Mánudagsblaðið - 17.09.1962, Qupperneq 3

MánudagUT 17. september 1962
"V.".. ' .........
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
]; Jónas Jónsson, frá Hriflu:
# /■
Dönskunám á íslandi
Danskur valdamaður hefur ver
ið hér á ferð, fundamaður á ein-
hverjum af hinum mörgu nor-
rænu vinafundum. Hann veitti eft
irtekt tveim fyrirbærum. I fyrsta
lagi að íslendingar eru eina er-
lenda þjóðin sem hefur gert
dönsku að skyldumáli í barna-
og ungmennaskólum. í öðru lagi
veitti hann því eftirtekt að ís-
lendingar hafa slæman fram-
burð á máli frænda vorra við
Eyrarsund. Hvort tveggja er
rétt: íslenzkir löggjafar- ‘hafa
örýgt þá höfuðsynd að bæta
dönsku við hið þrautleiðinlega
skyldunám íslenzkra ungmenna.
Ennfremur er rétt að játa að ef
danska er aðe'ins vel framborin
sð hún jafnist á við framburð
Reumerts og annarra sniliinga
danskrar tungu, þá er dönsku-
framburður nálega allra íslend-
inga með mjög miklum útlend-
ingsblæ svo að ekki sé meira
sagt. Daninn vill bæta úr þess-
eri vöntun okkar með því að
senda íslendingum nægilega
marga danska þjálfara til að
kenna réttan frarnburð málsins í
öllum skólum landsins. Enginn
vafi er á að ef þessi ráðagerð
væri framkvæmd mundu marg
ir íslendingar sérstaklega ungar
stúlkur bera dönsku betur fram
heldur en nú tíðkast, eftir hið
langa skólanám í átthögunum.
Hitt er annað mál, að þessi
framkvæmd mundi bundin mörg
um annmörkum. Sennilega yrði
erfitt að fá danska kennara til
að fara tí þessa útlegð til fram-
andi lands, þar sem þeim þætti
margs vant, í skyndidvöl þess-
arli, Mikill kostnaður mundi
fytgja þessu umfangsmikla sendi
kennarastarfi. Að líkindum
mundi börnum og ungmennum
þykja skyldunámið nógu þungt
Og óaðgengilegt eins og það er,
þó að þessi ábætir yrði ekki
lagður ofan á hinn aiflega þekk
igarskammt sem þeim er nú fyr
irbúinn. Má því búast við að
hinir dönsku sendikennarar
yrðu þess variir að þó að þeir
legðu sig alla fram við kennsl-
una, þá væri hún goldin litlu
þakklæti af, lærisveinunum.
Tillaga ftíhs danska valda-
manns verður sennilega ekki
framkvæmd að ósk hans. íslend
Sngai- munu á ‘'ókðmftuih ‘ arifm'
byrja-hverja æskudvöl hjá Dön-
um með því að skilja ekki eitt
einasta orð sem við þá er mælt
og geta ekki heldur án aðstoð-
ar beðið um gistingir eða mat
til að seðja hungur sitt. Samt
mun allt þetta lagast á nokkr-
um dögum. Landinn byrjar
smátt og smátt að skilja danskt
fólk og geta komið fyrir sig
orði. Eftir það gengur sambúðin
sæmilega. Að visu er framburð-
ur landans allhryllilegur í eyr-
um Dana en það á við flesta er-
lenda menn, sem búa í landinu.
Það má fullyrða að hinn mikli
velgerðamaður Dana og íslend-
inga, Árni Magnússon hefur tal
að herfilega dönsku við konung-
inn og sína ágætu konu. Kunn-
áttuleysi í dönsku hindrar landa
ekki frá að taka þátt dl námi eða
ljúka prófi og gegna Virðulegum
embættum, trúlofast og giftast
og ala "uþp góða danska borgara
þó að framburður húsföðurins
sé ekki með blæ hinna snjöll-
ustu dönsku meistara. Þó að til-
laga hins hugkvæma danska
gests á íslandi verði ekki frami
kvæmd og eigi ekk;i að vera
rædd nema í gamanmálum þá
má samt bæta íslenzka mála-
kennslu í skólum,. landsins með
einfaldri umbót sem ætti að
spretta úr tillögu sem var ó-
æskileg og óframkvæmanleg.
Það ætti að nota segulband við
kennslu allra lifandi tungumála
í skólum landsins til að venja
nemendur við framburð þeirra
þjóða sem tala þessar tungur.
Það er þarflaust að íslenzkir
námsmenn úr helztu skólum
landsins geti ekki skilið réttan
framburð þeirra tungumála sem
Þeir eru látnir læra með mikl-
um erfiðismunum. Þessi umbót
ei’ ódýr og einföld og gerir nám
erlendu málanna ofurlítið meira
llífrænt heldur én hin dauða
andlausa yfirheyrsla sem nem-
endur þekkja helzt til vel úr
daglegri skólagöngu.
En úr því að skyldunám í
dönsku kemur til umræðu er
ástæða til að athuga þann laga
bókstaf nokkru nánar. Ef spurt
er hve mikið íslendingar nota
dönskukunnáttu sína til að ala
og rita dönsku þá eru tækifærin
fá. Ef htið er yfir sumartíímann
má fullyrða að bændur og kon
ur þeirra, síldarfólk, sjómenn á
vélbátum og togurum og starfs
fólk við hin margháttuðu bygg-
ingarstörf geta lítið notað
dönskukunnáttu sína. Síðan
kemur veturinn og tími til að
lesa góðar bækur. Ef spurt er
í bókasöfnum landsins um
hvaða norrænir höfundar séu
þar mest lesnir þá er því svar-
•að >afð • næstum ^aldrei sé" spurt
eftir hinum frægustu norrænu
höfundum frá dögum Ibsens,
Björnson, Selmu Lagerlöf eða
Kirkegaard. Oftast er sama svar
ið: Ekki spurt eftir snilhngum
eða þeim næstu.
Einu dönsku bókmenntir sem
eru lesnar með nokkurri elju
hér á landi eru nokkur dönsk
og stundum sænsk myndablöð.
EignLega er lítil ástæða til að
þvinga alla ungMnga til að nema
dönsku vegna þessara rita. Þau
eru sambærileg við hversdags-
legustu kvikmyndir, en hafa
litla menntandi þýðingu.
íslendingar notuðu dönsku
fyrr á árum á vlssum tímabil-
um til að lesa á þessari tungu
bæði snilliverk norrænna þjóða 1
og rit stórskálda stærri þjóða í
danskri þýðingu. Með þessum
hætti mentaðji B^pedikt á Auðn
um heila kynslóð sveitamanna í
Þingeyjarsýslu með sínu dásam
lega bókasafni þar sem hann
hafði viðað að sér mjög veru-
legum hluta þeirra hita sem vit
menn samtíðarinnar t. d. St. G.
St. notuðu þá til þroska á ýms-
um tungumálum. Nú eru slíkar
bækur lítt eða ekki lesnar á
dönsku hér á landi.
Dönskukennsla er orðin ofur-
efli íslendinga. .Vji'ð eiguip að;,
gefa námsfúsum ungmennum
tækifæri til að læra frumatriði
danskrar tungu og beita þá seg
ulbandi eins og við önnur mál,
ef ungmennin Vilja leggja á sig
þetta erfiði fyrir hóflega þókn-
un. En þann tíma sem sparast
við þetta tilgangslitla og van-
rækta mál, ætti að nota til að
auka skilning ungra íslendlinga
á snilliritum forfeðranna og
stórskálda þjóðarinnar frá 1800
til 1940. Sú kennsla er nú mjög
vanrækt bæði í einstökum heim
ílum og skólum landsins. Er
þetta furðuleg glámskyggní því
að í þessum andlega forða þjóð
arinar býr sú snild og vizka
sem getur gert íslendinga nú-
tímans sannmenntaða eins og
þei.r hafa verið frá upphafi vega
og fram að þeim tíma þegar
gullæði það sem hefur verið far
sótt á íslandi eftir 1941 náði tök
um á spekimönnum landsins. ís
lendingar geta enn tekið undir
orð úi’.ræðam'ikils hershöfðingja
sem sagði ‘í miðri en tvísýnni
orustu: „Enn er dagur til að
vinna sigur“. Undir kvöld rætt
ist ósk hins hugdjarfa manns.
Svo gæti líka farið á íslandi.
Kópavogshælið
Á komandi hausti. i október og nóvember .n.k. verða
teknir inn nýir nemar til að læra umönnun og gæzlu
vangefinna í Kópavogshæli. Námstími er alls 24 mán-
uðir í hvoru tveggja bóklegu og verklegu námi og fer
allt námið fram í Kópavogshæ’.inu. Stúlkur, sem lokið
hafa gagnfræðaprófi .ganga að öðru jöfnu fyrir um
námsdvöl.
Umsóknir ásamt afriti af prófskírteini, ,ef fyrir hendi
er, stílist til yfirlæknis Kópavoghælis Frú Ragnhi’.dar
Ingibergsdóttur.
Reykjavik, 12. september 1962.
SKRIFSTOFA RÍKISSPÍTALANNA.
Lögtö
Að kröfu bæjarstjórans í Keflavík og að undangengnum
úrskurði, verða öll útsvör og fasteignaskattar í Kefla-
víkurkaupstað álögð 1962 og eldri tekin lögtaki á kostn-
að gjaldenda að 8 dögum liðnum frá dagsetningu þess-
.arar auglýsingar.
BÆJARFÓGETINN í KEFLAVIK,
10. sept. 1962.
Sendisveinn
óskast strax hálfan eða ’allan daginn.
Innkaupastofnun ríkisins
Ránargötu 18.
Miðnœfursýemg
í Ausfurbœiarbíói
á
Gamanleikurinn Eg vil eignast
barn, verður sýndur í Austur-
bæjarbíói næstkomandi laugar-
dagskvöld kl. 11.30. Þessi gam
anleikur liefur verið sýndur við
mjög góðar móttökur víðsvegar
um landið í suxnar og lxafa orðið
alls 40 sýningar. Leikurinn verð
ur nú sýndur á vegum Félags ís
lenzkra leikara og til styrktar
sjóðum þess.
í flokknum eru þau Sigríður
Hagalín, Jón Sigurbjörnsson,
Þóra Friðriksdóttir og Guðmund
ur Pálsson.
Þetta er bráðskemtilegur gam
anleikur, sem fjallar um hjóna
bandið, kosti þess og galla,