Tíminn - 15.03.1973, Síða 7

Fimmtudagur 15. marz. 1973
TÍMINN
7
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbiabs Tlmans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur f Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aðrar skrifstofur: simi 18300. Askriftagjald 300 kr.
á mánuði innan lands, i lausasöiu 18 kr. eintakið.
Biaðaprent h.f.
-
Árangursrík barátta
við náttúruöflin
Fyrir skömmu gerði Húseigendafélag Vest-
mannaeyja ályktun, þar sem gagnrýnt var
harðlega, að eytt væri milljónum króna i
varnargarða og dælin^u vatns til að reyna að
hefta hraunrennslið 1 Heimaey. Taldi Hús-
eigendafélagið, að nær væri að hætta slikri
„tilraunastarfsemi” og greiða húseigendum i
Vestmannaeyjum út sin nús á þvi verði, sem
þau voru áður en gosið hófst.
Vonandi er rödd Húseingendafélagsins i
Vestmannaeyjum aðeins hjáróma röad, sem
talar ekki fyrir þorra Vestmannaeyinga. Hér
er einnig á ferðinni gagnrýni, sem gengur
þvert gegn fenginni reynslu. Þær ráðstafanir,
sem gerðar hafa verið til að hamla gegn þvi,að
hraunið renni yfir Vestmannaeyjakaupstað og
loki höfninni, hafa einmitt borio undragóðan
árangur.
Þorleifur Einarsson, jarðfræðingur, hefur
lýst þvi yfir, að ef kæling hraunsins hefði ekki
átt sér stað, væru nú pegar komnir margir
tugir húsa undir hraun i austurhluta bæjarins.
Hann telur, að kostnaður við kælinguna sé um
hálf milljón króna á dag, en það samsvarar
einu húsi á nokkrum dögum. Þarf þvi ekki enn
að draga i efa, að hér er ekki um verðmæta-
sóun að ræða heldur hið gagnstæða.
Þetta er i fyrsta skipti i veraldarsögunni,
sem hraunkæfing hefur heppnazt i svo rikum
mæli og i Heimaey nú. Þorleifur Einarsson er
ekki i vafa um það, að hraunið væri nú þegar
komið yfir eða fyrir hafnargarðinn og inn i
Vestmannaeyjahöfn, lifæð framtiðarbyggðar i
Eyium, ef ekki hefði verið hafizt hancfa við að
dæla á hraunið. Telur hann liklegt.að hafnar-
mynnið væri nú þegar lokað.og þá hefði gamla
vatnsleiðslan gefið sig þar, encfa mun hún illa
varin.
Spurningin nú er þvi ekki um það að hætta að
eyða fjármunum 1 dælukerfið, eins og Hús-
eigendafélagið lagði málið fyrir, heldur um
það, hvernig megi auka þessa starfsemi
þannig að sem tryggilegast verði staðið að þvi
að verja höfn og oyggð 1 Vestmannaeyjum. Er
nú til athugunar að útvega dælur frá Hollandi,
en þar er nóg til af slikum tækjum og mikií
reynsla i notkun þeirra, þótt þar sé við Ægi að
etja en ekki Surt.
Réttlætismál
Á siðast fundi borgarstjórnar flutti Alfreð
Þorsteinsson tillögu þess efnis, að samin verði
reglugerðum lóðaútnlutanir i Reykjavik. Jafn-
framt gerði hann það að tillögu sinni, að við
lóðaúthlutanir verði tekið tillit til Reykvik-
inga, sem þurft hafa að flytjast úr borginni um
stundarsakir t.d. vegna núsnæðisleysis, lóða-
skorts.atvinnu eða afsvipuðum ástæðum. Hér
er um réttlætismál að ræða. Litið sem ekkert
tillit hefur verið tekið til aðstæðna þessa fólks,
þegar það hefur sótt um lóðir i Reykjavik,
enaa þótt vitað sé, að það hefur neyðzt til að
flytja úr borginni af fyrrgreindum ástæðum.
Alfreð benti á, að það væri ekki einhlit lausn að
semja reglugerð um lóðaúthlutanir, heldur
yrði Reykjavikurborg að sjá svo um, að jafnan
væru fyrir hendi lóðir til úthlutunar.
TK
Felix Kessler, The Guardian:
Velmegun
Ungverja eykst
Sá böggulí fylgir þó skammrifi,
að tekjumunur veldur óánægju /
Ungverjar á skemmtisiglingu.
UNGVERJUM vegnar vel
og velgengni þeirra veldur
vanda. Kunnur ritstjóri þar i
landi sagöi: „Þegar feröa-
menn frá Sovétrikjunum
koma hingaö undrast þeir, hve
lifskjör okkar eru góö i
samanburöi viö þaö, sem
gerist hjá þeim. Sumir
þeirra bera upp óþægilegar
spurníngar þegar heim
kemur.” Bætt sambúö austur-
veldanna og vesturveldanna
gefur bæöi Sovétrikjunum og
fylgirikjum þeirra tækifæri til
ýmiss konar endurmats I
stjórn- og efnahagsmálum.
Þetta endurmat er nátengt
horfunum á auknum viö-
skiptum milli austurveldanna
og vesturveldanna.
Orkuskorturinn 1 heiminum
er táknrænn 1 þessu sambandi.
Oliuþörf eykst aö mun i
Bandarikjunum og hvarvetna
um hinn vestræna heim og
oliuveröiö hækkar aö sama
skapi, en Sovétmenn selja
hráoliu til flestra rikja i
Austur-Evrópu. Ætli þeir aö
fullnægja aukinni þörf (og
oliunotkun Ungverja veröur
sennilega oröin tvöfalt meiri
en nú áriö 1980) gæti svo fariö,
aö valdhafarnir i Moskvu
veröi aö fara á mis viö notkun
girnilegra markaöa, sem viö
blasa I vestri.
VESTRÆNN rýnandi lét svo
um mælt „Sovétmenn eru
áfram um aö auka viöskipti
aöildarrikjanna viö Comecon
hugsjónalega séö. En þeim er
eigi aö siöur ljóst, aö arövæn-
legra er aö selja vestrænu
rikjunum oliu gegn höröum
gjaldeyri eöa nýjungum I
tækni, en aö halda áfram aö
tapa á sölu til aöildarrfkja
Comecon gegn annars flokks
vélum.”
Sovétmenn hafa látiö I þetta
sklna. Ungversk yfirvöld
viöurkenna, aö Rússar hafi
hvatt þá til oliukaupa frá
Arabarikjunum i sambandi
viö aukin viöskipti viö rikin
fyrir botni Miöjaröarhafsins. 1
fyrra kvörtuöu valdhafar
Ungverja undan „erfiö-
leikum”, sem Rússar yllu meö
þvi aö draga viö sig loforö um
oliusölu framvegis. Þessi -
ágreiningur var leystur i des-
ember í vetur aö loknum fimm
daga viöræöum þeirra Brezh-
nevs og Kadars, sem veriö
hefur leiötogi Ungverja sföan
aö Rússar brutu byltinguna á
bak aftur áriö 1956. Kunnur
hagfræöingur sagöi þó, aö
tryggingarnar sem mest heföi
veriö sótzt eftir, heföu ekki
fengizt. „Þeir halda áfram aö
selja okkur hráefni”, sagöi
hann, en bætti svo viö: „En
vitaskuld telja Rússar ekki
réttlætanlega hverja þá aukn-
ingu, sem viö teljum eölilega
þörf á”.
ÝMSAR blikur eru á lofti.
Geta Sovétmenn til dæmis
aukiö viöskipti sin viö vestræn
riki á kostnaö aöildarrtkjanna
aö Comecon án þess aö glata
stjórnmálatrausti I Austur-
Evrópu? Eða skyldu Austur-
Evrópurikin taka aö huga aö
fleiru en auknum viöskipta-
möguleikum I vestrænum
rikjum? Ungverjaland er
betur á vegi statt efnahags-
lega en önnur Austur-Evrópu-
riki, en innanlands veröur
vart nokkurra erfiöleika. Lifs-
kjör almennings fara batnandi
en vinstrisinnaöir stúdentar
og fleiri gagnrýna „fégræög-
ina”, sem hvarvetna gæti.
„Hver geta viöbrögö verka-
mannanna oröiö viö þeirri
staöreynd, aö luxuslifnaöur
blasir viöa viö þeim? Stundum
verða þeir jafnvel aö þola
hroka af hálfu hinna nýriku”,
skrifar hagfræöingur nokkur.
Atvinnulif landsins tók aö
breytast til muna fyrir fimm
árum þegar hiö nýja „efna-
hagskerfi” var innleitt. Aöur
var öllu atvinnulifinu stjórnaö
samkvæmt áætlun aö ofan, en
þá voru stofnuö fjölmörg stór
samvinnufélög, sem höföu
sjálfsstjórn og stefndu aö
auknum aröi. Hjá þeim fyrir-
tækjum vinnur þriðjungur af
vinnandi mönnum i landinu,
en þeir eru fimm milljónir, og
sumir gegna tveimur störfum
og jafnvel þremur.
MARGIR iönverkamenn
dragast aftur úr og þaö veldur
spennu og óánægju. Rfkis-
stjórnin samþykkti fyrir
skömmu verulega hækkun
skatta á fyrirtækjum og
skipaöi jafnframt fyrir um 8%
kauphækkun iönverkamanna
og byggingarverkamanna.
Blaö kommúnistaflokksins lét
þess getiö aö félagar i flokkn-
um meira aö segja heföu
„gripiö tækifæriö til aö bæta
efnahag sinn” og ungverskt
samfélag virtist” sýkt af
efnishyggju og borgaralegri
eigingirni.”
Samvinnufélögunum er
veitt frelsi til utanrikisvið-
skipta, en þau eru Ungverjum
þaö mikilvæg, aö frá þeim eru
runnir tveir fimmtu þjóðar-
teknanna. Ýmiss konar þjón-
usta og margs konar matvara
er enn seld landsmönnum
undir heildsöluveröi, en æ
fleiri neyzluvörur lúta þó verði
markaöarins en ekki áætlun
aö ofan.
STJÓRNHÆFNI, dugnaöur
og framleiöniaukning hafa
notiö forgangs vegna
nýskipunarinnar i efnahags-
lifinu. Miöstöö stjórnunar og
þróunar I Ungverjalandi
þjálfar framkvæmdastjóra og
Gyula Berci forstjóri þeirrar
stofnunar hefur látiö hafa eftir
sér: „Góöur framkvæmda-
stjóri getur aukiö 50% viö efl-
ingu fyrirtækis sins. Unnt er
jafnvel aö breyta slæmu fyrir-
tæki I gott fyrirtæki ef þrir
æöstu ráöamenn þess eru
starfi sinu vaxnir”.
Góöur framkvæmdastjóri i
Ungverjalandi getur fengiö
uppbætur, sem nema allt aö
þremur fjóröu af grunn-
launum hans. Verkamenn viö
samvinnufélögin bera ekki svo
mikiö úr býtum, en þeim er
eigi aö siöur umbunaö þegar
ársreksturinn gefur góöan
arö. Hungarotex er eitt af
stærstu útflutningsfyrir-
tækjum landsins. Ariö 1972
flutti þaö út vefnaöarvöru
fyrir jafngildi 800 milljóna
dollara og inn náttúrlegan
þráö og gerviþráö fyrir 100
millj. dollara. Georgi Gomori
framkvæmdastjóri viöur-
kennir aö þaö hafi veriö „hag-
stætt ár”. Verkamenn þessa
fyrirtækis fá nú I marz greidd-
an arö, sem nemur aö meöal-
tali fimmtungi af árslaunum
þeirra.
GOMORI framkvæmda-
stjóri segir Hungarotex eiga
„100 viöskiptavini hvarvetna
um heim allt frá Kuwait til
Japan”, og hann leggur
bráöum af staö í sex vikna
feröalag til Astraliu. Honum
og fleiri forustumönnum i viö-
skiptalifi Ungverja viröist
blæða I augun sá hagur sem
bæöi Pólverjar og Júgoslavar
hafa af viðskiptum viö Banda-
ríkjamenn vegna þess, aö þeir
njóta þar „beztu kjara”, en
Frh. á bls. 15