Morgunblaðið - 14.08.2005, Side 12

R
eu
te
rs
Kiri te Kanawa fæddist 6. mars 1944 í
Gisborne á Nýja-Sjálandi. Þegar á
unglingsaldri var hún orðin stjarna í
heimalandi sínu. Hún söng allt milli
himins og jarðar – vinsæl söng-
leikjalög, þjóðlega tónlist maóría,
dægurlög og óperuaríur. Kiri fékk
styrk til að læra söng í London og var
samþykkt án áheyrnarprufu í London
Opera Center. Hún söng lítið hlutverk í
óperu sem stjórnað var af Sir Colin
Davis, hann tók strax eftir henni og
vildi hana í stærri verk. Í framhaldinu
söng hún hlutverk Carmenar en stóra
stundin rann upp árið 1971 í Brúð-
kaupi Fígarós í Konunglegu óperunni í
Covent Garden. Þar söng hún Greifynj-
una og varð eftirsótt um allan heim.
Önnur hlutverk sem hún hefur farið
með eru til dæmis:

Donna Elvira í Don Giovanni

Pamina í Töfraflautunni

Fiordiligi í Cosi fan tutte

Marschallin í Rósariddaranum

Greifynjan í Capriccio

Arabella í samnefndri óperu

Mímí í La bohème

Víóletta í La traviata

Elísabet í Don Carlo

Margrét í Fást

Mikaela í Carmen
Auk óperusöngsins hefur Kiri te Kan-
awa spreytt sig bæði á ljóðasöng og sí-
gildum dægurlögum. Fáir söngvarar
hafa hlotið jafnmikla athygli frá jafn-
mörgum samtímis, og þegar Kiri söng
einsöng í brúðkaupi Karls Bretaprins
og lafði Díönu árið 1981. Sjónvarps-
áhorfendur um víða veröld voru 600
milljónir. Ári síðar var Kiri öðluð af
bresku krúnunni. Hún hefur einnig ver-
ið sæmd heiðursnafnbótum frá ýmsum
háskólum.
Óperur,
ljóðasöngur
og dægurlög
ekki hafa áhuga á slíku. Fasanar skulu það vera. Og akurhænur. Veiðin er aðal-
áhugamálið en Kiri talar einnig um fjölskylduna, vinina og húsið sitt á Nýja-
Sjálandi. „Það er náttúrlega einungis hægt að vera á einum stað í einu og núna
nýt ég þess að vera á Íslandi,“ segir hún og brosir.
Björk þurfti að fara í burtu
Kiri var ættleidd þegar hún var kornung. Móðir hennar var írsk og faðir
hennar af ættflokki maóría á Nýja-Sjálandi. Maóríar eru taldir hafa komið til
landsins frá öðrum eyjum í Pólýnesíu.
„Sem barn var ég alltaf syngjandi. Ætli æska mín hafi annars ekki verið frek-
ar venjuleg og lík æsku margra annarra barna. Maður fer í skóla, er í frí-
stundum, fer í frí og svo framvegis. Við vorum mikið á ströndinni. Ég var ekki
alin upp á hefðbundinn hátt maóría en er maóríi í hjarta mér, alveg eins og ég er
og verð alltaf Nýsjálendingur. Þegar ég fer í gegnum vegabréfsskoðun á Eng-
landi er ég spurð að því af hverju ég fái mér ekki breskan passa – fólk frá Nýja-
Sjálandi getur það. Ég myndi hins vegar aldrei gera það og hef aldrei haft þörf
fyrir að vera neitt annað en Nýsjálendingur,“ segir hún.
Við ræðum frægð, tækifæri og heimahagana. „Björk, sem dæmi, gæti aldrei
hafa átt þann feril sem hún hefur átt með því að halda sig á Íslandi. Hún þurfti
að fara í burtu. Ferill fólks getur orðið of stór fyrir land þess en fólkið sjálft
verður það ekki. Frægðarblóminn vex út fyrir landsteinana en hjartað er á
heimaslóðunum,“ segir hún.
Hvenær gerði hún sér annars grein fyrir því hvert ferill hennar var tekinn að
stefna – að hún væri í raun á þröskuldi heimsfrægðar?
„Ég held að maður geri sér ekki grein fyrir því meðan það er að gerast. Mað-
ur veit hvað maður á að vera að gera, maður er ungur, sinnir náminu, lærir
meira, fær stöðugt fleiri verkefni – og skyndilega fer eitthvað á skrið. Eitt leiðir
af öðru og ferill verður til. Tíminn líður og skyndilega er þetta orðinn glæsi-
legur ferill. Þetta er eins og hvað annað og það er erfitt að segja hvenær ferillinn
fór af stað fyrir alvöru eða hvenær það var um það bil að eiga sér stað. Ég var í
raun alltaf óviss um framhaldið.“
„Þetta bara gerðist“
Ef Kiri lítur til baka hvað er henni minnisstæðast?
Hún hugsar málið og segir síðan hægt að margt standi upp úr. Hvern viðburð
hafi hún hins vegar einfaldlega tekið fyrir sig. Stórar stundir á óperusviðinu hafi
hreinlega verið vinna sem hún átti að inna af hendi.
„Ég fór ekki á sviðið og hugsaði að í kvöld væri stóra kvöldið. Þetta bara
gerðist. Í dag lít ég til baka og hugsa með mér að þetta og hitt hafi einfaldlega
átt sér stað og í sjálfu sér ekki verið neitt meira en það. Ég sinnti starfinu, þessi
og hin kvöldin voru góð og það var gott fyrir ferilinn. Síðan vaknaði ég næsta
morgun, þurfti að byrja aftur og gera það sama aftur og enn á ný. Ekkert af
þessu gaf mér þá tilfinningu að nú væri ég endanlega komin í höfn. Kvikmynda-
leikari getur leikið stórkostlega í kvikmynd en aldrei komið fram í annarri,
þannig að það er ekki hægt að gera ráð fyrir að ferillinn haldi endilega áfram að
þróast.“
Hún bendir á að starfinu fylgi mikil ferðalög og oft og tíðum átök og erf-
iðleikar. Það reyni á þolinmæði og úthald og fólk megi ekki taka það sem það
gerir of alvarlega. „Auðvitað tekurðu það alvarlega en ég á við að gagnrýni er
ekki hægt að taka of alvarlega. Annars myndirðu gefast upp. Þú verður bara að
halda áfram,“ segir hún.
„Ég held að umboðsmenn hafi verið miklu umhyggjusamari þegar ég var að
byrja. Þeir hugsuðu um söngvarana. Nú eru söngvarar venjulega undir fólki
sem þarf að hugsa um peninga og fá inn fé fyrir óperuna. Forgangsröðunin er
orðin önnur. Núna er hinn almáttugi dollari undirliggjandi í öllu.“
Vissi ekki af milljónunum
– Sumu hljóta að fylgja miklar væntingar sem erfitt getur verið að standa
undir. Hvernig var til dæmis að syngja í brúðkaupi Karls Bretaprins og Díönu –
fyrir framan meira en hálfan milljarð jarðarbúa?
Kiri brosir. „Veistu, að ég vissi hreinlega ekki að fjöldinn væri þetta mikill.
Hann skipti því ekki máli. Það sem þú veist ekki um hefurðu ekki áhyggjur af.
Þegar ég loks heyrði töluna breytti hún engu – lagið var það sama. Það að
syngja í brúðkaupinu var bara eitthvað sem ég var beðin að gera og gerði,“ segir
hún og kinkar kolli til vinkonu sinnar í ánni. Stuttu síðar dembir hún sér út í til
hennar og leiðsögumannsins Gunnars Norðdahls. „Ég þyrfti nú að ná einum
laxi meðan þið eruð hérna,“ kallar hún meðan hún veður strauminn. „Annars
er líka lax í ísskápnum sem þið gætuð bara náð í og fest á öngulinn. Svo tökum
við myndirnar, er það ekki?“
Kiri te Kanawa glottir, skellir síðan upp úr og gerir sig líklega til að kasta.
| sigridurv@mbl.is
Garðar Cortes – óperusöngvari
„Kiri te Kanawa er með yndislegri konum sem ég hef hitt
um ævina; falleg, tíguleg og svo syngur hún eins og engill.
Hún er söngkona í slíkum gæðaflokki að þær eru mjög fáar
sem ná nokkurn tímann upp í hann. Hins vegar er ekki hægt
að merkja það á Kiri á neinn hátt. Þegar hún söng á tón-
leikunum í Háskólabíó árið 2003 fékk hún að æfa sig í
Söngskólanum. Við vorum þar með masterclass-námskeið
og hún gaukaði því að mér að sér þætti gaman að fá að
koma óvænt inn í tíma og hitta nemendurna. Þarna stóð
þessi frægasta núlifandi söngkona skyndilega inni hjá söngnemunum sem vissu
náttúrlega ekki hvaðan á sig stóð veðrið. Hún tók þau öll algjörlega með trompi,
sagði þeim til, söng fyrir þau og sýndi þeim í leiðinni hvernig alvöru prímadonnur
haga sér, nefnilega nákvæmlega eins og þú og ég, líkt og hver önnur venjuleg
manneskja.“
Einar Bárðarson – umboðsmaður
„Ég kynntist Kiri árið 2003. Við tókum á móti henni á flug-
vellinum og maður fann strax hvað hún var almennileg
manneskja. Það fyrsta sem hún vildi vita var hvort útlend-
ingar mættu veiða hér og hvort hún gæti komist í veiði.
Með sér hafði hún myndir af fiskum sem hún hafði veitt, til
dæmis risastórum túnfiskum. Kiri hefur tekið miklu ást-
fóstri við fólkið hér og við landið. Í fyrrahaust hringdi hún í
mig og vildi endilega koma við og sjá norðurljósin. Í kring-
um tónleikana í október ætlar hún, eins og áður, að gefa sér
tíma til að kenna aðeins í Söngskólanum. Það er náttúrlega alveg ótrúlegt fyrir
nemendurna, kannski líkt og Eric Clapton dúkkaði upp í Gítarskóla Ólafs Gauks
með frítt gítarnámskeið.“
Gunnar Norðdahl – leiðsögumaður
„Ég hef verið leiðsögumaður Kiri te Kanawa og leiðbeint
henni í laxveiðinni. Við veiðarnar hefur hún gist í sum-
arhúsinu mínu. Kiri kemur mér fyrir sjónir sem mjög elsku-
leg manneskja. Hún er alls engin pempía og hefur alla tíð
verið mikið fyrir veiðar. Kannski er besta lýsingin á Kiri að
segja að hún sé alþýðleg stjarna. Það er ekki til í henni að
hún líti eitthvað öðruvísi á sig en leiðsögumanninn eða ann-
að fólk í kringum sig. Hún er nægjusöm og finnst mjög
gaman að horfa á félagana veiða. Hún er róleg og afslöpp-
uð og veiðir á fallegan og snyrtilegan hátt – í raun eins og hefðarkona.“
Kynnin af Kiri
12 | 14.8.2005