að lestin með
matinn okkar komi ekki fýrr en
tíu að kvölfii.“
Oft höfum við verið blautir,
kaldir og hungraðir og skjól-
lausir, en við höfum alltaf verið
gamansamir og í góðu skapi og
aldrei nöldrað því á meðal
þessa fólks er nöldur ófyrirgef '
anleg synd.
Vitur maður sagði: „Við meg-
um ekki láta smáhlutina koma
okkur úr jafnvægi — og jafnvel
ekki hina stærri. Okkur verður
að lærast að taka því, sem að
höndum ber.
(Lauslega þýtt.)
—SKRÝTLUR —
Maður nolckur hringdi til
jarðarfarastjóra. „Eg ætla að
biðja yður að gera svö vel að
koma hingað strax og sjá um
útför konunnar minnar."
„Konunnar yðar,“ hrópaði
jarðarfararstjórinn. „Jarðaði ég
hana ekki fyrir rúmu ári.“
„Skiljið þér það ekki maður,
að ég gifti mig aftur?“
„Er • það satt? Eg vissi það
ekki,“ svaraði jarðarfararstjór-
inn, „ég óska yður til ham-
ingju.“
Fyrirlesarinn var að tala um
tækifæri ungra kvenna til
menntunar.
„Vegna þess, kæru vinkonur,
megum við ekki missa sjónar
af því, - að unga kpnan í dag er
móðirin á morgun."
Ung stúlka grípur fram i:
„Gengur það 'svoná fljótt fyrir
SÍg>“ "'•ú:- -
Árið .1952 kom út hjá Bóka-
útgáfu' Menningarsjóðs hand-
bókin Lög og réttur eftir Ólaf
Jóhannesson prófessor í lögum
við Háskóla íslands. Hafði ver-
ið tilfinnanlegur skortur á slíkri
bók, enda hlaut hún þær við-
tökur, að hún seldist upp á
skömmum tíma. Hefur bók þessi
verið með öllu ófáanleg nú um
fimm ára skeið, en mikið eftir
henni spurt.
Nú hefur höfundur endur-
skoðað bókina og gert á henni
breytingar þær, sem leiða af
nýjum lögum og breyttri laga-
setningu á því tímabili, sem lið-
ið er frá fyrstu útgáfu hennar.
Er í hinni nýju útgáfu, sem nú
er komin í bókaverzlanir, mið-
að við löggjöfina eins og hún
var í ágústmánuði síðástliðnum,
þ.e.a.s. tekið er tillit til stjórn-
arskrárbreytingarinnar og hinna
nýju kosningalaga.
Efni ritsins
Bók þessi fjallar um helztu
atriði íslenzkrar réttarskipunar
og er mjög læsilegt fræðslurit
I þeim efnum. Jafnframt er
bókin hin þægilegasta handbók
fyrir almenning. Öllum þjóðfé-
lagsþegnum er nauðsynlegt að
kunna nokkur skil á þeim fræð-
um sém bókin fjallar um. Rétt-
arreglurnar snerta hvern mann,
allt frá vöggu til grafar.
„Lög og réttur“ skiptist í sjö
meginþætti. í fyrsta þættinum
er rætt um stjórnskipun og
stjórnsýslu. Þar er m.a. gerð
grein fyrir skipun alþingis,
kosningum til alþingis, lagasetn-
ingu, lögkjörum og réttarstöðu
forseta og ráðherra, stjórnsýslu
ríkisins, sveitarstjórn og mörgu
fleiru.
Annar þáttur fjallar um
rétthæfi, lögræði, svipting lög-
ræðis o.fl.
Þriðji þáttur er um sifjarétt-
indi. Þar er t.d. lýsing á réttar-
reglum um stofnun hjúskapar,
fjármál hjóna, ógildingu hjú-
skapar, hjónaskilnað, afstöðu
foreldra til þarna og margt
fleira.
Fjórði þáttur geymir greinar-
gerð um erfðir og búskipti, svo
sem lögerfðir, erfðaskrár afsal
arfs, erfðafjárskatt, skipti dán-
arbúa o.s.frv.
Fimmti þáttur fjallar um fjár-
munaréttindi almennt, t.d.
samningsgerð, ógilda löggern-
inga, umboð, hlutarréttindi og
kröfuréttindi. Enn fremur er
lýst þar ýmsum gerðum lög-
gerninga svo sem kaupsamn-
inga, leigusamninga, ábyrgðar-
samninga, veðsamninga, verk-
samninga, víxla, tékka, o.s.frv.
Þar eru og sérstakir kaflar um
skaðabætur og félög, svo sem
hlutafélög og samvinnufélög.
Sjötti þáttur bókarinnar
fjallar um afbrot og refsingar,
aðallega um almennu hegning-
arlögin.
Sjöundi þáttur er um dóm-
gæzlu og réttarfar. Er þar m.a.
gerð grein fyrir dómstólum og
Framh. á 7. síðu.
Krossgáta
Mánudagsblaðsins
SKÝRINGAR:
Láré'tt: 1 ílát 5 Guðshús 8 Kraftur 9 Fiskúrgangur
30 Ösamstæðir .11 Keyra 12 Heiti 14 Skel 15 Spil 18 Upp-
háfsstafir 20 Rödd 21 Eins 22 Óhljóð 24 Ljósker 26 Söng-
lag 28 Skemmtun 29 Vatnsfall á Suðurlandi 30 Lágspil.
Lárétt: 1 Vál 2 Ganga 3 Shjófönn 4 Upphafsst.. 5.
Forðabúr 6 Eins 7 Fljót 9 Úthlutar 13 Ósamstæðir £$
Hár 17 Fiskur 19 Drauga 21 Áyextir 23 Tau 25 Nestís*
poka 27 Upphafsatafír.