Mánudagsblaðið - 14.06.1976, Blaðsíða 4

Mánudagsblaðið
Mánudagur 14. júní 1976
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: AGNAR BOGASON.
Sími ritstjórnar: 1 34 96. — Auglýsingasími: 1 34 96.
Verð í lausasölu kr. 150. — Askriftir ekki tekn^'
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Leikfélag Reykjavíkur:
SAGAN AF DÁTANUM
Leiksigur
a
fjölum Iðnó
Sagan af dátanum: Leiktexti: Charles-Ferdinand
Ramuz. Tónlist: Igor Stravinský. Þýðing: Þorsteinn
Valdimarsson. Listdanshöfundur: Helga Magnús-
dóttir. Leikstjórn: Kjartan Ragnarsson. Hljómsveit-
arstjórn: Pál! P. Pálsson. tJtlit sýningar: Jón Þórisson.
Ljósahönnun: Gissur Pálsson.
Dátinn og djölullinn, Hanild G. Jlaraldsson og Sigríður Hagalin.
RÚSSNESKA tónskáldið Igor
Stravinsky (1882-1971) og svissn-
eska skáldið og rithöfundurinn
Charles-Ferdinand Ramuz (1878 -
1947) sömdu söguna af dátanum
árið 1918. í sýningarskrá LR
vegna sýningar leiksins hér segir,
að verkið hafi verið „niðurstaða
þeirra á tjáningarformi, eins og
þeir töldu ástandið vera“ við lok
heimsstyrjaldarinnar. fyrri,. „Ieik-
húsverk umfram allt“. Ramuz
hefur gert grein fyrir samræðum
þeirrá Stravinskýs í bók. „Hvað
er hægt að gera?“ segir Ramuz
við Stravinský, „þegar ekki er
lengur hægt að treysta á bókina,
annað en að beina máli sínu beint
til listneytenda, og beita hvor um
sig sinni tjáningargetu. Min er að
segja sögur. yðar að semja tón-
list og við verðum að gera það
þannig, að það snerti hvaða á-
heyranda sem er“.
Það fer ekki á milli mála, að
saga þessi, eins og hún er flutt
af Leikfélagi Reykjavíkur nú á
Listahátíð, snertir hvaða áheyr-
anda sem er“. Sagan er í sjálfu
sér ekki ókunnuglegt ævintýri.
Hermaður er á leið í 14 daga or-
lof; hittir kölska í dulargerfi og
selur honum sálu sína (í fiðlulíki)
fyrir eilífan auð, sem felst í bók-
arskruddu scm ljóti karlinn gefur
dátanum. Hermaðurinn sér síðan
að sér, þegar hann gerir sér grein
fyrir því að auður og hamingja
eru síður en svo tengd hugtök,
rífur skrudduna og fer á flæking.
Fréttir af kóngsdóttur sem þjáist
af þunglyndi og leiða og fer til
hallarinnar að lækná hana. Þar
hittir hann kölska fyrir, hefur af
honum fiðluna með klækjum og
tckst að lækna prinsessuna. Venju-
leg ævintýri cnda hér, við að
bæði lifðu vel og lcngi, áttu börn
og . . . o.s.frv. En í þessu ævintýri
er kölski ekki af baki dottinn.
Þegar dátinn lætur loks undan
relli konuefnis síns um að þau
heimsæki æskuslóðir hans, hittir
hann þar kölska fyrir, stenst hann
ekki og hverfur á braut með hon-
um. Eftir stendur kóngsdóttirin í
öngum. Tjaldið.
Það er sem sagt ekki efnisþráð-
urinn heldur mcðferð hans sem
hefur gert dátann frægan um lang-
an aldur. Og þessi sýning Leikfé-
lagsins gerir hann ógleymanlegan
hverjum sem sér. Þar er ekki
síst fyrir að þakka leikstjóranum,
Kjártani Ragnarssyni, sem lét sér
reyndar ckki nægja það sem hann
hafði frá hendi höfundanna held-
ur bætti í sýninguna tveim hlut-
verkum, trúðum. Ég er ekki frá
því að einmitt þessir trúðar hafi
gert leikinn auðskildari fyrir á-
horfendur, þótt prýðisgóð fram-
sögn sögumannsins hafi að sjálf-
sögðu komið gangi hans til skila.
Kjartan fellur ekki í þá gildru
að gera trúðana að skrípafígúrum
heldur vcrður hófleg beiting þcirra
til að efla drámatíkina. Auk þess
sem þeir koma í stað lcikmuna.
Tónlist Stravinskýs er sérlega
skemmtilcg, létt og leikandi. Túlk-
ar vel hughrif persónanna. Það
eina sem ef til vill mætti finna
að flutningnum í Iðnó var að á
stundum vildi hljómlistin yfir-
gnæfa rödd sögumannsins. Ef til
vill vegna þess að hann gætti þess
ekki að brýna raustina nógu
snemma. Slíkt má lagfæra.
Leikur Huralds G. Haraldssonar
var frábærlega góður. Þetta er án
nokkurs efa ákaflega erfitt hlut-
verk, sém krefst mikils styrks
þess sem mcð það fer, því dát-
inn er á sviðinu allan tímann.
Flarald gerir þetta af skemmtilegu
öryggi og sýnir á hér hliðar, sem
cg vissi ekki að hann ætti til.
Sama er aðf segja um Sigríði
Hagalín í hlutverki kölska, Hún
gerir crfiðu hlutverki mjög góð
skil og opinberar eins og Harald
á sér nýjar hliðar. Það kann að
hafa vakið undrun að Kjartan
Ragnarsson skyldi vclja þann kost-
inn að láta kvenmann túlka þann
vonda, enda mun þetta vera í
fyrsta sinn sem það er gcrt. Ég
held að sýningin sanni það á-
þreifanlega að þessi túlkunarmáti
á fyllilega rétt á sér, gerir veik-
leika mannsins raunar skiljanlegri
en ella kynni að vera. Hér er að
sjálfsögðu ekki verið að gæla við
þá hugmynd að konan sé undir-
rót alls hins illa í heiminum, allt
frá eplaátinu forðum, heldur er
verið að gera viðbrögð hermanns-
ins skiljanlegri. Það tekst vel.
Sem sögumaður er Jón Sigur-
björnsson hinn skörulegasti og
hefur raddstyrk góðan. Sögumað-
ur blandast að vísu lítið eitt inn
í efnisþráðinn, stappar stálinu í
dátann þegar vonleysið er að ná
tökum á honum og leikur kóng-
inn. En að öðru leyti er hann
þarna bara, gengur milli sviðs-
veggja og mælir fram texta. Þetta
gerir lón vel, en þarf að æfa1
hækkun raddarinnar á tveim-þrem
stöðum betur svo ekki fari neitt
til spillis af textanum.
Trúðirnir tveir eru leiknir af
þeim Valgerði Dan og Daníel
Williamssyni. Það er eins með
þau og önnur sem í sýningunni
taka þátt; þau gera sitt lýtalaust
að því er best varð séð.
Kóngsdótturina fögru leikur,
eða dansar öllu heldur, Nanna ÓI-
afsdóttir af þokka1 og léttleika.-
Þetta er ekki stórt hlutverk en
gerir kröfur til dansarans, þeim
kröfum veldur Nanna með sóma.-
Sennilega myndi aðstaða Kamm-
ersveitar Rcykjavíkur, SéIfi'TeiI;fir
undir á sýningunni, flokkast und-
ir að vera afleit. En það varð
ekki séð — eða heyrt — að það
háði henni hið minnsta. Hljóm-
sveitin kom tónlist Stravinskýs til
skila með elegans og ber gott
vitni frábærum hljóðfæraleikurum
og stjórnánda, sem er Páll P. Páls-
son. Sérlega er ástæða til að minn-
ast á fiðluleik Rutar Ingólfsdóttur,
sem var sérlega léttilegur og fip-
aðist ekki einu sinni þótt nótna-
flettaranum yrði á að fletta á
röngum stað. Fyrir utan Rut eru
hljómlistarmenn á sýningunni þeir
Jón Sigurðsson, bassi; Gunnar Eg-
ilsson, klarinett; Sigurður Magnús-
son, fagott; Lárus Sveinsson,
trompett; Ole Kr. Hanssen, básúna
og Jóliannes Eggcrtsson, slagverk.
Höfundur dansa prinsessunnár
er Helga Magnúsdóttir og þeir
eru alls góðs maklegir.
Þorstcinn Valdimarsson hefur
þýtt leiktexta Ramuz af mikilli
snilld. Hann fer vel í munni bæði
sögumanns og leikenda og ekki
varð neinna hnökra vart.
Útlitsgerð Jóns Þórissonar og
Ijósahönnun Gissurar Pálssonar
báru vott um snilld einfaldleikans.
Túlkuðu vel þau hughrif, sem að
baki atburðarásarinnar búa.
Um þátt leikstjórans hefur verið
fjallað hér á undan og verður ekki
við bætt. Nema hvað full ástæða
er til að óska honum til hamingju
með árangurinn, sem og leikurum
öllum.
Ég hvet eindregið fólk til að
missa ekki af sýningum þessa
verks þegar það verður tekið upp
aftur að hausti. Aðeins fáar sýn-
ingar munu fyrirhugaðar nú vegna
Listahátíðar, en væntanlega verður
þráðurinn tekinn upp aftur á
næsta leikári. Það er tilhlökkun-
arefni.
H. M. H.
-K-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k*
■¥■
Að þefa uppi lesefnið I
Vilji bókaormar í Arlington
bókasafninu í Columbus, Ohio
í Bandaríkjunum, velja scr bók
sem fjallar um sögulcgt cfni,
ganga þcir einfaldlcga mcðfram
bókahilium safnsins þar til þcir
finna lykt af kárdimommum. Þá
eru þcir komnir á rcttan stað
í safninu.
Safnstjórnin hcfur gripið til
þcss ráðs að flokka bækur þann-
ig, að ákvcðin lykt er af hverj-
um bókafiokki. Það á að tryggjá
auðvcldari leit safngesfa, þar
scm lyktarskynið kvað vera fljót-
virkara cn sjónin.
Skáldsögur cru til dæmis með
rósailmi. Því cr þáð, að cf mcnn
leila að bókinni um Ókindina
(Javvs) þá komast þeir að raun
um að „bcst sellcr“ cr líka
„bcst smcllcr“, cins og Nevvs of
thc World orðar það.
*)DDt-)t:)F)DDDDD<->b>Df4-4-4-Jt-4->f)t-)t-)t-)«-)t-)t-)f)t-)(-)t-)«-)t->t-)f4-4-4-4-4-4-><-Jt-4-4-)t->t-)t-)
I vistarverum kölska. Valgerður Dan, Sigríður Hagalín og Harald G.
Haraldssou.
)